პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

ხმაურზე, შაქარზე და ათას წვრილმანზე…

ასეთი სათაური ტყუილად არ შემირჩევია, ერთი მეორეზეა დამოკიდებული და ყველა ერთად ჩვენი ცხოვრების წესზე მოქმედებს.

თუმცა, თავიდან დავიწყოთ.

იმ დღეს ქუჩაში ერთი საშუალო ასაკის კაცი დავინახე, როგორც კარლსონი იტყოდა, მოწიფულ ასაკში მყოფი. სავარაუდოდ ტურისტი იყო, რადგან, ერთი ჩემი ძველი ნაცნობი ქუთაისელის ხუმრობით ნათქვამის არ იყოს, სულ „ფშვიტინ-ფშვიტინით“ მოდიოდა. ანუ, ცხოვრება უხაროდა, სახე არ ჩამოსტიროდა და არც აქაური ხალხის პრობლემებს იცნობდა ალბათ. მაისურზე წარწერა ჰქონდა:

-სახლი ის ადგილია, სადაც რაც გინდა ის უნდა აკეთოო!

ჰმ, ვითომ?

დიახ, ვიზიარებ, რომ სახლს არაფერი ჯობია. აქ რომ დაისვენებ და მოდუნდები, აბა, ისე სხვაგან სად? თუმცა, ყველაფრის კეთება ნამდვილად არ შეიძლება.

მაგალითად არ შეიძლება:

  • მაღალქუსლიანი ფეხსაცმელებით და ხის ქუსლიანი ქოშებით ბრახა-ბრუხით სიარული. განსაკუთრებით, ღამის საათებში;
  • ბოლო ხმაზე ყვირილი და ე.წ. საქმის გარჩევა ოჯახის წევრებთან;
  • ღამის საათებში რემონტის კეთება, განსაკუთრებით კი, საკუთარი ხელით. მით უმეტეს, თუ დიდი არაფერი გაგეგება. ჩაქუჩის უთავბოლოდ კაკუნიც არ შეიძლება.
  • არ შეიძლება საცეკვაო დარბაზის მოწყობა, განსაკუთრებით ღამის საათებში;

…და ასე უსასრულოდ შეიძლება ჩამოვთვალო.

ჰო, დამავიწყდა მეთქვა, რომ ეს შეზღუდვები ე.წ. კორპუსის ბინებზე ვრცელდება, სადაც შენს ქვემოთ და გვერდით სხვა ადამიანებიც ცხოვრობენ და მათ სიმშვიდეს პატივი უნდა სცე. თორემ, თუ საკუთარი სახლი გაქვს, იხმაურე რამდენიც გენებოს.

თუმცა, ვინ როგორ. როდესაც სოფელში ჩავდივარ, საღამოს, მეორე სართულის ე.წ.შუშაბანდში ვცდილობ ფრთხილად ვიარო. იცით რატომ? დაბლა მერცხლების ბუდეებია, შიგნით სასაცილო ბუსუსა ბარტყები სხედან, ჰოდა, პატივს ვცემ მათ სიმშვიდეს და ძილს. გაგეღიმათ? კეთილი, მაგრამ მე სიმართლე გითხარით.

სახლს თავისი ხმაური მაინც ახასიათებს.

ხმაურის წყარო ხმაურის დონე dB
მტვერსასრუტი 75
წყლის ჩხრიალი 85
ნაგვის გატანის ხმა (სავარაუდოდ, გარედან შემოსული) 80
კონდიციონერი 50
მაღვიძარა საათი 80
ჩვეულებრივი კედლის საათი-მუსიკალური 65
გაზონის საჭრელი მანქანა(სავარაუდოდ, გარედან შემოსული) 105
როკ მუსიკა 115
ჩაქუჩი 110

 

ხმაურის გამო, პირველ რიგში, ცენტრალური ნერვული სისტემა ზიანდება. გამომუშავდება ჰორმონი კორტიზოლი, ადამიანი იოლად ღიზიანდება, მუდამ ძილის დანაკლისს განიცდის და ეს ზოგადად, ორგანიზმის საერთო მდგომარეობაზეც აისახება. ცენტრალურ ნერვულ სისტემას, იგივე თავის ტვინს ტკბილი უყვარს. ჰოდა, სტატისტიკის მიხედვით, ხმაურით დაზარალებული ადამიანები, სტრესის მოსახსნელად, ტკბილს ეტანებიან.

ერთი არაბული ანდაზა გვამცნობს, ნურავის და ნურაფერს ენდობი, რადგან შაქარიც კი მარილივით გამოიყურებაო.

შაქარზე, მარტივ ნახშირწყალზე, ადრეც დამიწერია. თავადაც მიყვარს და მთელი ცხოვრება დიდი სიბეჯითით მის გაკონტროლებას ვცდილობ. ზოგჯერ მჯაბნის ხოლმე და ცდუნებაზე უარს ვერ ვამბობ. არც არის გასაკვირი, ჩვეულებრივი ადამიანი ვარ. თუმცა, თავად შაქარზე უარი დიდი ხნის წინ ვთქვი. დაჯაბვნაში მხოლოდ ტკბილეულს ვგულისხმობ. ისიც ვიცი და ადრეც მითქვამს, რომ შარიანი და ხათაბალა პროდუქტია https://mastsavlebeli.ge/?p=4147

ხალხში სხვადასხვა  ხმებიც დადის შაქრის შესახებ. მაგალითად:

მოარული ხმა #1

-ყავისფერი შაქარი უფრო კარგია, ვიდრე თეთრი?…

ეს შეკითხვა დაახლოებით იმ სერიიდან არის, ჩვეულებრივი მარილი უფრო მავნეა, თუ ვარდისფერიო. ორივე მარილი ნატრიუმის ქლორიდია (მცირე განსხვავებებით) და შესაბამისად, ზედმეტი ორივე მავნეა.შაქარზეც იგივე ითქმის. ყავისფერიც თეთრის მაგვარი გლუკოზაა, ოდნავ საღებავ შერეული.

ავიცენა შაქარზეც იმავე აზრის იყო, რასაც მარილზე ფიქრობდა და პირდაპირ წერდა, შაქარი ნარკოტიკიაო. დიახ, შაქარი მიჩვევას იწვევს. შაქრის ზემოქმედებით სეროტონინი და დოფამინი გამომუშავდება, ადამიანი ბედნიერია და კვლავ და კვლავ უნდა იგივეს შეგრძნება. თუმცა, შაქრის დოზა მუდმივ გაზრდას ითხოვს, შეგრძნებების მისაღებად. თუ  შევაჯამებთ, შაქარს იღებ- ტვინს უხარია.

მოარული ხმა #2

-შაქარი მოზარდებში სახეზე  გამონაყარს იწვევს.

ექიმი, რა თქმა უნდა, არ ვარ. თუმცა, „სამედიცინო ბიოქიმიის“ წიგნებში ბევრი ძებნის შემდეგ, ვერაფერ მსგავსს ვერ მივაკვლიე და სავარაუდოდ, გამონაყარი უფრო ალერგიას, ან ჰიპოვიტამინოზს  უნდა დავაბრალოთ, ვიდრე უშუალოდ შაქარს.

მოარული ხმა #3

-შაქრისგან ჩნდება ნაოჭები.

აი, ნაოჭების გაჩენას, რაც შეეხება,  სრული სიმართლეა. ამ პროცესს  „შაქრიან“ სიბერესაც უწოდებენ და მას „ასე, ტკბილად დაბერებასთან“ არავითარი კავშირი არ აქვს. ეს უკანასკნელი ტკბილ და მშვიდ სიბერეს გულისხმობს, მოსიყვარულე ადამიანებთან და შეგნებულ მეზობლებთან ერთად. აი, ისეთებთან ზემოთ დაწერილ სახლის ხმაურის წესებს, რომ არ არღვევენ.

შაქარი ნაოჭებს აჩენს და ვიზუალურად აბერებს ადამიანს. რატომ? შაქრის მოლეკულა უკავშირდება კოლაგენს და შლის მას.  შაქარი სისხლძარღვების კედლებსაც აზიანებს, არადა ლამაზი კანი სისხლით და ჟანგბადით უნდა მომარაგდეს.

მოარული ხმა #4

-ზედმეტი შაქარი თვალის კატარაქტას იწვევს.

ესეც მართალია, რადგან თვალის ბროლის ცილების ამინოჯგუფებსა და გლუკოზას შორის  რეაქცია მიმდინარეობს.

აქ კარგი ამბავი ის არის, რომ ნორმის ფარგლებში ყველაფერი აუცილებელიც და სასარგებლოც არის.

ტკბილის დღიური ნორმა კი გახლავთ: ან შაქარი 14 გრ, ან თაფლი-20გრ, ან მურაბა/ ჯემი-25გრ, ან ხილი 400გრ. დიახ, ჟ. მარშალის ნაშრომში „კვების ქიმიის“ შესახებ ამოვიკითხე, რომ თურმე ხილის ჭამაც უნდა გაკონტროლდეს. თუმცა, აქ აქცენტი უფრო ისეთ ტკბილ ხილზე კეთდება, როგორიც  ყურძენი, საზამთრო და მაგალითად ნესვია.

მოარული ხმა #5

-თაფლი შაქარზე სასარგებლოა და აბსოლუტურად უსაფრთხო.

თაფლზე სამი  წერილი მაქვს დაწერილი https://mastsavlebeli.ge/?p=4058, https://mastsavlebeli.ge/?p=16403, https://mastsavlebeli.ge/?p=4310  და მის საუკეთესო თვისებებს ვადასტურებ. შიგნით უამრავი ვიტამინი და მინერალია. თუმცა, ადუღებულ წყალში არ უნდა გავხსნათ, თუ არ გვსურს, ჩვენივე ჭიქაში  მავნე ნივთიერებების სინთეზი წამოვიწყოთ. ეს ნიშნავს, რომ თაფლი ჩაის ან ყავას კოვზით უნდა მივატანოთ.

როდესაც თაფლზე და შაქარზე ვსაუბრობთ, აქ მთავარი გლიკემიური ინდექსის მაჩვენებელია. რაც მეტია ეს მაჩვენებელი, მარტივი შაქარი უფრო სწრაფად შეიწოვება სისხლში და იწვევს შაქრის დონის გაზრდას. მადაც უფრო გვემატება და მალევე გვშივდება. შაქრის ინდექსი  100ერთეულია, თაფლის -61 ერთეული.

ახლა კალორიულობას რაც შეეხება. ერთ ჩაის კოვზზე 5 გრამი შაქარი ეტევა. თაფლი უფრო მძიმეა და ერთი ჩაის კოვზი 15 გრამს შეადგენს. გამოდის, რომ ერთი ჩაის კოვზი თაფლით დალეული ჩაი, იგივეა, რაც სამი ჩაის კოვზი შაქრით დალეული.  ერთი კოვზი შაქრის კალორიულობა 16კკალ-იაა, ერთი კოვზი თაფლის-48კკალ.

მოარული ხმა #6

-შაქარი შევცვალოთ შაქრის შემცვლელით?..

ამ კითხვას ჩემი სტუდენტებიც ხშირად მისვავენ, განსაკუთრებით შესავალ კურსებზე. პირველი შაქრის შემცვლელი, საქარინი, მეცხრამეტე საუკუნეში შექმნეს. მეოცე საუკუნის 60-70-იანებში კი მთელი რიგი ნაერთები  დაასინთეზირეს, თუმცა, დღეს მათგან 3-4 თუ შემორჩა.

შაქართან შედარებით, კალორიებს, რა თქმა უნდა, შემცვლელი გაცილებით ნაკლებს შეიცავს. თუმცა, როგორც ზემოთ დავწერე, ტვინი გლუკოზით იკვებება, ამიტომ შაქრის შემცვლელი ჩვენს ტვინს ვერაფრით გაახალისებს. თუმცა, კიდევ ერთხელ დავწერ, რომ ზედმეტი გლუკოზა სისხლძარღვების კედლებს დააზიანებს და ნეიტრალურ ცხიმადაც მშვენივრად გარდაიქმენება.

ნაწლავებში არსებული მიკრობიოტა, ანუ ბაქტერიები მნიშვნელოვანია ნახშირწყლების მეტაბოლიზმში. ამ მიკრობიოტას გლუკოზით გამოკვება ჭირდება. შემცვლელის ხანგრძლივი გამოყენებისას მიკრობიოტა კვდება. გლუკოზა არ აქვს და მის მიმართ ტოლერანტობას კარგავს. გაგიკვირდებათ, მაგრამ დიაბეტისთვის კარგი ნიადაგი იქმნება.

რა გამოდის?

უკვე მერამდენედ, ალქიმიკოს პარაცელსს უბრუნდებით, რომელიც ძალიან დიდი ხნის წინ ამბობდა, ნებისმიერი საკვები წამალიც არის და შხამიც, რაოდენობას გააჩნია, რამდენს მივირთმევთო. ჰოდა, მარტივი შაქარიც, ნორმის ფარგლებში, აუცილებელია.

სადღაც გვერდით მეზობელი კედლებს „ღრიტნის“, ანუ, ასწორებს…სინამდვილეში კი ათხელებს, რაღაც სრულიად უსუსური ფართობი, რომ მოიგოს. ეს ნაგებობას ასუსტებს და სეისმურად აქტიურ თბილისში სახლის გარეშე დარჩენის შანსებს უზრდის საკუთარ თავსაც და მეზობლებსაც. ასეთი ხმაური სტრესია, ალბათ უკვე ჰორმონმა კორტიზოლმა დაიწყო გამომუშავება. ცოტა ხანში სისხლძარღვებს შეავიწროვებს და წნევასაც მომიმატებს.

რით ვებრძოლო? მაცივარში ხილის კრემიანი ნამცხვარი მაქვს… თუმცა, უკვე მივირთვი და …

…წავალ, ისევ ვივარჯიშებ და სტრესის ჰორმონსაც ასე დავშლი!…

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი