მაგელანი, შტეფან ცვაიგი და ჩვენ

„19 ოქტომბერი, 1519 წელი. დღეს ფერნანდო მაგელანმა თავისი ექსპედიციისთვის ხალხის შერჩევა დაიწყო, რომელთა შორის ვიყავი მეც და კიდევ 473 ადამიანი… ამოირჩია 250 საუკეთესო მეზღვაური (ჩემი ჩათვლით) და დაგვავალა, მეორე დღისთვის ჩაგველაგებინა აუცილებელი ნივთები და ნავსადგურში გამოვცხადებულიყავით.

გათენდა 20 ოქტომბრის დილა. დათქმულ დროს, დათქმულ ადგილას შევიყარეთ მეზღვაურები, აგრეთვე – ფერნანდო მაგელანი, ხუან სებასტიან ელ-კანო და ხუთი ხომალდის კაპიტნები.

ჩვენს ხომალდებს ერქვა „ტრინიდადი“, „სან-ანტონიო“, „სანტიაგო“, „კონსეპსიონი“ და „ვიქტორია“. 250 მეზღვაური ამ ხუთ გემზე გადავნაწილდით. სრულიად შემთხვევით მე მაგელანსა და ელ-კანოსთან მოვხვდი. გამიხარდა ამ ბუმბერაზ ადამიანებთან ერთად ყოფნა“…

როგორ ფიქრობთ, ვინ არის ამ სიტყვების ავტორი? ბატონებო და ქალბატონებო, ამ დღიურის ავტორები ჩემი მეშვიდეკლასელები არიან – მანანიკო და ნუცა. მათ ფერნანდო მაგელანის ექსპედიციაში მიიღეს მონაწილეობა, მასთან ერთად გადალახეს ატლანტისა და წყნარი ოკეანეები, აღმოაჩინეს, აღწერეს, იბრძოლეს, გაიმარჯვეს და შთაბეჭდილებებით სავსენი დაბრუნდნენ სამშობლოში.

მოგზაურობა კი კომპლექსური დავალებით დაიწყო, რომლის ავტორიც ჩემი მეგობარი თამარ შალვაშვილია. ეს დავალება საკმაოდ დიდი ხნის წინ შეიქმნა. მას შემდეგ კომპლექსურმა დავალებებმა რამდენჯერმე განიცადა მოდიფიცირება, თუმცა მხოლოდ ფორმა შეიცვალა, ამიტომ უცვლელად გთავაზობთ.

ამ დავალებით ორ ცნებას ვამუშავებთ: გეოგრაფიული მოვლენა და გეოგრაფიული კვლევა და ანალიზი. საკითხი: დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენები ახალი ეპოქის გარიჟრაჟზე; ფერნარდო მაგელანის მოგზაურობა. საკვანძო კითხვა: როგორ დავაინტერესო თანატოლები შორეული აღმოჩენების ეპოქის მნიშვნელობითა და შედეგებით კომიქსების საშუალებით?

დავალებაზე მუშაობის დროს მუშავდება შემდეგი ქვესაკითხები: კარტოგრაფია, დრო და სივრცე, ისტორიული ფაქტები, მოდელირება, საზღვაო მოგზაურობა, აღმოჩენები, კოლონიალიზმი, მსოფლიო ოკეანე… მე ქვესაკითხებში სასაათო სარტყლები და თემატური რუკებიც დავამატე. თუმცა ახლა დავალების შესახებ არ ვისაუბრებ, მხოლოდ პირობას და მოსწავლეების მიერ შექმნილ კომიქსებს გაგაცნობთ.

ეს სტატია მაგელანსა და ჩვენზეა, კიდევ – შტეფან ცვაიგზე (ავსტრიელი მწერალი, 1881-1942), რომელმაც მონოგრაფია „Magellan – Der Mann und seine Tat“ (1938) მიუძღვნა პორტუგალიელ მეზღვაურსა და მკვლევარს ფერნანდო მაგელანს.

კომპლექსური დავალების პირობა:

წარმოიდგინე, რომ ხარ დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენების ეპოქის ადამიანი, ფერნანდო მაგელანის ექსპედიციის წევრი – მეზღვაური, დიპლომატი, მეცნიერი, ვაჭარი ან უბრალოდ ფათერაკების მაძიებელი.

შექმენი ექსპედიციის წერილობითი დღიური მხატვრული კომიქსებით, ჩანახატებით.

ნაშრომში მკაფიოდ წარმოაჩინე:

• შორეულ სახმელეთო და საზღვაო მოგზაურობათა დაწყების მიზეზები;
• დედამიწის გარშემო პირველი მოგზაურობის შედეგები.

დღიურის შექმნისას დაეყრდენი სხვადასხვა წყაროდან, როგორც სახელმძღვანელოებიდან, ისე დამატებითი რესურსებიდან მიღებულ ცოდნას.

ეცადე, დღიურში ჩანდეს, რა მიზნით შეუერთდი ექსპედიციას; რა ინტერესები გამოძრავებდა.

აღწერე შენ მიერ გავლილი გზა, უცხო ქვეყნის მოსახლეობასთან შეხვედრები.

დღიურს დაურთე შენივე ხელით შექმნილი გეოგრაფიული ობიექტების

შემცირებული და განზოგადებული გამოსახულებები. პირობითი

ნიშნების გამოყენებით ასახე ტერიტორიები, რომლებიც აღმოაჩინეთ ამ ექსპედიციის დროს.

მოაწყვე კლასში ნამუშევრის პრეზენტაცია/წარდგენა.

აი, ეს არის კომპლექსური დავალება, რომელმაც ჩემს მეშვიდეკლასელებში დიდი აჟიოტაჟი და ფუსფუსი გამოიწვია. იმ პერიოდში ონლაინ სწავლებაზე ვიყავით, ერთმანეთს მხოლოდ დისტანციურად ვიცნობდით, გეოგრაფიაც ახალი საგანი იყო და კომპლექსურ დავალებასაც პირველად ასრულებდნენ. მოკლედ, დიდი გამოწვევის წინაშე აღმოვჩნდით. მეტი კომუნიკაციისთვის კლასი მცირე ჯგუფებად დავყავი. რამდენიმე გაკვეთილის განმავლობაში დისტანციურ რეჟიმში განვიხილეთ რუკები, სასაათო სარტყლები, მოვლენებს გავუსწარით და ახალი წელიც გავიარეთ დროის სარტყლების მიხედვით. მოკლედ, მაგელანის მოგზაურობისთვის ვემზადებოდით და ფეხდაფეხ მივყვებოდით.

შტეფან ცვაიგის გაცნობით დავიწყე. წინასიტყვაობიდან ნაწყვეტი წავუკითხე. ხომ გახსოვთ, რას ამბობს მაგელანის გმირობაზე დაწერილი რომანის შესავალში ავსტრიელი მწერალი – სირცხვილის გრძნობამ დამაწერინაო. კომფორტული საოკეანო ლაინერით ამერიკაში რომ მივცურავდი, მგზავრობა აუტანლად ხანგრძლივი მეჩვენა, მაგრამ, როცა გამახსენდა, რა ტანჯვა-წვალებით მიიწევდნენ წინ ამ გზაზე უბადრუკ ხომალდებში მსხდარი ძველი მეზღვაურები, ჩემი მოუთმენლობის გამო სირცხვილით დავიწვიო.

თავად ცვაიგიც ხომ ბევრს მოგზაურობდა. თვეობით რჩებოდა ბელგიაში, ინგლისში, საფრანგეთში, ესპანეთში, სამხრეთ აფრიკაში, იტალიაში, აშშ-ში, კანადაში, ლათინურ ამერიკასა და ინდოეთში, ეცნობოდა სხვადასხვა ქვეყნის კულტურას, სწავლობდა უცხო ენებს: ინგლისურს, ფრანგულს, იტალიურსა და ესპანურს, – რამაც საშუალება მისცა პირველი მსოფლიო ომის შემდეგ გამოსულიყო მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყანაში და მათ ენაზე წაეკითხა მოხსენება პაციფიზმისა და ჰუმანიზმის შესახებ.

ცვაიგის გავლენით ერთმა „მოგზაურმა“ ცურვას მოსაწყენი და ერთფეროვანი უწოდა. შემპირდნენ, წავიკითხავთო.

საბოლოოდ მივიღე საინტერესო და მრავალფეროვანი, ხელით თუ სხვადასხვა პროგრამაში შესრულებული კომიქსები, ჩანახატები, პრეზენტაციები.

„ოდესღაც შორს სამშობლოდან“ – ასე უწოდა ნინო დომიანიძემ თავის „მოგზაურობას“.

ნატალია ბალარჯიშვილი და ბარბარე ბურგაძე „მამას“ აცილებდნენ და შემთხვევით მოხვდნენ გემბანზე, მსოფლიოს შემოუარეს და დაამტკიცეს, რომ დედამიწა მრგვალია.

„20 სექტემბერი, 1519 წელი

გამარჯობა, ჩემო დღიურო. ჩემი სახელია კლაუსი, მე ცოლი მაყავდა, რომელსაც ჰეილი ერქვა, მაგრამ გარდაიცვალა. მე იმ მეზღვაურთაგანი ვარ, რომლებიც ფერნანდო მაგელანმა აარჩია მოგზაურობისთვის… იქ ახალწვეულებიც იყვნენ, მაგრამ ფერნანდო მაგელანს უფრო გამოცდილი მეზღვაურები სჭირდებოდა… გვითხრეს, მეორე დღეს მივსულიყავით, მანამდე კი კარგად გამოგვეძინა. ყველა შინიდკენ გაეშურა, მაგრამ მე სხვაგან წავედი – მინდოდა, ჩემი კაპიტნის შესახებ რამე გამეგო. თვითონ მას ვერ ვკითხავდი – უხერხული იქნებოდა. სამწუხაროდ, მარტო მისი დაბადების თარიღი და ადგილი გავიგე… გავიგე, რომ ის 1480 წელს დაიბადა საბროზაში, პორტუგალიის სამეფოში… ახლა კი დაგემშვიდობები, დღიურო. როგორც მითხრეს, კარგად უნდა გამოვიძინო“, – წერს „მეზღვაური“ ბარბარე ცხოვრებაძე, რომელიც პატარ-პატარა ამბებს იგონებს სხვა მოგზაურების შესახებ.

ეს კი მაგელანის ეკიპაჟის ყველაზე მხიაული ოთხეულია:

„გამარჯობა, დღიურო. მე ვარ ანასტასია ჭანტურია, 28 წლის. დღეს იქნება ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მომენტი ჩემს ცხოვრებაში, რადგან ჩემს მეგობრებთან ერთად სამოგზაუროდ მივდივარ. ჩემი მიზანია კვლევა. მიყვარს მეცნიერება და ეს ექსპედიცია ჩემთვის კარგი შანსია. ახლა ჩემი მეგობრები გააგრძელებენ წერას.

მე ვარ თიკა წულაია, 25 წლის. მე გემის მზარეული ვიქნები. მიყვარს კულინარია და შესაძლებლობა მაქვს, ჩემი კულინარიული ცოდნა გამოვიყენო. მიხარია, რომ გემზე ჩემს მეგობრებთან ვიქნები.

მე ვარ გიორგი ჯოხაძე, 28 წლის. მე ვარ მეზღვაური. ექსპედიციაში მონაწილეობა გადავწყვიტე, რადგან იქ ჩემი მეგობრები არიან და ამან დამაინტერესა.

მე ვარ ნოე უბირია, 28 წლის. მე მეზღვაური ვარ. იმიტომ გადვწყვიტე ამ ექსპედიციაში მონაწილეობა, რომ იქ ჩემი მეგობრები არიან, თანაც ზღვაც მიზიდავს.

ასე, 1519 წლის 20 სექტემბერს 265 ადამიანი 5 გემით წავედით სამოგზაუროდ“.

აი, ასეთი მეშვიდეკლსელები მყავდა. ჩვენ ერთად ვიმოგზაურეთ შტეფან ცვაიგსა და მაგელანთან ერთად, მსოფლიო შემოვიარეთ, მერე აფრიკასაც ვესტუმრეთ. ყოველ ჯერზე უფრო ახლოს ვეცნობოდით მსოფლიოსაც და ერთმანეთსაც. უკვე მიმიხაროდა მათკენ, ისინიც მოუთმენლად მელოდნენ (ბოლოს გამომიტყდნენ). ყველაზე მხიარული გაკვეთილის ნომინაციაში ჯილდო გეოგრაფიის გაკვეთილს ერგო.