ჩვენ არაერთხელ დაგვიწერია Z თაობის შესახებ – ის Wi-Fi-სა და სოციალური ქსელების თაობაა და ამ ყველაფრის გარეშე თავი ვეღარ წარმოუდგენია. მის წინამორბედ თაობას მილენიალებს ან Y თაობას უწოდებენ. ეს არის 80-იანიდან 90-იან წლებამდე დაბადებული, პეიჯერებისა და სადენიანი ინტერნეტის დროინდელი ახალგაზრდობა.
მალკოლმ ჰარისი ტიპური მილენიალია – უკეთია დიდი სათვალე, აცვია რუხი მაისური, ხელში კი განუწყვეტლივ ატრიალებს აიფონის ბოლო მოდელს. ამბობს, რომ მილენიანელების შესახებ წიგნი „Kids These Days: Human Capital and the Making of Millennials“ საკუთარ გამოცდილებაზე დაყრდნობით დაწერა. ახლა სხვადასხვა ქვეყანაში მოგზაურობს და მილენიალების თემაზე საჯარო ლექციებს კითხულობს. ის მოგვიყვება, რა არის დამახასიათებელი Y თაობისთვის, როგორ ერგება ის თანამედროვე სამყაროს და რით განსხვავდება Z თაობისგან.
– რატომ მიგაჩნიათ, რომ მილენიანელი ხართ?
– ჯერ ერთი, დაბადების თარიღით ვარ მილენიანელი. ესეც არ იყოს, თუ კანონზომიერებაზე ვისაუბრებთ, ბავშვობიდანვე ძალიან ბევრს ვმუშაობდი. ამ წიგნს ვერ დავწერდი, მთელი ბავშვობა რომ არ მეძებნა ახალი იდეები, ამეთვისებინა ახალი უნარ-ჩვევები, მიმეღო ახალი ცოდნა, მემუშავა, მემუშავა და კიდევ ერთხელ მემუშავა. მე კალიფორნიაში გავიზარდე. ჩემი კოლეჯი იმ ქუჩაზე იყო, რომელზეც რამდენიმე ძლიერი საგანმანათლებლო დაწესებულება გახლდათ თავმოყრილი, მაგალითად, სტენფორდის კამპუსი. ყველა სტუდენტი ერთმანეთთან ურთიერთობდა. ამერიკაში ეს ადგილი ითვლება ტერიტორიად, სადაც იზრდებიან სხვადასხვა სფეროს მომავალი საუკეთესო სპეციალისტები – შესაძლოა, მსოფლიოში საუკეთესოც.
რა მაქცევს მილენიანელად? ბევრ სტერეოტიპს ვერგები. მამაჩემს ჩემს ასაკში სამი შვილი ჰყავდა, მე კი დაოჯახებაზე ჯერ არც კი ვფიქრობ. არ მაქვს მუდმივი სამსახური. ამიტომ ფრილანსერი ვარ. მწყინდება მუდმივად ერთ დამქირავებელთან მუშაობა და საერთოდაც, მიჭირს დიდი ხნის განმავლობაში რამეზე გამობმა.
მე ჩაციკლული ვარ ჩემს აიფონზე, ყოველ წუთას ვამოწმებ სოციალურ ქსელებს. მთელი ჩემი ცხოვრება სოციალურ ქსელებს უკავშირდება და ამიტომ ვერაფრით ვმიჯნავ ერთმანეთისგან სამსახურსა და პირად ცხოვრებას. ახალი თაობისგან განსხვავებით, ზუსტად მახსოვს, პირველად როგორ დავრეგისტრირდი სოციალურ ქსელში. მახსოვს, ერთხელ სამსახურში იმის გამო არ მიმიღეს, რომ ტვიტერში აქაუნთი არ მქონდა.
– მილენიალები ახალი თაობის მშობლები არიან, ამიტომ საინტერესოა, როგორ გამოიყურება ტრადიციული Y-ოჯახი.
– დღეს აშკარაა ტენდენცია, რომლის მიხედვით, ახალგაზრდები არ ჩქარობენ დაოჯახებას. მილენიანელები დიდხანს ცხოვრობენ მშობლებთან ერთად, ოჯახს კი 35 წლის შემდეგ ეკიდებიან. არსებობს თეორია, რომ თანამედროვე საზოგადოების ეკონომიური სტრუქტურა ეწინააღმდეგება ქორწინების ინსტიტუტს, რადგან ინდივიდისთვის ძნელია და არცთუ მოგებიანი ოჯახის შექმნა. მე სხვა თეორია მაქვს. ის უფრო პერსპექტიულია: წინათ ოჯახს მეტისმეტად დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ. მთელი სოციალური და ეკონომიკური სტრუქტურა ოჯახის იმედად იყო, ახლა კი ცალკეული ინდივიდების იმედად არის.
ამერიკაში, მაგალითად, არსებობს სტერეოტიპი, რომ ბავშვები, რომლებიც დიდხანს ცხოვრობენ მშობლებთან ერთად, მათ კმაყოფაზე არიან. ეს სიცრუეა. მათი უმრავლესობა, ვინც მშობლებთან ერთად ცხოვრობს, ფინანსურად ეხმარება ოჯახს, სრულფასოვნად მონაწილეობს ბიუჯეტის მართვაში.
მომდევნო ათი წლის განმავლობაში ოჯახის ინსტიტუტი მთლიანად შეიცვლება. იმედი მაქვს, ასე მოხდება. ოჯახი აღარ არის მომავლის განსაზღვრის მთავარი ფაქტორი. დღეს სხვა კონცეფციაა: არ აქვს მნიშვნელობა, როგორ ოჯახში დაიბადე – შეგიძლია გახდე ის, ვინც გინდა იყო. გაქვს სოციალური დახმარება, შეღავათები, თუ გონება გიჭრის, შეგიძლია მიიღო ნებისმიერი განათლება.
დღეს გაცილებით მნიშვნელოვანია, დაიბადო არა შეძლებულ, არამედ ფსიქოლოგიურად ჯანსაღ და ემოციურად სტაბილურ ოჯახში.
– ჩვენს საზოგადოებაში – მთავრობასა და ეკლესიაში – ბევრი ფიქრობს, რომ ეს ცვლილებები ოჯახის ინსტიტუტზე ცუდად იმოქმედებს, რომ ოჯახი როგორც ინსტიტუტი საჭიროა დემოგრაფიული მდგომარეობის მხარდასაჭერად. მათ რას უპასუხებდით?
– ვფიქრობ, ეს აღარ არის დისკუსიის საკითხი. ეს ძალაუფლებისა და უფლებამოსილების საკითხია. ისინი არ გვეკითხებიან ჩვენ, როგორ გვინდა ვიცხოვროთ, მაგრამ საზოგადოების სტრუქტურა იცვლება და ამას წინ ვერ აღუდგებიან. ხელისუფლებაში ბევრი ძველი ყაიდის ადამიანია და ჩვენ უბრალოდ ველოდებით, როდის წავლენ ისინი შინ. ამერიკის მთავრობაში არიან ადამიანები, რომლებსაც „ბეიბი-ბუმერებს“ უწოდებენ, რადგან მათ განსხვავებული დამოკიდებულება აქვთ ოჯახისა და ბავშვების მიმართ.
– Z თაობის იმედი ბევრს აქვს. მიაჩნიათ, რომ ისინი თავისუფლები იზრდებიან, რაც იმას ნიშნავს, რომ არ დაექვემდებარებიან ავტორიტარულ და განსაკუთრებით ტოტალიტარულ მმართველობას. ამაზე რას ფიქრობთ?
– სკეპტიკურად ვეკიდები იმ მოსაზრებას, რომ სოციალური ქსელები გვათავისუფლებენ. სინამდვილეში მათი წყალობით ყველა კონტროლის ქვეშ ვართ. 2011 წელს უოლ-სტრიტზე საპრროტესტო მსვლელობაში ვმონაწილეობდი. მაშინ 700 ადამიანი დააპატიმრეს. დარწმუნებული ვიყავი, რომ ყველაფერი ამით დასრულდებოდა, მაგრამ პოლიციამ ჩემი სოციალური ქსელიც გატეხა. ტვიტერს ჯერ უთქვამს, ჩვენ პაროლებს არ გავცემთ, ეს პირადი ინფორმაციააო, პოლიციას კი უპასუხია: მაშინ, გთხოვთ, გასული წლის ფინანსური ანგარიში წარმოგვიდგინოთო და ტვიტერმაც მაშინვე გასცა ჩემი პაროლი. ასე რომ, ახლა სხვა სქემა მუშაობს: სოციალური ქსელებს დიდი კორპორაციები აკონტროლებენ, დიდ კორპორაციებს კი – სახელმწიფო.
– მკვლევართა პროგნოზით, სოციალური ქსელები იმდენად საყოველთაო გახდება, რომ მალე ადამიანებს მობეზრდებათ…
– დიახ, ამის შესახებ მეც წავიკითხე. სასაცილოა, მაგრამ, ალბათ, სიმართლეა. თავისუფალი დროის გატარება ბავშვებთან ერთად მიყვარს. მე და ჩემმა მეგობრებმა წამოვიწყეთ პატარა პროექტი, შემოვიკრიბეთ ადამიანები, რომლებსაც ბავშვებთან მუშაობა მოსწონთ. სანამ საკუთარი შვილები მეყოლება, შემიძლია, დრო ამ სამუშაოს დავუთმო.
ჰოდა, შევამჩნიე, რომ ბავშვები უკვე განსხვავებულად ეკიდებიან ტელეფონებსა და პლანშეტებს. მათთვის ისინი დიდ ღირებულებას არ წარმოადგენენ. სხვა ბავშვებთან ურთიერთობა მათ გაცილებით დიდ ბედნიერებას ანიჭებთ. მოსწონთ თამაში, სირბილი, ხატვა. ვხედავ, რომ თანამედროვე ბავშვებს არ აღაფრთოვანებთ ეკრანთან ურთიერთობა. ისინი გაჯეტებს გულგრილად კიდებიან. სინამდვილეში ჩვენ, მილენიალები ვართ დამოკიდებულები აიფონებზე და არა ბავშვები.
– როგორ უნდა შეიცვალოს განათლების სისტემა, თუკი ახალ თაობაში მიმდინარე ცვლილებებს გავითვალისწინებთ?
– ჩვენ ვფოკუსირდებით პროფესიულ უნარ-ჩვევებზე და მათ მიღებაზე – ეს არის სწავლების მიზანი. ახლახან მოვისმინე ამბავი ერთი საბავშვო ბაღისა, სადაც ხელოვნების გაკვეთილები გააუქმეს, რათა ბავშვებს პროფესიული უნარებისთვის მეტი დრო დაეხარჯათ.
ბავშვები ჯერ მხოლოდ ექვსი წლისანი არიან, მაგრამ მათ უკვე კარიერისთვის ამზადებენ! პედაგოგები ამბობენ: „ნუ ასწავლით მათ ისტორიას, ხელოვნებას, დაეხმარეთ საქმიანი უნარ-ჩვევების გამომუშავებაში“. მერე ბავშვები იზრდებიან და აღმოჩნდება, რომ ისტორია და ხელოვნებაც საჭირო იყო. მეორე მხრივ, უამრავ კომპანიას სჭირდება ახალგაზრდების პროფესიული უნარ-ჩვევები. მგონი, ოქროს შუალედი უნდა ვიპოვოთ, რათა ახალგაზრდები, ერთი მხრივ, უსაფრთხოდ გრძნობდნენ თავს, მეორე მხრივ კი აკეთებდნენ იმას, რაც მოსწონთ. მესმის, რომ მშობლებისთვის მნიშვნელოვანია შვილების წარმატებულა. მესმის მათი შიშების. მაგრამ უფრო მნიშვნელოვანია, აღვზარდოთ ადამიანი, რომელიც შეძლებს ახალი სტრატეგიების მოფიქრებას ან აზროვნების შეცვლას. დღევანდელი განათლება ის არის, რაც ადამიანს სრულფასოვან პიროვნებად აქცევს.
