კარგა ხანია, თავის მოკვლა მინდა. ერთი ოცი წელია. მაგრამ დრო ვერ გამოვძებნე – გათენებიდან მზის დაბრეცამდე ვშრომობ. ჰოდამ, ვერ მოვიცალე. განა ვხუმრობ შე კაცო, რა გაცინებს? მართლა მინდა თავის მოკვლა, მაგრამ ამ სამუშაოს რა ვუყო? მივალ თოკთანა, ვფიქრობ აჰა, ჩამოვიკიდავ თავსა და ძროხა მომაბღავლებს, ეგ შენი კი არა, ჩემი თოკიაო. ჰოდა, ასე დავფიქრდი, რომ ცხოვრება არის შრომა და შრომა კიდევ სიკვდილის დავიწყება არის, სიკვდილისთვის არმოცლა. თორემ წინ რა უდგას? ვერაფერი. ხომ გითხარი, გიორგი აზრუმელაშვილი ვარ, სოფელ თონეთიდან. თუ არ გითხარი?! კარგად რა მახსოვს და მახსოვს ნიავი. მაგაზე კარგი არაფერი მახსოვს. გავიდოდი საქონელში. წამოვწვებოდი მინდორზე და ვუცდიდი ნიავს. ნიავიც მოდიოდა დაბარებულივითა. კაი იყო ნიავი. ნუნუ აზრუმელაშვილი ვარ. გიორგის ცოლი ვარ – მაგან რომ თავის მოკვლა დააპირა, იქამდე კიდევ ორმოცი წელია ვარ, თუ მეტი არ არის. ერთმანეთი მაყვალზე გავიცანით, მერე მოგიყვები. წელში მინდა გავიმართო, მაგრამ ნახევარმთვარის ბედისა ვარ. ისიც ვერ იმართება და ვერც მე. იმასაც ალბათ შრომამ უქნა. სად შრომობს? ვარსკვლავებსა მკის ალბათ. რა ვიცი. ჰოდა, მე და ამანა, ერთმანეთი მაყვალში გავიცანით. მაყვალსა ვხეკდით თონეთელები. მე პატარა თონეთიდან ვარ, ეს კიდევ დიდიდანა. ჰოდა, გზაზე მაყვალი ჩაგვდიოდა, როგორც მდინარე. და ეს ამ მაყვალს რომ ვკრეფდით, იქ თავი ავწიე და დავინახე. კაცია, მაგრამ იგრე გაწითლა, როგორც თითონ მაყვალი. კაი იყო მაყვალი.
მე ამათი მეზობელი ვარ, ყაზბეგი გოგიჩაშვილი.
ადრე გოგიჩაიშვილები ვიყავით, დიპლომში გოგიჩაშვილი მიწერია. ჩემი სურათი რო განახო ახლა, ვერ მიცნობ, მე ვარ თუ არა – ულამაზესი ტანი და რგვალი პირ-სახე მქონდა. მეტრა ოთხმოცდაათი უტოლიდა სიმაღლე – ახლა, რა – ოთხმოცდამესამეში ვარ. სიმაღლეში კი არა – წელში. ამ სოფელს ადრე ეთქვა თორნეთი. თ-ო-რ–ნ-ე-თ-ი. მერე გადააკეთეს თონეთად. იქაა პატარა თონეთი. აი, დაგანახავთ. მამაჩემი ომში როცა წავიდა, სამი წლისა ვიყავი. უკან წამოსულს, ბალაჯარაში ბომბი დაეცა და მთლიანად გაგლიჯა ნახევარი კაცი. აქ რო ჩამოვიდა, ერთი თვე იცოცხლა და სისხლი მეეწამლა. ის ერთი თვე ყარაულად გავიდა ალგეთს. იქ მდინარეა, ეს კიდევ ვეღარ იკავებდა. ხო ხვდები, რასაცა. და იქვე, მდინარესთან შვრებოდა და ბანაობდა. ამიტომ გავიდა მდინარესთან. და მალე მოკვდა. მამაჩემი ასე მახსოვს – დიდი ხანი ომში და ცოტა ხანი ყარაულად. სახლში არა. სიცოცხლე გრძელდება კაცი რომ მოკვდება და წლისთავს გადაუხდიან – იქამდე. მერე ქრება ადამიანი. მე აგერ ოცდაათი წელია დედაჩემი და მამაჩემის საფლავზე არ გავსულვარ. აქეთ ახალი სასაფლაო გააკეთეს და იქ დავდივარ. ჩემი ცოლია მარხია იქა. მეუღლე დამეღუპა მე. ა, აგერ არის დამარხული. მე კიდევ, ამხელა კაცი ვარ და საავადმყოფოში არა ვყოფილვარ.
ბავშვობა როგორ მახსენდება? აი, ასე, რომ მანგლისში გამიყიდია ნახშირი. ჰოდა, იცი რა ნახშირი? ვაჟა-ფშაველას სახლი რომ დაიწვა, იქ ეყარა ნახშირი. ჭირდა, კაცო. პატარები ვიყავით, ვიპარავდით იმ ნახშირსა და მანგლისში ვყიდდით.
კაი იყო ნახშირი. კაი იყო ნიავი.
აი იყო მაყვალი. კაი იყო ნახშირი.
