ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

თვალსაჩინოებად დაშლილი რესურსები, აუტიზმის მქონე მოსწავლისთვის

თვალსაჩინოება ყველაფერს ამარტივებს. ნებისმიერი, მით უფრო დაწყებითი საფეხურის მოსწავლე ყველაფერს გაცილებით უკეთ იგებს, თუ ხელშესახები, ადვილადაღსაქმელი, სწორად შერჩეული ილუსტრაცია და თვალსაჩინოება გვექნება.

ეს საკითხი განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს აუტიზმის მქონე მოსწავლის სწავლებისას, რადგან, განზოგადების სუსტი უნარის გამო, მოსწავლეს შესაძლოა გაუჭირდეს რომელიმე თვისობრივი კატეგორიიდან ერთ-ერთი, კონკრეტულ შემადგენლის ილუსტრაცია. მაგალითად, მისთვის „ჩიტი“ შესაძლოა იყოს, ზოგადად ფრინველიც, მაგრამ ამავე დროს, კონკრეტული სახეობის კონკრეტული წარმომადგენელი, რომელიც მოსწავლისთვის დაკავშირებულია ზოგადად, „ჩიტის“  სემანტიკასთან.

განსაკუთრებით ძნელდება ისეთი ნაწარმოებების სწავლება, სადაც ზოგად ჭეშმარიტებებზე, გლობალურ საკითხებზეა საუბარი.

მაგალითისთვის, ამას წინათ, ჩემს შვილს მეორე კლასის წიგნში დავალებად ჰქონდა გივი ძნელაძის ლექსი „მე ვარ ადამიანი“, ლექსიკურად საკმაოდ მარტივი ტექსტი, რომლის ძირითადი იდეა ადამიანის პასუხისმგებლობაა გარემოს წინაშე. „ადამიანო, დედამიწა ხომ გადარჩება?“ – ეკითხება  ადამიანებს მთელი გარემომცველი სამყარო. თითქოს მარტივი, გასაგები იდეაა, მაგრამ ძალიან რთული, როდესაც საქმე აუტიზმის მქონე მოსწავლეს ეხება. ჯერ ერთი, „დედამიწის გადარჩენა“ მისთვის ზოგადი ფრაზაა, არადა, კონკრეტული ვიზუალური ხატი უნდა იყოს, რაღაც მოქმედებას უნდა მოჰყვებოდეს. მაგალითად, თუ უნდა გადარჩეს, ესეიგი, ჯერ რაღაც უნდა დაემუქროს, თუ ვინმე უნდა განიკურნოს, ჯერ ავად უნდა გახდეს, ანუ, პასუხისმგებლობა გარემოზე არა ზოგადი, არამედ კონკრეტული მოქმედებებისაგან უნდა შედგებოდეს, სხვაგვარად, მისთვის გაუგებარია.

მეცადინეობისას მოვიტანე ყვავილის ქოთანი, რომელშიც ვარდი იყო დარგული, ვუთხარი, რომ ადამიანი ისევეა პასუხისმგებელი დედამიწაზე, როგორც ჩვენ-ყვავილზე, თუ არ მოვრწყავთ, ხმელ ფოთლებს არ მოვაცლით, მავნებლისაგან არ გავათავისუფლებთ, უსაფრთხო გარემოს არ უზრუნველვყოფთ, ყვავილი გახმება.   ხმობა-ნიშნავს განადგურებას, გაფუჭებას, შესაძლოა დედამიწის მწვანე საფარი განადგურდეს, ცხოვრება შეუძლებელი გახდეს.

თუ ამ ლექსს ზოგადად, ეკოლოგიური პასუხისმგებლობის თემას მივაბამთ, ლექსის მთავარი იდეა შეგვიძლია გავამარტივოთ სიუჟეტური ბარათებითაც. მაგალითად,  ვიღებ რამდენიმე ბარათს, პირველ ბარათზე გამოსახულია ზღვის სუფთა სანაპირო, მეორეზე ადამიანები, რომლებიც ნაგავს ყრიან სანაპიროზე, მესამეზე – ნაგვიანი სანაპირო და  ოკეანე, რომელიც უამრავ ნაგავს გამორიყავს, მეოთხეზე – ზღვის ცხოველები, რომელიც ამ ნაგვის გამო იღუპებიან, მეხუთეზე – მოსწავლეები, რომლებიც ასუფთავებენ ნაპირს, მეექვსეზე – სუფთა სანაპირო.

ზოგადად, სიუჟეტური ბარათების გამოყენება ბევრ ტექსტთან მიმართებით შეიძლება, საბუნებისმეტყველო თუ ტექნიკური საგნების სწავლების გამარტივებისათვის.

ილუსტრაცია, თვალსაჩინოება შესაძლებელია ვერბალური იყოს, მაგრამ ისეთი მარტივი და ზუსტი, რომ რთული გრამატიკული თემების სწავლებისასაც დაგვეხმაროს.

მაგალითად, ავიღოთ  წინადადების სწავლება, რომელიც სინტაქსის შესწავლის მთავარი საფუძველია. როგორ ავუხსნათ მოსწავლეს რთულ და მარტივ წინადადებას შორის განსხვავება?

მე ასეთი რამ მოვიფიქრე. ვკითხე, რა არის აუცილებელი იმისთვის, რომ ადამიანმა იარსებოს?

პირველი პასუხი მრავალგვარია, მაგრამ  მსჯელობისას მივედით სწორ პასუხამდე – ჟანგბადი.

შემდეგ -წყალი და ა.შ.და ასე, პირამიდასავით, მნიშვნელობის და აუცილებლობის მიხედვით.

შემდეგ უკვე ავხსენი ამ პარალელიზმის თუ ვერბალური ილუსტრაციის მიზანი: ვთქვი, რომ წინადადებისთვის ჟანგბადი ზმნაა, წყალი – სახელი, მთავარი წევრები, რომელთა არსებობა აუცილებელია, რომ  სიტყვათა რაღაც წყვილს ზოგადად წინადადება ეწოდოს. შემდეგ თანდათან მივყევი არამთავარ, მეორეხარისხოვან წევრებს, როგორც, ადამიანის ცხოვრებაში საკვების, წამლის, საცხოვრებლის და ა.შ და ა.შ როლს.

ზმნისწინის სწავლებისას-  ქუჩა და საგზაო მოძრაობა შეიძლება დაგვეხმაროს, კონტაქტი-მარტივი სიტუაცია, მეგობარს რომ წაიყოლებ რაიმე რთული საკითხის გადასაწყვეტად, დრო-შეიძლება მარტივი დღის გეგმით ვასწავლოთ,  საქმეების ჩამონათვალის სიით, გვარი – რამდენიმე მხატვარის ტილოთი, სადაც ნატურმორტი – ვნებითი გვარი იქნება, რაიმე მარტივი პეიზაჟი – საშუალი, ხოლო მოქმედებითი გვარი რომელიმე ცნობილი ტილო, რომელიც მოქმედებას გამოხატავს.

მოკლედ, დიდია თვალსაჩინოების ძალა და განუზომელია მისი მნიშვნელობა.

ამიტომ, არ დაგეზაროთ, დაინახეთ, რომ დაანახოთ.

 

 

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი