ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

„ქართველო, რა რწმენისა და მისწრაფებისა გინდა იყო…“

სტამბოლის ერთ-ერთ პრესტიჟულ უბანში, ფერიქოიში, საითაც იშვიათად გადაუხვევენ ხოლმე ტურისტები, მდებარეობს ქართველ კათოლიკეთა სამოთხის სადარი სავანე – პატარა საქართველო დიდ, თვალუწვდენელ მეგაპოლისში.
გურჯების ძველ მონასტერს ბევრი სტამბოლელიც ვერ მიგასწავლით. ის თითქოს დიდ ხმაურსა და მღელვარებაში ჩაკარგული კუნძულია. წინათ თუ აქ ორი მოქმედი მონასტერი იყო – მამათა და დედათა, ახლა სიმშვიდესა და სიჩუმეს დაუსადგურებია; ყველაფერი წარსულით ცოცხლობს.
1859 წელს პეტრე ხარისჭირაშვილმა მიიღო ნებართვა სტამბოლში ქართველ კათოლიკეთა კონგრეგაციის დაარსებისა ქართული ენითა და ტიპიკონით. 1861 წელს მანვე დააფუძნა სტამბოლის ღვთისმშობლის ეკლესია, 1870 წელს – ქართული სტამბა, მამათა და დედათა მონასტრები, ქართულ-ფრანგული და ქართულ-ბერძნული ქალთა და ვაჟთა სასწავლებლები.
მამა პეტრეს დაწყებითი განათლება საოჯახო სკოლაში მიუღია, შემდეგ სწავლა ახალციხის იოანე ნათლისმცემლის ეკლესიის სკოლასა და ალექსანდრეპოლის სასულიერო სკოლაში გაუგრძელებია, ბოლოს კი რომის უმაღლესი სასულიერო სასწავლებელი დაუმთავრებია, სადაც სრულყოფილად შეუსწავლია ფრანგული, იტალიური, გერმანული, ბერძნული, პოლონური და თურქული ენები.
სამშობლოში დაბრუნებულ პეტრეს უამრავი დაბრკოლება შეხვდა, რადგან აშკარად დაუპირისპირდა ქართველ კათოლიკეთა გასომხებას და მთელი თავისი მოღვაწეობა ქართული ენის გავრცელებასა და გაძლიერებას მიუძღვნა.
1856 წელს პეტრე ხარისჭირაშვილი საზღვარგარეთ წავიდა და ვენეციაში, წმ. ლაზარეს კუნძულზე დასახლდა. იქ მან ქართული სტამბა დააარსა და თავისივე თარგმნილი წიგნიც გამოაქვეყნა. დაუღალავი შრომით პეტრე ხარისჭირაშვილმა ვატიკანის კეთილგანწყობა დაიმსახურა და მას კონსტანტინოპოლში ქართველ კათოლიკეთა კონგრეგაციის დაარსების ნება დართეს.

სტამბოლში მამა პეტრეს მიერ დაფუძნებულ სტამბაში წიგნები თავდაპირველად – ქართულ, მოგვიანებით კი ფრანგულ ენაზეც იბეჭდებოდა. ფერიქოის მონასტერთან გაიხსნა ქართულ-ფრანგული და ქართულ-ბერძნული ქალთა და ვაჟთა სასწავლებელები, დაარსდა ბიბლიოთეკა.

ცნობილია, რომ პეტრე ხარისჭირაშვილმა სტამბოლის ბაზარზე გასაყიდად ჩაყვანილი გურული ყმაწვილები გამოისყიდა და მათ თავის დაარსებულ სასწავლებელში განათლების მიღების საშუალება მისცა.
მამა პეტრეს მიერ დაფუძნებულმა საზოგადოებამ მონასტერი გახსნა სტამბოლის მეორე უბანში – უსქუდარშიც. საზოგადოებას ჰყავდა ხუთი სოფლის მრევლი, ჰქონდა შემოსავლიანი სახლები, 1881 წელს კი ქართულ-ბერძნული სკოლა გაუხსნიათ. ქართველ მღვდლებს სკოლა და ეკლესია ჰქონიათ აგრეთვე ჰერას უბანში, პაპასკვერებში.

პეტრე ხარისჭირაშვილი ბევრს ზრუნავდა ქართველ მაჰმადიანებზეც. მის სკოლას ბევრმა მაჰმადიანმა ქართველმაც მიაშურა.
მამა პეტრე ცდილობდა, წიგნები კარგი ქართულით დაებეჭდათ და ნაწილს მოსახლეობას უფასოდ ურიგებდა.

ქართველ კათოლიკეთა მატერიალური უზრუნველყოფისთვის პეტრე ხარისჭირაშვილმა დააარსა სავაჭრო ამხანაგობა „ქარვასლა”, რომლის შემოსავალიც ძმობის საერთო ფონდში შედიოდა. 1900 წლისთვის ძმობის მფლობელობაში იყო 5 დუქანი, რამდენიმე სავაჭრო ობიექტი, სათესი მიწა და ძროხების ფერმა. კომერციული საქმიანობიდან შემოსული თანხის მნიშვნელოვანი ნაწილი ნიჭიერი ქართველი ახალგაზრდების განათლებას, საგამომცემლო საქმიანობასა და ქველმოქმედებას ხმარდებოდა.



სტამბოლის ქართველ კათოლიკეთა ძმობა ისე გაძლიერებულა, რომ 1874 წელს საფრანგეთშიც დაუფუძნებია ასეთივე ძმობა. ქართველ კათოლიკეთა ძირითადი საქმიანობა მონტობანში წიგნების ბეჭდვა ყოფილა.

სიცოცხლის მიწურულს, 1892 წელს, მამა პეტრე სტამბოლში თავის მიერ დაარსებულ მონასტერში განმარტოებულა და იქვე გარდაცვლილა.

ქართველთა სავანის მნიშვნელობა კი იმდენად გაიზარდა, რომ მას თვით სულთანი აბდულ ჰამიდი პატრონობდა. მაშინდელი სტამბოლის პრესა აღნიშნავდა, რომ 1893 წელს სულთანმა ქართული სკოლა უხვად დაასაჩუქრა, ხოლო სკოლის დირექტორს, ანდრია წინამძღვრიშვილს, 150 ოქრო და ორდენის მეოთხე ჯვარი უბოძა. ცერემონიაზე თურქეთის სახალხო სკოლების ზედამხედველმა ისმაილ-ფაშამ ქართულ ენაზე მიმართა სტუმრებს.

1956-1959 წლებში ქართველთა სავანეს მძიმე დრო დაუდგა, თურქეთში ატეხილმა ქარიშხალმა მასაც გადაუარა. მონასტრის არსებობას საფრთხე დაემუქრა, ამიტომ მრევლმა გადაწყვიტა კათოლიკეთა საზოგადოების ფონდის შექმნა, რომლის თავმჯდომარედ 1966 წელს პავლე ზაზაძე აირჩიეს.
მონასტრის ვრცელ მიწებზე ბევრს ეჭირა თვალი, კანონიც ხშირად იცვლებოდა და საკუთრების დაცვაც ძნელდებოდა, მაგრამ ზაზაძეთა ოჯახის ძალისხმევით ყველაფერი ხელუხლებლად შენარჩუნდა.

ახლა წირვაზე იშვიათად ნახავთ ქართველ მორწმუნეებს, წირვაც უმეტესად თურქულად აღევლინება, თუმცა ახლაც, როგორც 1921 წელს წერდა ეჟენ დალეჯო დ’ალესიო –

„ამ სავანეში ყოველიფერი საქართველოს მოგაგონებს… უცხოეთში გადმოტყორცნილო ქართველო, რა რწმენისა და მისწრაფებისა გინდა იყო, მოდი ამ სავანეში… სულით განახლებული წადი, ქართველო, და ჩაები ცხოვრების ტალღებში… შენ თუ არა, შენი შვილი ან შვილის-შვილი მაინც ნახავს ბრწყინვალე ხანას საქართველოსას და ქართველი ხალხისას”.

მომდევნო ფოტობლოგში თურქეთის ქართულ საგანმანათლებლო კერებზე მოგიყვებით.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი