„თუ პროზაიკოსს აქვს საკმარისი ცოდნა იმის შესახებ, რასაც წერს, მას შეუძლია ისეთი რაღაცები გამოტოვოს, რაც იცის და თუ ის, რასაც მწერალი წერს ნამდვილად საკმარისია, მკითხველი ამ ყველაფერს ისე ნათლად აღიქვამს, თითქოს მაინც დაეწეროს. აისბერგის მხოლოდ ერთი მერვედია წყლის ზემოთ.
მაგრამ მწერალი, რომელიც საკუთარ ნაწარმოებში ისეთ რაღაცებს გამოტოვებს, რაც არ იცის, ის მხოლოდ ცარიელ ადგილებს ქმნის.“
ჰემინგუეი
მეტაფორა, როგორც სცენარი
მეტაფორა – ყველაზე მინიმალისტური და ტევადია გარსია; ეს არის დამოუკიდებელი „უცხო ენა“, თუ მისი ანბანი არ გისწავლია, ვერასდროს გაიგებ, არა მხოლოდ მეტაფორებით გამოხატულ აზრს, არამედ იმას, როგორ ურთიერთქმედებს ის შენს ცნობიერთან და არაცნობიერთან.
მეტაფორას NLP -ს ენასაც უწოდებენ არა მხოლოდ ემოციური გავლენის გამო, არამედ იმის გამო, რომ თითოეული მეტაფორა ეს არის სცენარი, თავისი პერსპექტივით, რომელიც გადადის არაცნობიერში და იწყებს ჩვენი მსოფლმხედველობის მოდელირებას.
ამიტომ ღირს, ვისაუბროთ მეტაფორაზე, როგორც მინიმალისტურად მაქსიმალური ტევადობის სიტყვიერ გარსზე და ამავე დროს, ისეთ გარსზე, რომელსაც საზღვრები არა აქვს და რომელიც განუწყვეტელ ურთიერთქმედებაშია „მიმღებთან“.
მინიმალიზმი ლიტერატურაში, ხელოვნებაში, ცხოვრებაში ძირითადად მეტაფორულად გამოიხატება.
თუ თქვენ მეტყვით, რა არის თქვენი ცხოვრების მეტაფორა, მე გეტყვით, როგორი სცენრით ვითარდებოდა და განვითარდება თქვენი ცხოვრება.
ცხოვრება – მოსაცდელი დარბაზია
ცხოვრება – თამაშია
ცხოვრება – გაკვეთილია
ცხოვრება – წიგნია
ცხოვრება – მოგზაურობაა
ცხოვრება – მატარებელია
ცხოვრება – …….. გააგრძელეთ!
რომელია თქვენი სცენარი?
აქვე აღვნიშნავ, რომ მეტაფორების გაგება მხოლოდ ლოგიკურ-ანალიტიკურად შეუძლებელია; თუ თქვენ არ გაქვთ გახსნილი ყველა არხი, თქვენ არა მარტო სრულყოფილი ემოციური ცხოვრება არ გაქვთ, არამედ არ გესმით/ვერ შეიგრძნობთ მეტაფორას; შეიძლება გაიგოთ სიტყვების მნიშვნელობები და დააკავშიროთ ცნებები ერთმანეთთან, მაგრამ ეს საკმარისი არ იქნება.
ასე რომ, მინიმალიზმი – ეს არის სიღრმე და კონცენტრირებული აზრი-გრძნობა-განცდა-ემოცია, რომელიც რომ შეიგრძნოთ, უნდა გაშალოთ თქვენს აღქმაში, როგორც ემოციათა ფოიერვერკი.
ამიტომ არის მეტაფორა არა მხოლოდ ნეირო-ლინგვისტური პროგრამირების ენა, არამედ მინამალიზმის ენაც;
ლიტერატურული მინიმალიზმი და მეტაფორა
როგორ შეიძლება ერთი ლექსით,
ისევე როგორც ერთი პურით და ერთი თევზით
ათასობით კაცი გააძღო?“
ლია სტურუა
ლიტერატურის მინიმალიზმი ჰაიკუა და ჰაიკუს უმთავრესი ელემენტი – მეტაფორა. მაშინაც კი, როცა მეტაფორა ცხადად არ ჩანს, ტექსტი მეტაფორულია.
კობაიაში ისა
ჩემს ძველ სახლში
რომელიც დავტოვე,
ალუბალი ყვავის. . .
იკითხავთ, სად არის აქ მეტაფორა?
აქ მთელი ტექსტი არის შინაგანი განცდის მეტაფორა; რომელია ეს განცდა, თავად უნდა გამოიცნოთ. ის შეიძლება იყოს ნოსტალგიის, მონატრების ან იმედის მეტაფორა;
ტერენტი გრანელი აღწერს პარალელურად შინაგან მდგომარეობებს და იმას, რაც „გარეთ ხდება“. ასეთ შემთხვევაში გარე ხატები არის შინაგან განცდათა მეტაფორული სახეები.
„გული მიწუხს და სულია ვრცელი, / პოეტის შინაგანი მდგომარეობა/
ქარისაგან იღუპება ტოტი”. / შინაგან განცდათა ნიშანი /
ანდრეი ბელი წერს ამაზე საინტერესოდ: „სიტყვა, ყოფიერების შემოქმედება, ჩვენში განაგრძობს ცხოვრებას, როგორც მეტაფორა”.
ამ გაგებით, შეიძლება აღმოვაჩინოთ, რომ ფიზიკური სამყარო სამყაროს შინაგანი მდგომარეობის მეტაფორული სახეა; როგორც პოეტის შინაგანი სამყაროს ნიშანია სიტყვებში გადასული შეგრძნებები.
კერუაკი
იქ, სადაც ტალღა ოკეანისა კოცნის ქვიშას,
სანაპიროზე
მარტოდმარტო ცხოვრობს პატარა,
ცისფერი საჰაერო ბუშტი.
რამდენი ამბავია ჩატეული ამ რამდენიმე მეტაფორულ სტრიქონში და აღარ გაკვირვებს ლია სტურუას ლექსი, რომლითაც ის გალაკტიონს მიმართავს… დიახ, ერთი ლექსი ანაყრებს ათასებს, რადგან მასში მეტაფორების კალორიული საკვებია, რომელიც არასდროს ილევა, რადგან მეტაფორებს არა აქვთ საზღვრები.
და ეს მინიმალისტურად მაქსიმალისტურია!
