ქართული ლიტერატურის სწავლების უმნიშვნელოვანესი მიზანია, შეაყვარო ბავშვებს კონკრეტული მწერალი. – საოცრად ბანალური ფრაზით დავიწყე ხომ?
არადა, მართლა ესაა ყველაზე მნიშვნელოვანი, შეაყვარო, გააცნო, წარუდგინო ავტორი, როგორც მათნაირი, მათთვის ახლობელი ადამიანი.
ეს ბევრნაირად შეიძლება მოახერხო, მოუყვე ამბებს მწერლის ცხოვრებიდან, გააცნო ბიოგრაფიული დეტალები-ოღონდ არ დაკმაყოფილდე ცივი და არაფრისმთქმელი თარიღებით- მთავარი მოვლენებია და არა ციფრები.
უთხარი სად და როგორ ცხოვრობდა, როგორ უყვარდა, როგორ ტკიოდა, როგორი მეზობელი იყო, როგორი მეგობარი, როგორ ეშლებოდა და როგორ ასწორებდა თავის შეცდომებს.
ბიოგრაფიული დეტალები არ გყოფნის? მე გასწავლი კარგ გამოსავალს.
უკვე მისაუბრია შესანიშნავი ელექტრონული რესურსის, ქართული დიალექტური კორპუსის შესახებ. https://www.mygeorgia.ge/gdc/
კორპუსში ყველაფრის პოვნა შეგიძლია, ეძებ სიტყვებს-პოულობ ადამიანებს, ეძებ მოვლენას-პოულობ ისტორიას, ეძებ ამბავს-პოულობ დრამას…
თუკი კორპუსის საძიებელში ცნობილი ქართველი მწერლების სახელს ჩაწერ, შეიძლება ისეთი ფაქტი იპოვო, რაც მხოლოდ შენ კი არა, შეიძლება სხვებმაც არ იცოდნენ.
მაგალითად, ჩავწეროთ ილია ….
მთქმელი გიორგი ბედუკაძე, საგურამოდან ილია ჭავჭავაძის შესახებ ძალიან საინტერესო ისტორიას გვიყვება:
„ილია სუდათ იყო დუშეთში. ერთმა კაცმა ფული ასესხა მეორესა, მეორემ აღარ მისცა: როდის მომეციო, არ მოგიციაო.
იჩივლა ილიაჲთან: მინდორში მუხაჲ ქვეშ მივეცი ფულიო და აღარ მაძლევსო.
ილიამ უთხრა ფული მიმცემსა: წადი და იმ მუხი ტოტი მაიტანე, რომელთანაც ფული მიეციო, წინ-წინ ნათქომი ჰქონდა: შინ წადი და აღარ მოხვიდეო. ფულის წამღები ალოდინა. მერე უთხრა: ამდენ ხანს იქიდან, სადაც ფული მოქცა, ვერ მოვიდოდაო?
-კი, ბატონო, ორჯერაც უნდა მოსულიყო აქამდეო.
იმით გატეხა. მოწამე არა ჲყოლია და არაფერი უთხრა: ფული მიეციო. იმ კაც ჩააბარეო, თორემ ციხეში ჩაჯდები და ფულსაც გადაიხდიო.
ი კაცმა მისცა ის ფული, გადაიხადა. მეტი გზა აღარა ჲქონდა. გაიგო ილიამ, რო ტყუოდა, ემართა კია და არ აძლევდა…”
აკაკი წერეთლის შესახებ გაინტერესებს რამე?
აბა, ნახეთ, როგორი მხიარული და ონავარი, პატარა ბავშვის ხასიათი შერჩა პოეტს სიცოცხლის ბოლომდე, სხვიტორელი სამსონ ციმაკურიძე გვიამბობს:
„აკაკი მოვიდა ერთ მშვენიერ დღეს თავის რძალთან. დეიწყეს კარტის თამაში. მოუგო შვიდ-თუმან-ნახევარი მარიამს. მეტი ფული იმას აღარ ქონდა და არც ეთამაშა ნისიათ. ერთი ღორი ქვყამდა გასაყიდელი. ვაფასებდით სამთუმან-ნახევარს. აკაკიმ უთხრა: მეთამაშე მაგ ღორზეო. მოუგო ისიც, მერე დეიწყო სიცილი აკაკიმ: რა ჭყივილით წევიყვან მაგ ღორსაო. გააბრაზა.
წევიდა იმ ღამეს. მეორე დილას გამოუგზანია ბიჭი და დოუბარებია: ააჭყივლე იქა და გააბრაზე ჩემი რძალიო. თავათ წამოსულა და, ახლოს ვენახი იყო, იქ დამჯდარა.
უყურეფს, როგორ აჭყივლეფს ბიჭი ღორს. აკაკი ჯის და იცინის. გამოუვარდა მარიამი ბიჭსა: რას აყვირეფ მაგ გოჭსაო! წაათრიეო! მაშინ გამოჩთა აკაკი და დოუძახა: მოდი, ახლა კუდალა ხარზე მეთამაშეო! აბრაზებდა ასე. მალა კ'არ წაჩხუბებულან, მარა ახელებდა.”….
ფშაველი პელაგია ზურაბიშვილი ვაჟა-ფშაველას უკანასკნელ დღეებზე გვიყვება
-ნეტავი ერთხელ კიდენაო იმ ფშავ-ჴევსირეთის კლდეებისთვინა შამახედნებინაო და მჟავე წყალი დამელიაო [ვაჟამ თქვა სიკვდილის წინო]. _ ჩემი შვილის მამნათლავი იყო ვაჟა, ძალიან მიჩნეული ვიყვენით ერთმანეთში…”
არიან განსაკუთრებული ადამიანები, რომლებიც სიცოცხლეშიც და სიკვდილის მერეც ზრუნავენ მოყვასზე, აერთიანებენ, ერთმანეთს აყვარებენ მათ.
აი, საინტერესო ისტორია დიალექტური კორპუსიდან, სოფელ ქისტაურში მცხოვრები ფირუზ კიკოლოვი „სამშობლო ხევსურისას” ავტორის სიკეთის ამბავს მოგვითხობს:
„ძალიან ტკბილი კაცი იყო. იმისგან წყეინობა თავი დღეში არ გამოიდოდა.
მამრე, რაფიელი რო ქალაქში გარდაიცვალა, მაიტანეს აქა ხელისხელათა. ორი ამფიონი მოჲდევდა ისრე: ერთში იმი რამეები ეწყო- ქუდი და რამეები, ერთშიც იმი მენდლები, თითონა კი ხელისხელ მაიტანეს, აქ დაასაფლავეს. მე აგურემ ვაწოდებდი, იგრე ამააშენეჲ. აი, აქ იყო დასაფლავებული, ყველაწმინდა როა, აქა ჭიდილი იმართებოდა ხომე დროები გასატარებლათ. თითონ ეთქო: აქ დამასაფლავეთო. აი, ხო გაგიგიათ, ლექსი როა: ჩემი სამშობლო ის არიო, საცა გავჩენილვარო.
ძალიან კარქი კაცი იყო, დანანება იცოდა, მიხედვა ხალხისა. შამწეობაჲ აძლემდა ხალხსა. მუშები რო არ ამაივლიდნენ ზვრიდანა, მზარეულ დაუძახემდა: ღვინო დაალეინეთო! შაბრალება ჲქონდა ხალხისა. მუშა რო დეენახა უქუდოთა, დაუძახემდა და ფულ მიჲცემდა: აჰა, იყიდე ქუდი და დაიხურეო! ეხლა შკოლა რო არი, იქა ცხოვრომდა რაფიელი, მაგრამ თითონ კი არა, იმი შვილები. რაფიელის სახლი კიდენა ქვეით არი, იმაჲ ხის სახლი ედგა. ქვეშა მარანი ჲქონდა და მაღლა კიდენა ხის სახლი.
ჰოდა, რაფიელი რო მოკვდა, დიდმარხვა იყო. მამრე გამააცხადეჲ და სუყველაყა კაცმა თითო ჯამი და ხელადა წაიღეჲ”.
მოკლედ, კიდევ ერთხელ იმოგზაურე ქართული დიალექტური კორპუსის მრავალფეროვან და მდიდარ სამყაროში, იპოვე შენი და შენი მოსწავლეების ცნობილი ავტორის შესახებ სულ სხვა, უცნობი ისტორია და გახადე საყვარელი ავტორი, კიდევ უფრო ახლობელი.
