მასწავლებლის ცხოვრება- ორშაბათი მძიმე დღეა

,, ორშაბათი ჩიოდა,

საქმით თავი სტკიოდა… “

მარიამ წიკლაური

თქვენი არ ვიცი და მე მკლავს ორშაბათი. შაბათ – კვირა არ მყოფნის ფიქციური დასვენებისთვის. მოუთმენლად ველი დღეს,  როცა კაცობრიობა მივა იმ დასკვნამდე ( როგორც ხმები მომდის, დაიწყეს ამაზე ფიქრი), რომ დასვენების 3 დღე აუცილებელია ადამიანობისა და საქმის ხარისხის შენარჩუნებისთვის.

სახელის გატეხის ამბავი სჭირს ორშაბათს და მაინც მაგას მივაწერ ხოლმე მთელ სიმძიმეს, თორემ სინამდვილეში კვირა საღამო უფრო არ მიყვარს. რადგან, როგორც წესი, ყველაფერს კვირა საღამოსთვის ვიტოვებ გასაკეთებლად და ორშაბათს უკვე გვარიანად დაღლილი და გამოუძინებელი ვხვდები. რა ორშაბათის ბრალი ეგ არის?!

ასეა თუ ისე, მთელი მასწავლებლური ცხოვრებაა (არ მახსოვს, მოსწავლეობისას ან სტუდენტობისას თუ მიჭირდა ან მიჭერდა ორშაბათი) ვცდილობ, ორშაბათი შევიმსუბუქო, რომ მთელი კვირის სამყოფი ენერგია და განწყობა გამოვიზოგო.

ჯერჯერობით მხოლოდ ერთადერთი გამოსავალი ვნახე: ორშაბათი არასტანდარტული გაკვეთილების დღეა.

ბანალურად დავესესხები გურამ რჩეულიშვილს – ,, პირობას გიდებთ, არ ვიქნები ორიგინალური, /ვეცდები ვიყო მორიდებული ზედმიწევნით/ და თავმდაბალი“ და ჩემი გამოცდილება გაგიზიაროთ თემაზე: როგორ შევიმსუბუქოთ ორშაბათი.

ყველაზე არაორიგინალური და მგონი, საყოველთაოდ აღიარებული ისაა, რომ ორშაბათობით კითხვის დღე გვაქვს ხოლმე. ჩემი კიდევ ერთი ოცნებათაგანია, ჩემმა მოსწავლეებმა „დაუჯერებელი“ დამიჯერონ, რომ კითხვაც დასვენების ერთგვარი ფორმაა! ჰოდა, მივცემ რომელიმე, ჩემი აზრით, კარგ მოთხრობას წასაკითხად, მოკალათდნენ, როგორც უნდათ, წაიკითხონ, იფიქრონ და მძიმე ორშაბათს დავსხდეთ, ვილაპარაკოთ, ან რამე დავხატოთ იმ მოთხრობის მიხედვით, ან ვიქტორინა შევადგინოთ, ან ,,მოთხრობის/ წიგნის რუკა“ შევქმნათ ( ძალიან ჰგავს განძის საპოვნელ რუკას – დიდი ფორმატის ქაღალდზე ნახატებითა და ციტატებით გადაიტანონ ის მნიშვნელოვანი მომენტები, რომლებიც ქმნიან ამბავს თუ მთავარ სათქმელს, დასაწყისიდან ფინალამდე.) ან უბრალოდ შლიან თავიანთ ,,ლიტერატურულ დღიურებს“,  იქვე წერენ, რისი სახლში დაწერაც დაეზარათ/ვერ მოასწრეს/ვერ მოიფიქრეს. მერე ვკითხულობთ.

ან კიდევ ავსებენ პერსონაჟის კითხვარს, მაგალითად, ასეთს:

ეს კითხვარი შეგიძლიათ, ცვალოთ ნაწარმოების ხასიათისა და არსის მიხედვით, რომ მოსწავლემ მაქსიმალური ამოიღოს ტექსტიდან, რა თქმა უნდა, კრიტიკული აზროვნებისა და ფანტაზიის მოშველიებით.

მძიმე ორშაბათს მაინც სხვაგვარი მრავალფეროვნება სჭირდება, ამიტომ ხანდახან წერის ორშაბათები გვაქვს. ესეები თავისთავად სხვადასხვა სახისაა და ეს ხელს გვიწყობს: ხან არგუმენტირებულს წერენ, ხან – ანალიტიკურს, ხან კიდევ მხატვრულად შლიან ფრთებს.

არგუმენტირებული ესესთვის უფროსკლასელებს რამდენიმე ცნობილი ადამიანის გამონათქვამს ვაწვდი. მაგალითად, ასე:

ა) ,,ვინც გრძნობს, მისთვის ცხოვრება ტრაგედიაა, ხოლო ვინც აზროვნებს – კომედია“

ჟან დე ლა ბრუერი

ბ),,მანამდე მაინც დავრჩეთ ადამიანებად, სანამ მეცნიერებას არ აღმოუჩენია, რომ რაღაც სხვანი ვართ“.

ვოლტერი

ირჩევენ ორიდან ერთს, ჯერ უნდა განმარტონ თავიანთი სიტყვებით, მერე არგუმენტირებულად ან დაეთანხმონ, ან უარყონ. არაა ადვილი, რთულია, მაგრამ შესაძლებელი. სახლში წყნარად, მშვიდად დაიწყებენ ჯერ ფიქრს, მერე წერას. ორშაბათს მოვლენ და ერთმანეთს მოუსმენენ. განსხვავებულია მაინც.

ანალიტიკურ ესეებს სტატიებზე ვწერთ. ეს ის სფეროა, რომელსაც არ  ეკარებიან მასწავლებლის დავალების გარეშე. არადა, სტანდარტით გათვალისწინებულია, არამხატვრულ ტექსტებზე მუშაობაც უნდა შეძლონ. საინტერესო სტატიებს თუ შევარჩევ, ეხალისებათ წერა. განსაკუთრებული მოთხოვნები არ მაქვს: ა) უნდა გამოკვეთონ პრობლემები, რომლებსაც სტატია ეხება; ბ) ციტატების დახმარებითა და მსჯელობით დამარწმუნონ, რომ ნამდვილად ადეკვატურად გაიაზრეს სტატია; გ) გამოხატონ თავიანთი დამოკიდებულება წამოჭრილი პრობლემის მიმართ; დ) აუცილებლად უნდა აღნიშნონ, თუ რაიმე გაუგებარი იყო მათთვის სტატიაში.

ასე ვწერეთ, მაგალითად, ალექსანდრე ლორთქიფანიძის ძალიან ემოციურ სტატიაზე ,,ბალიბულინგი“ ბალიბულინგი  და  საინტერესო რეჟისორისა და მწერლის, ნანა ექვთიმიშვილის, ბევრისმთქმელ სტატიაზე ,, არაბედნიერად ცხოვრების პერმანენტული განცდა“ არაბედნიერად ცხოვრების პერმანენტული განცდა

რაც გაიგეს, იმაზე დაწერეს, რაც ვერა – გაკვეთილზე ვისაუბრეთ და მგონია, ერთი მომცრო აგური დავდე ამ სტატიების დახმარებით მათი ცნობიერების სწორად შენებაში.

როგორც ანალიტიკური, ისე არგუმენტირებული ესეს დაწერა შესაძლებელია პატარ – პატარა ვიდეოებზე, რომლებიც უხვადაა ინტერნეტში და ამა თუ იმ კონკრეტულ პრობლემას ეხება.

ამ ვიდეოზე წერენ არგუმენტირებულ ესეს: ,,შეუძლია თუ არა სიტყვებს ადამიანის  სამყაროს შეცვლა“

ხოლო მეორე ვიდეოზე რომელიც საკმაოდ საკამათო საკითხს ეხება, ანალიტიკური ესეს დაწერას არჩევენ.

,

უმცროსკლასელებისთვის მეტისმეტად მოკლემეტრაჟიანი ანიმაციების ჩვენება შეიძლება .

იქვე, გაკვეთილზე, უყურებენ და მერე წერილობით აანალიზებენ ხოლმე. მივუთითებ, რომ წერისას ყურადღება მიაქციონ შემდეგ პუნქტებს:

• ამოიცნონ მთავარი სათქმელი;
• დაახასიათონ პერსონაჟები;
• დააკვირდნენ დეტალებს, რომლებიც მნიშვნელოვან რამეებზე მიგვანიშნებენ:
• ყურადღება მიაქციონ ფერებსა და მუსიკას.

კომპანია  Apple- ის სარეკლამო ანიმაცია „ share the gift“

ერთნაირად საინტერესო აღმოჩნდა როგორც დაწყებითი, ისე საბაზო საფეხურის მოსწავლეებისთვის და მშვენიერი ანალიტიკური ესეებიც ,, გამოაცხვეს“ მცირეხნიანი განხილვის შემდეგ.

თუ ანიმაცია საკმაოდ ვრცელია, ასეთ შემთხვევაში, ვავალებ, რომ სახლში ნახონ შაბათ- კვირას და ისე მოამზადონ ანალიზი.

ვთვლი, რომ ერთ- ერთი უმთავრესი უნარი, რომლის დეფიციტიც თვალშისაცემია ჩვენს საზოგადოებაში და  რომელიც ადამიანებს პატარაობიდანვე უნდა გამოუმუშავდეთ, აქტიური მოსმენაა. არადა, საგნობრივ სტანდარტში მხოლოდ 3 მიმართულებაა გამოყოფილი: ზეპირმეტყველება, კითხვა, წერა. შესაბამისად, უცხოური ენების სახელმძღვანელოებისაგან განსხვავებით, ქართული ლიტერატურის სახელმძღვანელო არაფერს გვთავაზობს საინტერესოს ამ მხრივ. რა თქმა უნდა, იმ მოტივით, რომ ქართული მშობლიური ენაა.  ვთვლი, რომ ამ უნარის განვითარება რთულად მისაღწევიცაა. სწორედ ამას ვითვალისწინებ და ზოგჯერ ვავალებ ხოლმე სახლში მოუსმინონ სხვადასხვა საინტერესო ლექციას თუ საჯარო გამოსვლას. არსებობდა ასეთი, ჩემი აზრით, ძალიან საინტერესო გადაცემა  ,,ჩაის თემა“; ასევე პატარ- პატარა ჩანაწერები ,,1 წუთი მაესტროზე“, დიდი ხანია არაა, რაც საქართველოში დაიწყო პროექტი TEDxTbilisi – თითოეული მათგანის ჩანაწერთა უმეტესობა განთავსებულია YouTube – ზე; ყოველთვის შეიძლება, საბაზო და საშუალო საფეხურის მოსწავლეებისთვის საინტერესო და გასაგები თემების შერჩევა, ისინი უსმენენ ( იქვე, გაკვეთილზე ან სახლში) და  მსჯელობენ ან წერენ ანალიტიკურ ესეს იმავე პრინციპით, რომლითაც სტატიებზე მუშაობენ.

ყველაზე მეტად მაინც მხატვრული თხზულებების წერა ეადვილებათ. აქ  ფოტოგრაფია და მხატვრობა გვეხმარება. რა უნდა?! აჩვენე 1-2 მრავლისმთქმელი და დამაფიქრებელი ფოტო/ ნახატი, ან ორივეზე ერთად დაწერონ და გამაერთიანებელი ამბავი მოიფიქრონ, ან ერთ-ერთი აირჩიონ და იმას ჩაუღრმავდნენ.

მეტისმეტი წერა რომ არ გამოუვიდეთ და მოსაწყენად არ იქცეს, მალე მონოლოგების ორშაბათი უნდა მოვაწყო. ეს ორი ხერხით შეიძლება მომზადდეს: ა) თავად ირჩევენ სალაპარაკო თემებს და ამზადებენ 3-3 წუთიან მონოლოგებს. ამ ხერხს უარყოფითი ისა აქვს, რომ, დიდი ალბათობით, რამდენიმე თემა განმეორდება. დადებითი ის, რომ ერთსა და იმავე საკითხს სხვადასხვა ადამიანის თვალით შეხედავენ.

ბ) წინასწარ ჩამოვწერ თემებს, რომლებზეც მინდა, რომ ისაუბრონ. გაინაწილებენ და მოამზადებენ. უარყოფითი – არჩევანი ერთგვარად შეზღუდული აქვთ; დადებითი-  იძულებული გახდებიან, ისეთ თემებზე დაფიქრდნენ და სალაპარაკოდ მოემზადნონ, რომლებზეც მანამდე არ უფიქრიათ.

კრიტერიუმები:

• უნდა ჩანდეს, რომ თემას საფუძვლიანად გაეცნო და ისე მოამზადა მონოლოგი;
• დაუკავშიროს საკუთარ გამოცდილებას/ ცხოვრებას;
• მოიფიქროს ეფექტური დასაწყისი და დასასრული;
• წარმოაჩინოს პრობლემა და მისი გადაჭრის გზა;

დასასრულს რომ მივუახლოვდი, სტატიას გადავხედე – დამძიმებული ორშაბათის შთაბეჭდილება უფრო დარჩება ადამიანს, მგონი, მაგრამ მერწმუნეთ, ეს მრავალფეროვნება ნამდვილად აუმჯობესებს მოსწავლეთა საორშაბათო განწყობას და ჩემსას ხომ ფრთებს ასხამს: კვირა საღამოთი დაღლილ – დამძიმებულ თვალებს ორშაბათის დილა რომ გამახელინებს, ვიცი, აუცილებლად უნდა ავდგე და მხნეობა უნდა მოვიკრიბო დღეში 6 გაკვეთილის ჩასატარებლად, გამეფიქრება უცებ, რომ ექვსივე გაკვეთილზე სხვადასხვანაირად, საინტერესოდ მსუბუქი, ძირითადად, ჩემი მოსმენითა და რჩევებით შემოფარგლული გაკვეთილები მელოდება და განწყობა მიხდება ისეთი, ლამის ასკინკილით დავადგე ახლომდებარე სკოლის გზას.