ადრეულ და სკოლამდელ აღზრდასა და განათლებაში ჩართულ მხარეებად, დაწესებულებების თანამშრომლებთან ერთად, დიდი ხანია მოიაზრებიან მშობლები და თემის წარმომადგენლები. კვლევებით დასტურდება, რომ მხარეების ყოველდღიური, ინდივიდუალური თუ გუნდური დიალოგი, გამოცდილებების გაზიარება, ცოდნის გაცვლა და პოზიტიური დამოკიდებულებების ჩამოყალიბება ბავშვის ჯანსაღი განვითარების გარანტიაა. კოლეგიალური დამოკიდებულება ჩართულ მხარეებს ეხმარება კომუნიკაცია მოაქციონ თანასწორ და თანამშრომლურ ჩარჩოებში, სადაც მშობელი, აღმზრდელი, ბაღის ადმინისტრაცია თუ თემის წარმომადგენლები აცნობიერებენ ერთმანეთის, როგორც თანასწორი და პროფესიონალი თანამშრომლის, მნიშვნელობას.
ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების სახელმწიფო სტანდარტებში აღნიშულია, რომ ხარისხიანი სკოლამდელი განათლების დაწესებულების თანამშრომლები მუშაობენ მშობლებთან და მათთან ურთიერთობისთვის იყენებენ ფორმალურ და არაფორმალურ კომუნიკაციას. ხარისხის სტანდარტს ვერ დააკმაყოფილებს ბაღი, რომელიც ხელს არ უწყობს ბავშვის ოჯახის აქტიურ მონაწილეობას ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების დაწესებულების ყოველდღიურ საქმიანობაში. ამასთან, მშობლები/კანონიერი წარმომადგენლები უნდა იცნობდნენ პროგრამის ფარგლებში განხორციელებულ მეთოდოლოგიას, კურიკულუმის მიზნებს, დაგეგმილ საქმიანობებს ბავშვებთან მისაღწევი მიზნების განსასაზღვრად და მისი განვითარების განსახილველად. მეტიც, ხარისხიანი სკოლამდელი დაწესებულებების თანამშრომლები წაახალისებენ მშობლებს, პროგრამის ფარგლებში ბავშვებს გაუზიარონ საკუთარი პროფესიული ცოდნა, უნარები, ინტერესები და სთავაზობს მათ ბავშვის განვითარების ხელშემწყობ საქმიანობებს. ასევე, აღმზრდელ-პედაგოგი აღმზრდელთან ერთად, მშობელს სისტემატურად უნდა აცნობდეს ინფორმაციას ბავშვზე დაკვირვებასა და შეფასებასთან დაკავშირებით;
საქართველოში სკოლამდელი განათლების ხარისხის კვლევა (2018) აღნიშნავს, რომ მშობლებთან კომუნიკაცია ძირითადად დასკვნითი ღონისძიებებით შემოიფარგლება და არ უკავშირდება ყოველდღიურ პრაქტიკასა თუ სკოლამდელი დაწესებულების პოლიტიკას. შესაბამისად, კომუნიკაციის ნაკლებობა ქმნის უნდობლობას სკოლამდელი დაწესებულებების თანამშრომლებსა და მშობლებს შორის. ეს ყველაფერი კი, თავის მხრივ, აჩენს ბარიერს და ბავშვის სათანადო განვითარებას აფერხებს, ვინაიდან, არ არის ბმა ბაღში მიმდინარე აქტივობებსა და ოჯახში მიღებულ ინფორმაციას შორის.
სკოლამდელი განათლების ხარისხის კვლევა (2018) ასევე ცხადყოფს, რომ ბავშვზე ინდივიდუალურ დონეზე დაკვირვება და დოკუმენტირება გავრცელებული პრაქტიკაა. თუმცა არათუ მშობელი, არამედ აღმზრდელთა ნაწილიც კი არ არის ინფორმირებული იმის შესახებ, რომ ჩანაწერების წარმოება აუცილებელია და მათი მუშაობის განვითარების ინსტრუმენტს წარმოადგენს. ამასთან, მშობლები არ მონაწილეობენ და არ არიან ინფორმირებულნი შვილების საჭიროებების შესახებ.
დაბადებიდან 5 წლის ასაკამდე, ბავშვის ტვინის ჯანსაღ განვითარებაზე შეიძლება უამრავმა ფაქტორმა მოახდინოს უარყოფითი გავლენა, რომლის გამოსწორებაც მომდევნო წლებში რთულია. ბავშვის პირველი აღმზრდელი, მისი მშობელია. თავისი ქმედებით, გადაწყვეტილებებითა და დამოკიდებულებებით მშობელმა შესაძლოა ხელი შეუწყოს ან შეუშალოს ბავშვის, როგორც პიროვნების განვითარებას. სკოლამდელი დაწესებულების როლი კი ამ კუთხით შეგვიძლია დავინახოთ როგორც მშობლების მხარდამჭერი, რომელიც მათ ეხმარება სწორად და კომპლექსურად წარიმართოს ბავშვის მრავალმხრივი, ფიზიკური, სოციალური, ემოციური და სულიერი განვითარება და არა პირიქით. ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვის აღზრდის პროცესში ჩართულ მხარეებს შორის კომუნიკაციის წახალისება მოხდეს სპეციალისტების, მშობლების ან თემის სხვა წარმომადგენლების მიერ. ასეთ დროს, დიალოგის ხელშესაწყობად სასურველია, რომ შეხვედრა ნეიტრალურ სივრცეში მოხდეს და არა საბავშვო ბაღში.
2018 წლის 7 სექტემბერს, წნორში, ცოდნის კაფეში გაიმართა შეხვედრა მშობლებსა და სკოლამდელი დაწესებულების თანამშრომლებთან. პროცესს განსაკუთრებულად საინტერესოს ხდიდა ის ფაქტი, რომ შეხვედრას ესწრებოდნენ ადამიანები, რომლებსაც ბავშვების პოზიტიური განვითარების საერთო ინტერესი ჰქონდათ და ამასთან, წარმოადგენდნენ მუნიციპალიტეტის სხვადასხვა ბაღს. როგორც ამ შეხვედრაზე აღმოჩნდა, მხარეებს სხვადასხვა წარმოდგენები ჰქონდათ გარკვეულ საკითხებზე და ნეიტრალურ გარემოში ერთობლივად მათზე მსჯელობა დაეხმარათ, უფრო თანამიმდევრული დამოკიდებულებები ჰქონოდათ ბავშვის განვითარების მიმართ.
ბევრ სხვა საკითხთან ერთად, შეხვედრის საუბრის თემა იყო ბავშვის განვითარების სტადიები, ხარისხიანი სკოლამდელი განათლება, პროცესში მშობლებისა და აღმზრდელების კომუნიკაციის როლი და ამის პარალელურად შეხვედრის ფორმატი დაინტერესებულ მხარეებთან დიალოგის ხელშესაწყობად იყო გამოყენებული. აღნიშულ თემებზე საუბრისას, რამდენიმე ძირითადი საკითხი გამოიკვეთა:
1 – ბაღის თანამშრომლები აღნიშნავდნენ, რომ უმეტეს შემთხვევაში, ბაღში ბავშვის წამოსაყვანად მისული მშობლების ყოველდღიური ინტერესი მხოლოდ აღსაზრდელების კვების რაციონით შემოიფარგლება;
2 – როდესაც პედაგოგები აღსაზრდელებს ასწავლიან რთული ქცევის მართვას და შემდგომ ცდილობენ ეს განუმარტონ მშობლებს, მათი ნაწილი არ იზიარებს აღმზრდელების მითითებას, რომ მათ ოჯახშიც განამტკიცონ ბავშვის სწორი ქცევა.
3 – მშობლების მხრიდან ბაღის აქტივობების მიმართ ინტერესი განსაკუთრებით აქტიურ ფაზაში სასწავლო წლის ბოლოს და ზეიმებზე შედის, ვინაიდან მათთვის მნიშვნელოვანია თავიანთი შვილების კარგად წარმოჩენა. ხშირ შემთხვევაში, მშობლების მოლოდინები საბავშვო ბაღის საწყის პერიოდში არის საბაზისო საჭიროებების დაკმაყოფილება, უსაფრთხო გარემოში დროის გატარება და საოჯახო საქმეების მოწესრიგებისას სიმშვიდის გარანტი. საბავშვო ბაღის მოგვიანებით წლებში კი მშობლების ინტერესი, ბავშვის სკოლისთვის მზაობის უნარებზე ფოკუსირდება.
4 – მშობლების ხედვა სხვაგვარი აღმოჩნდა, ისინი მიიჩნევენ, რომ აღმზრდელებს ხშირად უჭირთ იმ აზრთან შეგუება, რომ მშობელმა შესაძლოა ურჩიოს, თუ როგორ მიუდგეს თავისი შვილის განსაკუთრებულ საჭიროებებს. არაკოლეგიალური დამოკიდებულებები, ბუნებრივია, აჩენს დისტანციას მშობლებისა და ბაღის თანამშრომლების ურთიერთობაში.
ადრეული განათლების დაწესებულებების მიზანი უნდა იყოს ბავშვის ფიზიკური და სენსორული განვითარება; სოციალურ-ემოციური განვითარება; კომუნიკაციის უნარების, ენისა და მეტყველების განვითარება; შემეცნებითი განვითარება; დამოუკიდებლობა და ადაპტური ქცევის განვითარება; ხელოვნების, წიგნიერების, ჯანსაღი ცხოვრების წესისა და მეცნიერების გაცნობა. მაშინ, როცა აღზრდის კომპლექსური და დიდი მიზნები ვიწროვდება და მშობლის მხრიდან განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა მხოლოდ კვების, წერა/კითხვის ან მხოლოდ ნაწარმოებების დასწავლის უნარების განვითარებას, მშობელი ამით აგზავნის კონკრეტულ შეტყობინებას ბაღის თანამშრომლებთან, რომ სწავლების განმავლობაში მთელი რესურსი და ყურადღება სწორედ იმ საკითხებს დაუთმონ, რითიც მშობელი სისტემატურად ინტერესდება. ამ პროცესში კი გვავიწყდება აღსაზრდელები, რომლებიც მთელი არსებით გამოხატავენ მზაობას განვითარდნენ, ისწავლონ და სხვადასხვა გარემოში პოზიტიურად ადაპტირდნენ.
მშობლებს და აღმზრდელებს ხშირად უჭირთ იმის გააზრება, რომ თითოეულ ბავშვს აქვს ინდივიდუალური გამოცდილებები, კულტურული გარემო და ისინი იზრდებიან განსხვავებული ტრადიციების მქონე ოჯახებში. ამ განსხვავებების აღიარება და პატივისცემა დღესდღეობით ყველაზე დიდ გამოწვევად რჩება. ამ პროცესში მშობლებს, სკოლამდელი დაწესებულების თანამშრომლებსა და ბავშვებს შორის ეფექტური კომუნიკაცია და კონფლიქტების მოგვარება არის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი უნარი, რომელიც შეიძლება ასევე გამოყენებულ იქნას წარმატების მისაღწევად როგორც სკოლაში, ასევე ცხოვრების სხვა ეტაპებზე.
გამოყენებული ლიტერატურა:
ადრეული და სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების სახელმწიფო სტანდარტები. მუხლი 6; მუხლი 18.
გაეროს ბავშვთა ფონდი. (2018) საქართველოში სკოლამდელი განათლების ხარისხის კვლევა. https://unicef.ge/uploads/Pre-school_quality_study-ge.pdf
Gramling M. (2015). The Great disconnect in early childhood education. What we know vs what we do.
