,,ვინც ზომიერებას გადასცდება, მისთვის ყველაზე სასიამოვნო
ყველაზე უსიამოვნო ხდება.“
დემოკრიტე
„როგორ მოვიშინაუროთ ზომიერება – დროის ნიშანი –
მისხალ-მისხალ რომ გვიწონის სათქმელს.“
პაატა შამუგია
“Lagom är bäst” – ზომიერება საუკეთესო რამაა
შვედური ანდაზა
მინიმალიზმის მთავარი იდეაა – მეტი სივრცე და ამ სივრცეში მხოლოდ ის საგნები, რომლებიც ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, რომლებსაც ფუნქცია აქვს. დამეთანხმებით, რომ საგანი უკეთ აღიქმება, როდესაც მის გარშემო მეტი სივრცეა, ვიდრე ერთად მიყრილი უამრავი ნივთი. იგივე შეიძლება ითქვას ჩვენ გარშემო ადამიანებზე, ურთიერთობებზე, ყოველდღიურობაზე…
მინიმალიზმს შევადარებდი გამარგვლის პროცესს. როდესაც სარეველებისგან ათავისუფლებ მცენარეს, რომ უფრო ძლიერი და ნაყოფიერი გაიზარდოს. ამ დროს შესაძლოა, არა მხოლოდ სარეველა, არამედ ზედმეტი მსგავსი მცენარეც მოაშორო იმისათვის, რომ, რომელსაც დატოვებ, მას ჰქონდეს მეტი სივრცე განვითარებისთვის; მაგალითად, თუ ნაკვეთში სიმინდს მარგლავ და ერთად თავმოყრილია 5-6, დატოვებ 2-ს, სამაგიეროდ, იცი, რომ შენი მცენარე კარგად გაიზრდება, იყვავილებს და ამ მოვლას დაგიფასებს ნაყოფით. მას ექნება მეტი წყალი, მეტი ნიადაგი, მეტი მზის სხივი და, შედეგად, საუკეთესო მარცვლები.
ახლა გადავიტანოთ მეტაფორულად და წარმოიდგინოთ, ჩვენს ცხოვრებაში რამდენი სარეველა-ადამიანია, რამდენი უფუნქციო ურთიერთობა და არაფრისმომცემი დიალოგი. მინიმალიზმი – სწორედ ზედმეტისგან გათავისუფლებაა, გამოთავისუფლებული ენერგიით კი მნიშვნელოვანი ურთიერთობები და ადამიანები კიდევ უფრო საინტერესო ხდება. ჩვენი ცხოვრების ხარისხიც იმატებს.
როდესაც მინიმალიზმზე საუბრობენ, მინიმალისტები ხშირად იმოწმებენ შვედური ცხოვრების წესს და Lagom-ს.
შვედებისთვის ეს მხოლოდ სიტყვა არ არის. ეს არის ცხოვრების ფილოსოფია, რომელიც პარადიგმულად ვრცელდება ყოფიერების ნებისმიერ გამოვლინებაზე: კულტურაზე, ეკონომიკაზე, განათლებასა თუ ყოველდღიურობაზე…
ბოლო წლებში მსოფლიოში შვედური „ლაგომ“ ცხოვრების ახალი ტრენდული სტილი გახდა.
და რას ნიშნავს Lagom? ეს კონცეპტუალური სიტყვა ნიშნავს საკმარისს, არც ცოტას, არც ბევრს, ზუსტად იმდენს, რამდენიც საჭიროა!
ხალხური ეტიმოლოგიის მიხედვით, სიტყვა Lagom ვიკინგების ეპოქიდან იღებს სათავეს – „laget om“ ნიშნავს „წრეში ჩამოტარებას“. მაგალითად, თაფლით სავსე რქას ვიკინგები წრეში ჩამოატარებდნენ, რომ ყველას თითო ყლუპი მიეღო, საკვები თანაბრად გაენაწილებინათ. სხვა ვერსიით, Lagom ნიშნავს „კანონს“.
ლაგომი – ეს არის ბალანსი, ჰარმონია, ოქროს შუალედი… ლაგომი – წონასწორობა და სტაბილურობაა. სამყაროში ყველაფერი თავის საპირისპიროს იწვევს და იზიდავს. ყველას გახსოვთ ალბათ, ბებიების გაფრთხილება: იმდენს იცინებ, მალე იტირებო! სიცილს ტირილი მოსდევსო… ზედმეტი არაფერი ვარგაო, მეტისმეტი – რეტისრეტიო და ასე შემდეგ. ხშირად მიფიქრია, რატომ გვეუბნებოდნენ ასე? იქნებ ეს უბრალოდ, დაპროგრამებული ქცევა იყო, რომელიც, რატომღაც, ხშირად ხდებოდა… იქნებ იმიტომ ხდებოდა, რომ სწორედ ასე გვიწინასწარმეტყველებდნენ? მაგრამ, რაკი შეუძლებელია, სულ იცინოდეს ადამიანი, ისევე, როგორც სულ ტიროდეს, უფრო სიბრძნეს ჰგავს… რომ საჭიროა ბალანსი და დროული გაჩერება, საპირისპიროში ან დაუკრეფავში რომ არ გადახვიდე! ასე მუშაობს ქანქარა. რუსთაველიც გვეთანხმება:
„ვერ დავმალავ‚ უკეთესი რაცა საქმე გამიცდია.
არა ვარგა უსაზომო‚ თავი ზომსა გარდგიხდია.“ – ეუბნება ასმათი ტარიელს.
ელისაბედ კარლსონი წიგნში “Lagom” დაწვრილებით აღწერს შვედური ცხოვრების სტილს და წერს, რომ სწორედ ლაგომის მეშვეობით შვედეთში ადამიანები უფრო ბედნიერები არიან; მკაცრ გეოგრაფიულ გარემოში მათ გამოძებნეს ოქროს შუალედი სწორედ ამ ფილოსოფიის გათავისებით. არც მეტი, არც ნაკლები, არამედ ზუსტად იმდენი, რამდენიც საჭიროა! ლაგომი – ეს არის, როცა იცი, როდის უნდა გაჩერდე!
„სულის სიღრმეში ყველას აქვს ლაგომ-თერმომეტრი, რომელიც კარნახობს, როგორ უნდა მიაღწიოს ბალანსს“ (ელისაბედ კარლსონი, “Lagom”)
შვედური განათლების სისტემაც ლაგომის ფილოსოფიაზეა აგებული; ბავშვებს სკოლიდანვე უნერგავენ ზომიერების გრძნობას, თანასწორობის იდეას, სწორედ ამიტომ სკოლებში 6 კლასამდე არ არის შეფასებები, მოსწავლეებს არასდროს არ აძლევენ საჯაროდ შენიშვნას და არც შეაქებენ, რომ არ გამოიწვიონ ამბიციურობა და უსარგებლო კონკურენცია. მოსწავლეების საკითახს განიხილავენ კარს მიღმა მშობლებთან ერთად.
შვედები ზომიერები არიან ყოველდღიურ ცხოვრებაშიც: არასად ეჩქარებათ, მოსაუბრეს ყურადღებით უსმენენ, გულწრფელები არიან შეფასებისას, ნივთების ყიდვისას სვამენ კითხვას: „ნამდვილად მჭირდება თუ არა ეს?“, ბინა განტვირთულია ზედმეტისგან, სახლი მათი ციხე-სიმაგრეა, ახერხებენ ბალანსს სამსახურსა და სახლს შორის, ხშირად აწყობენ „ფიკას“; („ფიკა“ ეს არის შვედური ყავის შესვენება, სამსახურში ისინი ხშირად განიტვირთებიან და მიირთმევენ ყავას…).
როგორ უნდა იცხოვროთ ლაგომის ფილოსოფიით, გთავაზობთ ელისაბედ კარლსონის რამდენიმე რჩევას:
- უფრო ხშირად დაფიქრდით თქვენი მოქმედებების შედეგზე; გახსოვდეთ, რომ უმნიშვნელო ცვლილებაზეც კი რეაგირებს სამყარო;
- მორიგ ჯერზე, როდესაც კონფლიქტში აღმოჩნდებით, შეეცადეთ გაიხსენოთ ლაგომი და მოძებნოთ კომპრომისი; განსხვავებული მოსაზრების ადამიანებს თავისუფლად შეუძლიათ ერთ სამყაროში თანაცხოვრება;
- იმღერეთ გუნდში ან გაერთიანდით ჯგუფში, ინტერესების მიხედვით, მიიღეთ ადამიანები პოზიტიურად, როგორც თანამოაზრეები და არა უსიამოვნო პიროვნებები, თქვენ უკეთ გაუგებთ გარესამყაროს და ადამიანებს;
- პატარაობიდანვე დიდი დრო გაატარეთ ბავშვებთან ბუნებაში, ისინი განიმსჭვალებიან პატივისცემით გარესამყაროს მიმართ, რომელშიც ცხოვრობენ;
მსოფლიო კულტურა შეიცვლება, ეს განსაკუთრებით მძაფრად გამოჩნდება პოსტკოვიდურ ეპოქაში; ადამიანები სულ უფრო მეტად აცნობიერებენ, რომ თანამედროვე ინფორმაციულად გადატვირთულ სამყაროს უნდა დაუპირისპირონ სიმარტივე და უბრალოება; ამ იდეას საუკეთესოდ გამოხატავს 3 მიმდინარეობა:
- მინიმალიზმი
- ლაგომი
- ესენციალიზმი
“ცერებზე აწეულს: არ ძალუძს დიდხანს დგომა.
სწრაფად მავალს: არ ძალუძს დიდხანს სვლა.
ვინც ბევრს ღაღადებს: მარცხდება.
ზომიერებაა ყოველივეს ძირი და ფუძე.” (ლაო ძი, „დაო დე ძინი“)
P.S. დანარჩენი თქვენ იცით!
