კლასის მართვა და ეფექტური გაკვეთილის ჩატარება განსაკუთრებულ ძალისხმევას მოითხოვს მასწავლებლის მხრიდან. კლასის მართვის ერთ-ერთი ფაქტორია სწავლების შინაარსობრივი მხარე, მაგალითად, უნარ-ჩვევების (სასაუბრო, წერითი, კომპიუტერული და ა.შ.) განვითარებაზე ორიენტირებული კლასი თითოეულ მოსწავლესთან ინდივიდუალურ მიდგომასა და მუშაობას მოითხოვს. კლასის მართვაზე გავლენას ახდენს საკლასო სივრცის ფაქტორი, აგრეთვე მოსწავლეთა კულტურული და ეთნიკური მრავალფეროვნება ან განსხვავებები მოსწავლეთა სწავლის სტილსა და ცოდნის დონეში.
განურჩევლად იმისა, რომელი ზემოთ აღნიშნული ფაქტორი განაპირობებს კლასის მართვას, შეიძლება მასწავლებელი კლასთან მუშაობისას შემდეგ სირთულეებს წააწყდეს:
- შეფასებასთან დაკავშირებული სირთულეები, განსაკუთრებით წერითი სამუშაოების, ტესტებისა და დავალებების შემოწმება.
- დისციპლინასთან დაკავშირებული ისეთი პრობლემები, როგორიცაა კლასში საუბარი, დაცინვა, ხმაური, გადაწერა.
- დროის მართვა და განაწილება.
- სივრცის მართვა და განაწილება.
- მრავალფეროვნება მოსწავლეთა ცოდნის ხარისხში, სწავლის სტილსა და კულტურულ თავისებურებებში.
საგაკვეთილო პროცესის დროს მოსწავლეები აწყდებიან სირთულეებს, უჭირთ გაარკვიონ, რა ინფორმაციაა მნიშვნელოვანი, უჭირთ შეკითხვების დასმა, რეალური ცოდნის გამომჟღავნება, დროის სწორად განაწილება- გამოყენება.
აღნიშნული გამოწვევების დასაძლევად საგაკვეთილო პროცესის დროს ხუთი ასპექტის გათვალიწინებით ვურჩევ მოსწავლეებს სამოქმედო სტრატეგიის დასახვას:
- ვთავაზობ ისეთ საგაკვეთილო სტრუქტურას, სადაც მონიტორინგის გარეშე მოსწავლეებთან ერთად ვახერხებ მიღებული უნარ-ჩვევების პრაქტიკულ გამოყენებას (მაგ: გაკვეთილი პროექტი). სტრუქტურულად აწყობილი გაკვეთილისათვის აუცილებელია მკაფიოდ განსაზღვრული სასწავლო მიზნები. მოსწავლეებმა უნდა გაიაზრონ არა მხოლოდ ის, რას ისწავლიან, არამედ ისიც, რატომ ისწავლიან და რაში შეიძლება გამოიყენონ მიღებული ცოდნა. ამისათვის გაკვეთილს ვყოფ 10-15 წუთიან ეტაპებად. თითოეულ ეტაპს ერთ საკითხს და შესაბამისი მაგალითების წარმოდგენას ვუთმობ.
გაკვეთილის ბოლოს ვთავაზობ მოკლე მიმოხილვას და აზრის შეჯამებას. ვიტოვებ რამდენიმე წუთს შეკითხვებისათვის, რაც შეეხება მოსამზადებელ დავალებებს. მოსწავლეები აწარმოებენ დღიურებს, ამზადებენ ანგარიშს. სტრუქტურული წესრიგის უზრუნველყოფის ყველაზე ეფექტური მეთოდი მოსწავლეთა განლაგების სქემის გამოყენებაა. ვიყენებ მატრიცის მოდელს და ჯგუფური საქაღალდეები განთავსებული მაქვს კლასის კუთხეში, რომელშიც მოსწავლეთა შესაბამისი მასალები მიწყვია.
- მოსწავლეებს ვთავაზობ ისეთ საგაკვეთილო პროცედურებს, რომელიც მათ დამოუკიდებლად მუშაობის მეტ შესაძლებლობას აძლევს (მაგ: ჯგუფური მუშაობის დროს გეომეტრიული ფიგურების გამოყენებით ესკიზის შექმნა).
კლასში არსებობს წესები და უფლებები, რომელიც ვრცელდება როგორც მოსწავლეებზე, ისე მასწავლებლებზე. წესების შერჩევაში მოსწავლეები აქტიურად არიან ჩართულები. წესები რეალისტური და შესრულებადია. წესებმა პრობლემები არ უნდა გააღრმაოს.
რუტინული პროცედურები მეხმარება კლასის მართვასა და დროის მაქსიმალურად გამოყენებაში. გაკვეთილს ყოველთვის ერთსა და იმავე პროცესში ვიწყებ და ვამთავრებ. ვიყენებ არავერბალურ მინიშნებებს კონკრეტული მნიშვნელობით. ჟესტებით გადავცემ ამა თუ იმ ინსტრუქციას, მაგ: თუ თითს ყურთან მივიტან, ამით ვთხოვ, გაიმეოროს ნათქვამი. ტაშს თუ შემოვკრავ, ყურედღების მიპყრობა მსურს.
- მოსწავლეებს ვუქმნი კომფორტულ გარემოს და ვრთავ მათ კლასის მართვის საკითხებში. ვცდილობ ხელსაყრელი გარემოს შექმნას, რათა მოსწავლეებმა კომფორტულად იგრძნონ თავი. ყველა მოსწავლეს აქვს მასწავლებელთან პირადი კონტაქტის შესაძლებლობა. კლასში დგას შეკითხვების ყუთი, სადაც მოსწავლეები ანონიმურად ათავსებენ შეკითხვებს და მომდევნო გაკვეთილზე ჩემგან იღებენ პასუხებს. მეტ დროს ვუთმობ გაკვეთილებს შორის მოსწავლეებთან ურთიერთობას.
ხელშემწყობი გარემოს შესაქმნელად აქტიურად ვიყენებ ტექნოლოგიურ საშუალებებს: (პრეზენტაციები, თვალსაჩინოებები, საგანმანათლებლო თამაშები, ინტერნეტის საძიებო სისტემები). კლასს ვყოფ სექტორებად და ვუნიშნავ კოორდინატორს, რომელიც პასუხისმგებელია ჩემ მიერ განსაზღვრული დავალებების შესრულებაში, მაგ: ნაწერების შეგროვება, მასალების დარიგება, დასწრების ჩაწერა და ა.შ. კოორდინატორის როლი ნეიტრალურ ფუნქციებს მოიცავს და არ ეძლევა მოსწავლეთა შეფასებისკენ მიმართული დავალებები. ვიყენებ როტაციის პრინციპს და ყოველ თვე ახალ კოორდინატორს ვირჩევ.
- ვახდენ სასწავლო რესურსებისა და ტექნიკების დიფერენცირებას სხვადასხვა შესაძლებლობებისა და სწავლის სტილის მოსწავლეების საჭიროებათა დასაკმაყოფილებლად შესაბამისი მზაობის მიხედვით.
დიფერენცირება კლასის მართვის აუცილებელი მოთხოვნაა. ვცდილობ, შინაარსობრივი მასალა ყველასთვის იდენტური იყოს. დიფერენცირების ეფექტური საშუალებაა ჯგუფური ან ინდივიდუალური პროექტები. ინსტრუქციებს ვაძლევ წერილობით და დავალებასთან ერთად გადავცემ. ვხელმძღვანელობ მულტისენსორული სწავლების პრინციპით.
- მოსწავლეთა შეთანხმების საფუძველზე განვსაზღვრავ შეფასების რეალისტურ პროცედურებს (შეფასება-კომენტარებით, სიმბლოებით, ბილეთებით). შეფასების ეფექტური სტრატეგიის გეგმის შედგენა ურთულესი ამოცანაა. მაქსიმალურად ვცდილობ გამოვიყენო ავტომატიზებული შეფასების ფორმები. თვითშეფასებისა და ურთიერთშეფასების მეთოდები.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- მარზანო, კლასის მართვა
- ეროვნული სასწავლო გეგმა, ზოგადი ნაწილი
