ცოტაც და დაიწყება სასწავლო წელი, რომლისთვისაც საგანგებოდ ემზადება მოსწავლე, მშობელი თუ მასწავლებელი. ამ პროცესს ყველაზე მეტი მღელვარება და ფორიაქი კი პირველკლასელთათვის მოაქვს. მათი წარმოდგენები სკოლასთან დაკავშირებით ხშირად ისეთი არ აღმოჩნდება ხოლმე, როგორიც ჰგონიათ. მათ ხომ არასდროს უნახავთ, რა ხდება გაკვეთილზე; ვერ აცნობიერებენ, რა ევალებათ, ჯერ კიდევ ვერ ითავისებენ საკუთარ პასუხისმგებლობებს. ისინი ვერც კი ხვდებიან, რა რთული იქნება, სრული 35 წუთი დაუთმონ ისეთ გაკვეთილებს, რომელიც მათთვის ზოგჯერ არც თუ ისე საინტერესო შეიძლება აღმოჩნდეს. თან, თუ გავითვალისწინებთ, რომ ამის გაკეთება დღეში 4-5-ჯერ მოუწევთ, ეს უფრო მეტ სირთულეს აჩენს.
ზოგჯერ ბავშვებზე მეტად მშობლები ღელავენ, რაც იმაში გამოიხატება, რომ ყოველი დღის ბოლოს, ბავშვის წასაყვანად სკოლის კართან მდგომნი მოუთმენლად ელოდებიან, როდის დაასრულებს მასწავლებელი დღის მიმოხილვას, რომ მაშინვე კითხვები მიაგებონ: „რა ქნა დღეს ჩემმა შვილმა? როგორ იქცეოდა? ხომ არ შეგაწუხათ? იაქტიურა? კლასელებთან უთანხმოება ხომ არ მოსვლია?“ და ა.შ.
დაბოლოს, გამოგიტყდებით, რომ ამ ორზე მეტად ემოციისგან მასწავლებელი ფუთფუთებს. ვისაც პირველი კლასი ჰყოლია, დამეთანხმება, რომ მიუხედავად გამოცდილებისა, დამრიგებელი ყოველთვის ისე ღელავს და განიცდის ამ დღეს, როგორც სულ პირველად ჩატარებულ გაკვეთილს. რატომ? ამის მიზეზი ბევრია, თუმცა იმის გაცნობიერება, რომ ამ პატარებს სკოლისა და სწავლების ავან-ჩავანის არაფერი გაეგებათ, ცოტა არ იყოს გაბნევს, გაშინებს, მაგრამ გარკვეულ აზარტსაც ბადებს. იმაზე ფიქრიც კი, რომ შენ ხარ ის ერთადერთი, ვინც ამაზე უნდა იზრუნოს, უკვე უდიდესი პასუხისმგებლობაა. უმნიშვნელოვანესი კი ის არის, რომ მათ ეს ყველაფერი იმდენად უმტკივნეულოდ, თამაშ-თამაშითა და პოზიტიური გარემოს შექმნით უნდა გადაალახვინო, რომ ვერც კი მიხვდნენ, რაოდენ რთულია მათი ძვირფასი თავისუფალი დრო შენ დაგითმონ, მოგისმინონ, დაისწავლონ, შეასრულონ და ა.შ.
ამ ყველაფრის უკეთ წარმართვისთვის კი მნიშვნელოვანია გარკვეული წესების შემოღება, რომლებიც მოსწავლეებს სახალისოდ უნდა მივაწოდოთ, გაავააზრებინოთ, შემდეგ კი ჩვევაში ჩამოვუყალიბოთ.
საკლასო ქცევის წესებს მასწავლებლები სწავლის დაწყების დღეს ვქმნით და ვაღიაროთ, რომ ის დიდ დახმარებას გვიწევს კლასის მართვისას. მათი შედგენისას რამდენიმე რეკომენდაციასაც ვითვალისწინებთ. მაგალითად:
- წესები უნდა მოვარგოთ კლასის საჭიროებებსა და სპეციფიკას;
- უნდა შევქმნათ მოსწავლეების ინიციატივითა და მათი დახმარებით;
- არ უნდა აღემატებოდეს 5-6 წესს;
- უნდა იყოს დადებითი შინაარსის მატარებელი, რაც მოსწავლეს დადებითი ქცევისკენ უბიძგებს;
- არ უნდა შეიცავდეს აკრძალვას, უარყოფით ფორმებს და ა.შ.
ეს ყველაფერი ბევრად მარტივია, თუ მოსწავლემ წერა-კითხვა იცის, თუმცა პორველკლასელებთან საქმე ცოტა უფრო რთულად გვაქვს. მათ წარმოდგენა არ აქვთ, რა არის წესები, რის მაქნისი არიან ისინი და რა მოჰყვება მათ შეუსრულებლობას. მოსწავლეთა ინიციატივასა და დახმარებაზე კი, რა თქმა უნდა, ლაპარაკიც ზედმეტია. ამიტომ მათთვის შეგიძლიათ შექმნათ თქვენთვის სასურველი ხატულა, რომელიც გარკვეული შინაარსის მატარებელი იქნება, ამობეჭდოთ და მოსწავლეთა გაცნობის შემდეგ, მათთან ერთად განიხილოთ თითოეული. დაუსვით კითხვები: რა არის გამოსახული ფურცელზე? რაზე გვესაუბრება იგი? დაგვეხმარება თუ არა სწავლაში? და ა.შ. ეცადეთ მიიყვანოთ თქვენთვის სასურველ პასუხამდე. ისაუბრეთ ამ ქცევის გაუთვალისწინებლობის შედეგებზეც.
განხილვის შემდეგ შეგიძლიათ ეს ფურცლები დაურიგოთ მოსწავლეებს და სთხოვოთ გააფერადონ სურვილისამებრ. ამით მათ უკეთ დამახსოვრებაზეც იზრუნებთ (კეთებით სწავლა) და ნატიფი მოტორიკის განვითარებასაც შეუწყობთ ხელს. როცა დაასრულებენ, აუცილებლად გამოაკარით ისე, რომ მოაქციოთ მათი მხედველობის არეში, რათა ხშირად შეხედონ და შეამჩნიონ. დარღვევის შემთხვევაში შეახსენეთ შეთანხმება და ასევე ის, რომ ეს მათი გაფერადებულია და პატივი სცენ საკუთარ შრომასა და დახარჯულ დროს. კვლავ ისაუბრეთ შედეგებზე, რას გამოიწვევს ამ წესის შეუსრულებლობა (მაგ. საგაკვეთილო პროცესის ჩაშლას, ხმაურს, მასწავლებლისთვის და კლასელისთვის ხელის შეშლას და ა.შ). რას ვიზამთ?! ამ ასაკის მოსწავლეებში ამის გამეორება მოგვიწევს მანამდე, სანამ ეს მათ ჩვევად არ ჩამოუყალიბდებათ.
ქვემოთ წარმოგიდგენთ ქცევის რამდენიმე წესს. საჭიროების შემთხვევაში, თქვენც შეგიძლიათ საჭიროებისამებრ ამოკრიბოთ, შეცვალოთ და მოარგოთ თქვენს ინტერესებს. ამოსაბეჭდი მზა რესურსი კი შეგიძლიათ იხილოთ აქ ამოსაბეჭდი ვერსია.
- მივესალმოთ ერთმანეთს!
- საგაკვეთილო პროცესის დროს დავიცვათ სიჩუმე!
- კარგად მოვუსმინოთ მასწავლებლებს და მეგობრებს!
- თუ რაიმეს თქმა გვსურს, ხელი ავიწიოთ!
- გავუფრთხილდეთ, როგორც საკუთარ, ასევე სხვის ნივთებს!
- გავუნაწილოთ მეგობარს!
- მეგობრის დასახმარებლად მუდამ მზად ვიყოთ!
- ვიზრუნოთ საკლასო ოთახის სისუფთავეზე!
- უთანხმოება მშვიდად გავარკვიოთ, ან დასახმარებლად მივმართოთ მასწავლებელს!
