ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ დაწყებით კლასებიდანვე დავიწყოთ მოსწავლეების ფანტაზიისა და შემოქმედებითი აზროვნების განვითარებაზე ზრუნვა. ამისთვის მე, როგორც პედაგოგი მრავალფეროვან მეთოდებს ვიყენებ. ერთ-ერთი მადგანია დიორამები.
დიორამის შექმნა საკმაოდ შრომატევადი, კომპლექსური, საინტერესო პროცესია, რომელიც მოსწავლეებს ტექსტის გაგება–გააზრებისა და შემოქმედებითი უნარების განვითარების მიზნით შეგვიძლია შევთავაზოთ.
დიორამა რაიმე მოვლენის, პეიზაჟის, სიუჟეტის, პროცესის ამსახველი სამგანზომილებიანი მინიატურული მოდელია, რომელსაც მოსწავლეები ქმნიან შემეცნებითი ან სასწავლო მიზნებისათვის.
დიორამის შექმნა სხვადასხვა მასალის გამოყენებითაა შესაძლებელი. ასეთ მასალად გამოდგება, მცირე ზომის მუყაოს ყუთი, წებო, საძერწი, ფერადი ფურცლები, ქსოვილები, ფერადი ფანქრები ან ფლომასტერები, გამხმარი ფოთლები, ტოტები, სათამაშო ჭურჭელი და ა.შ.
დიორამის დაგეგმვა უნდა დავიწყოთ რამდენიმე დღით ადრე. სასურველია, რომ დაგეგმვისა და მომზადების პროცესში ჩავრთოთ თავად მოსწავლეები და ხელოვნების მასწავლებელი, ასე უფრო გაგვიადვილდება მუშაობისას გამოვლენილი სირთულეების დაძლევა და სამუშაო პროცესიც უფრო შემოქმედებითი გახდება. შესაძლებელია დიორამის შექმნის დროს მოსწავლეებს მივაწოდოთ ნახევრად გამზადებული მასალა, მაგ: ნახატები, რომელსაც გააფერადებენ და გამოჭრიან საჭიროების შემთხვევაში. ასევე გამოძერწილი ან თიხისგან გაკეთებული ფიგურები.
II კლასში ჩავატარე გაკვეთილი დიორამის გამოყენებით. მეთოდის დასაწყისში მოსწავლეებს წავუკითხე ტექსტი. აღსანიშნავია, რომ დიორამისთვის ტექსტი უნდა იყოს სწორად შერჩეული, რათა ეპიზოდები იყოს მრავალფეროვანი. მე გამოვიყენე ტექსტი, რომლის ადაპტირებაც მომიწია მოსწავლეების ასაკისა და შესაძლებლობების გათვალისწინებით. კითხვის პროცესში დავსვი შეკითხვები და მოსწავლეებს ვარაუდების გამოთქმის საშუალება მივეცი. ეს დამეხმარა მათი ყურადღების მობილიზებაში, ჩართულობის ხარისხის გაზრდაში. აქცენტს ვაკეთებდი ყველაზე მნიშვნელოვან დეტალებზე, რომლებიც უნდა გაეთვალისწინებინათ დიორამის შექმნის დროს.ეპიზოდებად დავყავით ტექსტი და დავასათაურეთ.
- ბიჭი და ჯადოსნური ქვა;
- მოგზაურობა დინოიზავრებთან;
- წყალქვეშა სამყარო;
- ზოოპარკში;
- ტკბილის სიზმარი.
კლასი დავყავი 5 ჯგუფად და მოსწავლეებს დავურიგე დიორამისთვის საჭირო მასალა , ასევე მივეცი ინსტრუქცია, თუ რომელმა ჯგუფმა რომელი ეპიზოდი უნდა გააცოცხლოს დიორამის მეშვეობით. ამ დროს მოსწავლეები იხსენებენ მათთვის განკუთვნილ ეპიზოდს და შესაბამისად ასათაურებენ თავიანთ დიორამას. ყუთში აქვთ აუცილებელი მასალა, ხოლო დამატებითი, შესაძლო მასალა თავად უნდა შეარჩიონ საერთო მასალიდან. ეს მნიშვნელოვნად უწყობს ხელს ტექსტთან დაკავშირებული დეტალების გახსენებას, შემოქმედებითი და მოსწავლის ფანტაზიის უნარების განვითარებას. ისინი დამოუკიდებლად იღებენ გადაწყვეტილებას, რა მასალის დაკავშირება შეუძლიათ თემატურად მათთვის განკუთვნილ ეპიზოდთან.
მოსწავლეები მუშაობენ ჯგუფებში (თუ მცირერიცხოვანია კლასი, შესაძლებელია წყვილებში მუშაობაც), დროდადრო ვაძლევდი მათ მითითებას და ვეხმარებოდი საჭიროებიდან გამომდინარე. განვსაზღვრეთ დრო და პერიოდულად ვახსენებდი მოსწავლეებს, რა დრო დარჩა მუშაობის დასრულებამდე. აუცილებელია, მუშაობის დასრულების შემდეგ, სანამ პრეზენტაციას დაიწყებენ, ბავშვები მივაჩვიოთ საკლასო ოთახის მოწესრიგებას, ვინაიდან დიორამის შექმნისთვის განკუთვნილმა მასალამ შესაძლოა ერთგვარი უწესრიგობა გამოიწვიოს.
მას შემდეგ, რაც ჯგუფები დაასრულებენ დიორამის შექმნასა და კლასის მოწესრიგებას, იწყება მომდევნო ეტაპი – პრეზენტაცია.
ჯგუფები გამოვლენ თანმიმდევრულად ეპიზოდების მიხედვით და ყვებიან, რა გააკეთეს, როგორ გააკეთეს, რაზე გაამახვილეს ყურადღება, რომელი დეტალები დაამატეს და რატომ.
პრეზენტაცია ძალიან მნიშნელოვანი ეტაპია, რადგან გარდა საინტერესო ნამუშევრებისა, ეს არის საშუალება გავიგოთ, როგორ გაიგეს მოსწავლეებმა ტექსტი. პრეზენტაციის შემდეგ ხდება დათვალიერება ნამუშევრების, რომლებიც აერთიანებენ ტექსტს. კარგი იქნება თუ გამოვიყენებთ ურთიერთშეფასებასაც. ამ მეთოდით ავლენენ წარმოსახვისა და შემოქმედებით უნარებს. მუშაობის პროცესში აქტიურად უვითარდებათ სოციალური უნარებიც.
მოსწავლეებისთვის სწავლების ასეთი მეთოდი სახალისო და საინტერესოა.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- დიორამა – „კითხვის ეფექტური მეთოდები“, მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი. 2013
- https://www.youtube.com/watch?v=uGP9vawWNRo&index=34&list=PLe4UTpGDfeAXORAtuYijSwmgk8oKEZ6ph
