გასაკვირი არაა, რომ ბავშვებს თამაში განსაკუთრებით უყვართ. ამ დროს ისინი ითავისებენ სასიცოცხლოდ აუცილებელ უნარებს და ჩვევებს, იმდიდრებენ სოციალურ წარმოდგენებს და ეცნობიან რთული და პრობლემური სიტუაციებიდან თავის დაღწევის გზებს. დაწყებით კლასებში მათემატიკის საკითხების სწავლებისას დიდი მნიშვნელობა აქვს დიდაქტიკური თამაშების გამოყენებას. მინდა გაგიზიაროთ ჩემი გამოცდილება – გთავაზობთ აქტივობებს, რომელშიც ჩანს, როგორ შეიძლება სტრუქტურირებული თამაშებით ლამაზად შეინიღბოს სასწავლო ამოცანა და მოსწავლე ბუნებრივად, სტრესის გარეშე დაეუფლოს ცოდნას.
მიზანი: მათემატიკის მიმართ ბავშვის სიყვარულის გაძლიერება, ლოგიკური და მათემატიკური აზროვნების განვითარება.
კლასის ორგანიზება – კლასი იყოფა 2 გუნდად, დგებიან ისე როგორც მხიარული სტარტების დროს, ერთმანეთს ეჯიბრება 2 ბავშვი, შეჯიბრება ტარდება რამდენიმე ტურად, ეს ტურებია:
- მათემატიკური სისწრაფის ტური.
- ჭადრაკის დაფის ტური.
- მათემატიკური პოეზიის ტური( გამოტოვებელი ადგილის შევსება).
- გეომეტრიული ბლოკადის ტური.
- ფერადი ქვების ტური.
- შერეული ტური.
სიტუაციის მიხედვით, კლასის შესაძლებლობებიდან გამომდინარე, შეიძლება ტური შეიცვალოს, გაუქმდეს ან განმეორდეს.
გამოსაყენებელი ამოცანები მათემატიკური სკოლის პრაქტიკიდანაა აღებული. ზოგი ამოცანა კი მასწავლებლის მიერ კონკრეტულ კლასზეა მორგებული.
ამ კონკურსის სტილი მოერგება ყველა საგანს. შეიძლება საგანთა ინტეგრირება და ყველა ტურის სხვადასხვა საგანში ჩატარება.
გამოსაყენებელი მასალა
მასწავლებელი მასალას ცვლის კონკრეტული კლასის ტემპიდან გამომდინარე. შეჯიბრის დროს, სიტუაციიდან გამომდინარე, შეიძლება მოიფიქრო ამოცანა:
მათემატიკური სისწრაფის ტური
- დაფაზე დაწერილია რიცხვი 60. მოცემული რიცხვი ერთი სვლით შეგვიძლია შევამციროთ. წააგებს ის, ვინც მიიღებს 0-ს.
- დაფაზე დაწერილია რიცხვი 10. რიგრიგობით ემატება 1-ს, 2-ს, 3-ს ან 4-ს. მოიგებს ის, ვინც 1-ლი მიიღებს 50-ს.
- დაფაზე ორ ადგილას დაწერილია რიცხვი 10. დაფა გაყოფილია 2 ნაწილად, ორი ბავშვი ერთდროულად იწყებს და უმატებს 2-ს, 3-ს, 4-ს ან 1-ს. ეს რიცხვები ერთხელ მაინც უნდა გამოიყენონ. მოიგებს ის, ვინც პირველი მიიღებს 50-ს.
- 1, 2, 3, 4 —21. ამ რიცხვებს რიგრიგობით შლიან. თუ ბოლოს დარჩენილი 2 რიცხვის ჯამი არის 5-ის ჯერადი, იგებს პირველი, თუ არა, მეორე.
- დაფაზე დაწერილია რიცხვი 2. ერთ სვლაზე უფლება გვაქვს, არსებულ რიცხვს მივუმატოთ მასზე ნაკლები რიცხვი. მოიგებს მონაწილე, რომელიც პირველი მიიღებს 1000-ს.
- რიცხვი 1 შეგვიძლია ერთ ჯერზე გავამრავლოთ 2-იდან 9-ის ჩათვლით ნებისმიერ რიცხვზე. იგებს ის, ვინც პირველი მიიღებს 1000-ზე მეტ რიცხვს.
ჭადრაკის დაფის ტური
- ჭადრაკის დაფაზე A1 უჯრაზე ვდებთ ეტლს , ორი მონაწილე რიგრიგობით აადგილებს მას ნებისმიერ მანძილზე ზევით ან მარჯვნივ. მოგებულია ის, ვინც პირველი მიიყვანს ფიგურას H8 უჯრაში.
- ორი მოთამაშე რიგრიგობით ფარავს ჭადრაკის დაფას ქვებით ისე, რომ ერთ სვლაზე იფარება ორი მეზობელი უჯრა, აგებს ის მონაწილე, რომელიც 2 ქვას გვერდიგვერდ ვერ დადებს.
- ჭადრაკის დაფა მთლიანად დაფარულია ქვებით. ბავშვს შეუძლია, ერთ სვლაზე აიღოს ქვების ნებისმიერი რაოდენობა ან ჰორიზონტალზე ან ვერტიკალზე. ვინც ვერ აიღებს, ის აგებს.
- ეტლი დგას A1 უჯრაზე. ერთი სვლით შეგვიძლია ავიყვანოთ მაღლა და მარჯვნივ 1 უჯრით, ან 1 უჯრით დიაგონალზე. იგებს ის, ვინც პირველი მიიყვანს ეტლს H8 უჯრაში.
- ორი მოთამაშე ფარავს ჭადრაკის დაფას ჰორიზონტალზე ან ვერტიკალზე ნებისმიერი რაოდენობის ქვებით. აგებს ის, ვინც ვერ მოასწრებს დაფის დაფარვას.
- „ვეფხისტყაოსანი“ დაწერილია საოცარი სიზუსტით დათვლილი მარცვლების რაოდენობით, ყველა სტროფში 16—16 -ია. ერთის გარდა და მათი განლაგება ასეთია:
4 — 4 4 — 4
5 — 3 3 — 5
3 — 5 3 — 5
5 — 3 5 — 3
3 — 5
ჩაწერეთ გამოტოვებული რიცხვები ცარიელ ადგილას.
- გამოიცანით გალაკტიონ ტაბიძის ლექსში გამოტოვებული სიტყვა, თუ იგი სიმეტრიულადაა დაწერილი.
აი რა მზის საზმარია
აირევი ——–
- გთავაზობთ ლექსს, რომელშიც გამოტოვებულია სიტყვა. გამოიცანით, რა სიტყვაა, თუ ეს რიცხვი ძველად ყველაზე დიდს ნიშნავდა
,,ჩიტი დახტის შინდის ტოტზე, განა ერთი ————– ჩიტუნა!
წყარო მთიდან მოჩუხჩუხე, ბარში დადგა, გაიტრუნა ცივ ჩქერს
ჩიტი დაეწაფა , განა ერთი ————– ჩიტუნა!
გაზაფხულდა , ტყის ფერდობი ჩითის ფერად დაჩითულა,
ჩიტი გალობს ტყის ფერდობზე, განა ერთი ——————– ჩიტუნა.“
ვინც სწრაფად შეავსებს გამოტოვებულ ადგილებს, იქნება გამარჯვებული
- წინა დავალებიდან გამომდინარე, შეავსეთ გამოტოვებული ადგილები. ფასდება სისწრაფე.
—————- თავიანი დევი
—————-თვალა მზე
—————-უღელი ხარი
—————-წყარო
————–მექოთნეს ერთმა მტეხელმა აჯობაო.
————- თხილის გული — ძმამ —-გაიყოო
მგელს რომ ———– ტყავი გააძრო, მაინც მგელიაო.
გეომეტრიული ბლოკადის ტური
- წრეწირზე აღებულია 20 წერტილი. მოსწავლეები რიგრიგობით აერთებენ ისე, რომ წერტილებმა ერთმანეთი არ გადაკვეთოს. აგებს ის, ვინც ვერ შეძლებს პირობის დაცვას.
- მართკუთხედის ფორმის ფურცელზე ორი მოთამაშე ხაზავს ერთი და იმავე ზომის წრეებს ისე, რომ წრეებმა ერთმანეთი არ გადაკვეთოს. აგებს ის, ვინც ვერ დახატავს ამ მოთხოვნის შესაბამისად.
- იგივე სამკუთხედებზე.
- იგივე ოთხკუთხედებზე.
- 7×7-ზე ცხრილს აფერადებენ ისე, რომ მათ არ აქვთ საერთო არც გვერდი და არც წერტილი. აგებს ის, ვინც შესაბამისად ვერ გააფერადებს.
- 7×7-ზე ცხრილში 2-ნი რიგრიგობით აფერადებენ 2- უჯრიან მარკუთხედებს ისე რომ ორივე უჯრა გვერდიგვერდაა. აგებს ის, ვინც ვერ გააფერადებს ინსტრუქციის შესაბამისად.
შერეული ტური
- გამოგვადგება ნებისმიერი გვირილას მსგავსი ყვავილი, რომელსაც ერთ ფენად ექნება ფურცლები. მოსწავლეებს შესაძლებლობა აქვთ ერთ სვლაზე მოწყვიტონ 2 მეზობელი ფურცელი. აგებს ის,ვინც სვლას ვერ მოასწრებს.
- საათის ისარს სწევენ დაბლა 2 ან 3 საათით, მოიგებს ვინც პირველი მიიყვანს ისარს 12-თან.
- დაფაზე წერია რიცხვი 200. ერთი მოქმედებით შეგვიძლია შევამციროთ ის ნახევარზე ნაკლები რიცხვით. აგებს ის, ვისაც სვლა არ აქვს (იგივე შეიძლება ფერადი ქვებით ან ასანთის ღერებით).
- გვაქვს ასანთის ღერების 2 გროვა. ერთში 10 ღერი, მეორეში 12. ერთ სვლაზე ერთ-ერთი გროვა ნებისმიერ 2 გროვად უნდა დავყოთ.
ფერადი ქვების ტური
- 40 ქვა დაწყობილია გროვად, 2 ბავშვი რიგრიგობით იღებს 1,2,3 ქვას, აგებს ის, ვისაც სვლა არა აქვს.
- მოცემულია ქვის ორი გროვა. ერთში 15 ქვაა, მეორეში 20. ორი მონაწილე რიგრიგობით იღებს ნებისმიერი რაოდენობის ქვას ერთ-ერთი გროვიდან. წააგებს ის, ვინც ქვას ვერ აიღებს.
- მოცემულია ქვის 3 გროვა I-10 , II-15, III-20. ერთ სვლაზე უფლება გვაქვს ნებისმიერი გროვა დავყოთ 2 ნაწილად. აგებს ის, ვინც ვერ მოასწრებს დაყოფას.
შემეცნებითი ტური
აქ შეიძლება გამოვიყენოთ ნებისმიერი საგაკვეთილო მასალა,რომელიც დიდ დროს არ საჭიროებს და ტექსტიც არ არის ძალიან დიდი. შეფასდება სწრაფი პასუხი.
და ასე შემდეგ.
სიტუაციას მართავს მასწავლებელი, საჭიროების შემთხვევაში პედაგოგმა უცებ უნდა მოახდინოს მოდიფიკაცია.
დიდაქტიკური თამაშებით სწავლება მოსწავლეზე ორიენტირებული სწავლებაა და ის, პირველ რიგში, მოსწავლეების ინტერესებისა და სურვილების გათვალისწინებას გულისხმობს. სწავლის დროს მნიშვნელოვანია, არა მხოლოდ იმ ჩვევების, უნარებისა და ცოდნის შეძენა, რასაც ბავშვი იღებს, არამედ მოზარდის ძალების განვითარება განსაზღვრული მიმართულებით. სწორედ ამ თვისებით ჰგავს სწავლა თამაშს, ანუ მოზარდის ძალების განვითარება ისეთივე სპეციფიკურია სწავლისათვის, როგორც თამაშისათვის.
ოზურგეთის მეორე საჯარო სკოლის პედაგოგი
თეა ურუშაძე
