*
მარია ერთ-ერთი ყველაზე მაგარი გოგოა მათ შორის, ვისაც კი ვიცნობ – ჭკვიანია, ლამაზი, კარგი იურისტია, შესანიშნავად ცეკვავს და მღერის, რამდენიმე ენაზე ლაპარაკობს და კრიტიკულ სიტუაციებში გამოსავლის პოვნის იშვიათი უნარი აქვს.
მარია ლატვიელია. ასე ამბობს თვითონ. ამავეს მოწმობს მისი პასპორტიც. მარიას დედა რუსია, მამა ლიტველი ჰყავდა, მისი ერთადერთი ბებია კი, რომელიც ვაშლის ბაღს უვლის და საღამოობით, ღუმელთან მიმჯდარი, დიდი სიყვარულით ღიღინებს „სულიკოს”, ლიტვაში, ფლუნგეში ცხოვრობს.
ერთხელ, დიდი ხნის წინ, როცა მარია გავიცანი, მეყო უტაქტობა, მისთვის მეკითხა:
– კი მაგრამ, როგორი ლატვიელი ხარ? მგონი, ნახევრად რუსი ლიტველი გამოდიხარ, ასე არ არის?
– მე რიგაში დავიბადე. ჩემი ქალაქი რიგაა, სხვა ქალაქი არ გამაჩნია. ლატვიელი ვარ, – მიპასუხა მან. მგონი, ცოტა ეწყინა ჩემი შეკითხვა, მაგრამ არ შეიმჩნია.
მე მჯერა მისი, უფრო მეტიც – ლატვია ჩემთვის მარიაა, სხვა ლატვიელი მეგობარი არ მყავს.
*
ერთხელ ტომეკმა მითხრა, რომ თუკი ქართველ ცოლს მოიყვანს, შვილებს შეუძლიათ, ქართველები იყვნენ, – რა თქმა უნდა, სურვილის შემთხვევაში. მე არ დავუჯერე. ტომეკს ლიტვური გვარი აქვს, მაგრამ პოლონეთში გაიზარდა და თავს პოლონელად მიიჩნევს. მისი მშობლები საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ გადასახლდნენ ვარშავაში. არ დავუჯერე იმიტომ, რომ ჩვენთან ასე არ ხდება, ჩვენთან მშობლიური ქვეყანაც, სოფელიცა და ქალაქიც მხოლოდ მემკვიდრეობით გადადის, რომ აღარაფერი ვთქვათ სახელსა და დიდებაზე, რომელიც კონკრეტული ოჯახების ხვედრია და არასოდეს ქრება. ჩვენ ხომ გვიყვარს ქართულად მოლაპარაკე უცხოელები, სანამ ისინი ჩვენს ქვეყანაში დასახლებას და უფლებრივად ჩვენთან გათანაბრებას მოინდომებენ; ჩვენ ხომ გვიყვარს სოფელში ზაფხულობით სიარული და ნატურალური პროდუქტი; გვიყვარს ადამიანები, რომლებიც იქ ცხოვრობენ, გვიყვარს მანამდე, სანამ ისინი თავად დაადგებიან ქალაქის გზას და ჩვენი კარის მეზობლებად გადაიქცევიან; ჩვენ ხომ გვიყვარს აფხაზეთი, რომელიც შორია, მაგრამ არ გვიყვარს დევნილები, რადგან მიგვაჩნია, რომ მათ გამო გადაიჭედა ქალაქი და მათი განსხვავებული ინტონაციაც ისე გვჭრის ყურს, რომ ენაზე კბილის დაჭერას ვერ ვახერხებთ; ჩვენ ხომ გამუდმებით გვკლავს სურვილი, საკუთარი არარეალიზებული სურვილების დასაფარავად ვინმეს გადმოვხედოთ ზემოდან, – ვინმეს, ვინც მიგვაჩნია, რომ რაიმე ნიშნით ჩვენზე დაბლა დგას. ნიშანსაც, რა თქმა უნდა, თავად ვადგენთ. მიდგომაც შერჩევითია – ზოგ შემთხვევაში როგორღაც ვახერხებთ შემწყნარებლობის გამოჩენას.
*
როცა უცხოელები მეკითხებიან, საიდან ვარ, პასუხი მარტივია – ქართველი ვარ და მორჩა. ჩვენი ვიწრო კუთხური მიდგომები და ჩაწერის ადგილი მათ დიდად არ აინტერესებთ.
როცა საქართველოში მეკითხებიან, საიდან ვარ, ცოტა ვიბნევი.
მე ქუთაისში დავიბადე და გავიზარდე.
მამაჩემი – ოჩამჩირეში.
ბაბუაჩემი – ლეჩხუმში, სოფელ ზუბში.
ამიტომ როცა სადაურობას მეკითხებიან, ჯერ ვამბობ, რომ ქუთაისელი ვარ, მერე ვამატებ, რომ, უფრო სწორად, აფხაზეთიდან და მერე ვყვები, როგორ ჩაასახლეს ჩემი ოჯახი ლეჩხუმიდან აფხაზეთში.
ვიღაცისთვის, ვისი წინაპრების შვიდი თაობაც ქუთაისში ცხოვრობდა, მე არ ვარ ქუთაისელი.
ვიღაცისთვის, ვისი წინაპრებიც ჩემს წინაპრებზე ადრე დასახლდნენ აფხაზეთში, არც იქაური ვარ. უფრო მეტიც – ბევრ სხვა ქართველთან ერთად, ისეთებისთვისაც კი არ ვარ იქაური, ვისაც სინამდვილეში არავინ არაფერს უნდა ეკითხებოდეს.
გამოდის, რომ, ამ ლოგიკით, მე ვარ სოფელ ზუბიდან, სადაც არასოდეს ვყოფილვარ. ჩვენს რეალობაში ეს, ალბათ, ძალიან მნიშვნელოვანია.
არადა, მე საქართველოს ყველა კუთხიდან ვარ, ყველა სოფლიდან და ქალაქიდან, რომელიც მიყვარს, ყველა ეთნიკურ უმცირესობასაც ვეკუთვნი, ყველა სალოცავში შემიძლია ღმერთთან ლაპარაკი, რადგან მე მოქალაქეობა ასე მესმის.
არ მეთანხმებით?
მაშინ იქნებ მითხრათ, რა საჭიროა პასპორტი, თუკი ის უფლებებამდე არ მიგვიყვანს?!
