ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები აქვს ყველას, განურჩევლად რასისა, კანის ფერისა, ენისა, სქესისა, რელიგიისა, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებებისა, ეროვნული, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილებისა, წარმოშობისა, ქონებრივი და წოდებრივი მდგომარეობისა, საცხოვრებელი ადგილისა.
შეუძლებელია ადამიანს წაართვა, ჩამოართვა უფლებები და თავისუფლება. ყველა უფლება და თავისუფლება დაკავშირებულია ერთმანეთთან. უმნიშვნელოვანესი დოკუმენტი, რომელშიც მოცემულია ადამიანის უფლებები და თავისუფლებები, არის ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია, მიღებული 1948 წელს. და ამ დეკლარაციას ეყრდნობა მრავალი სახელმწიფოს შიდა რეგულაცია ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების შესახებ.
1989 წელს მიღებულ იქნა კონვენცია ბავშვთა უფლებების შესახებ. ბავშვებს განსაკუთრებული მზრუნველობა და დაცვა ესაჭიროებათ. საზოგადოების ყველა წევრის, მათ შორის, ბავშვების ღირსების, თანასწორი და განუყოფელი უფლებების აღიარება თავისუფლების, სამართლიანობისა და მშვიდობის საფუძველია.
გარდა ზემოაღნიშნულისა, ბავშვის განსაკუთრებული დაცვის აუცილებლობა გათვალისწინებულია ბავშვის უფლებათა ჟენევის 1924 წლის დეკლარაციით და გენერალური ასამბლეის მიერ 1959 წლის 20 ნოემბერს მიღებული ბავშვთა უფლებათა დეკლარაციით და აღიარებულია ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციით, სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტით (კერძოდ, 23 და 24 მუხლებით); ეკონომიკური, სოციალური და კულტურული უფლებების შესახებ საერთაშორისო პაქტით (კერძოდ, 10 მუხლით); აგრეთვე, იმ სპეციალიზებული დაწესებულებების და საერთაშორისო ორგანიზაციების წესდებებითა და შესაბამისი დოკუმენტებით, რომლებიც ბავშვთა კეთილდღეობის საკითხებზე მუშაობენ.
სასწავლო პროცესში უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ყველა ბავშვს აქვს თანაბარი უფლებები და თავისუფლებები, ყველა თანასწორია და დაუშვებელია დისკრიმინაცია რაიმე მოტივით ან ნიშნით.
ბავშვის, ბავშვის მშობლების, კანონიერი მეურვეების ან ოჯახის სხვა წევრების სტატუსის, საქმიანობის, გამოთქმული შეხედულებების ან მრწამსის საფუძველზე დაუშვებელია ბავშვის დისკრიმინაცია ან დასჯა.
ზრდასრულმა ადამიანებმა უნდა გაითავისონ, რომ მათ გადაწყვეტილებებს გავლენა აქვთ ბავშვებზე, უზრუნველყონ ბავშვი ისეთი დაცვითა და ზრუნვით, როგორიც საჭიროა მისი კეთილდღეობისათვის.
აუცილებელია საკუთარი შეხედულებების ჩამოყალიბების უნარის მქონე ბავშვის უფლების დაცვა, თავისუფლად გამოხატოს ეს შეხედულებანი ბავშვთან დაკავშირებულ ყველა საკითხზე; ამასთან, ბავშვის შეხედულებებს სათანადო ყურადღება უნდა დაეთმოს ბავშვის ასაკისა და მოწიფულობის შესაბამისად.
ბავშვს უფლება აქვს თავისუფლად გამოხატოს თავისი აზრი; ეს უფლება შეიცავს ნებისმიერი სახის ინფორმაციისა და იდეის მოძიების, მიღებისა და გადაცემის თავისუფლებას, საზღვრების მიუხედავად, ზეპირი, წერილობითი ან ბეჭდვითი ფორმით, ხელოვნების ნაწარმოების ფორმით ან ბავშვის არჩევნის შესაბამისად სხვა საშუალებების დახმარებით.
და ვინ იცავს ამ უფლებებს?
უფლებების დაცვა საზოგადოების თითოეული წევრის საქმეა და არამხოლოდ სახელმწიფო ორგანოების ან სასამართლოს საქმე.
ამ საქმეში მასწავლებელს მნიშვნელოვანი როლი აქვს – პირველ რიგში, მან არ უნდა შელახოს ბავშვის უფლებები და, ზოგადად, ბავშვისთვის უნდა იყოს ადამიანის უფლებების დაცვის მაგალითი. მასწავლებელი უნდა დაეხმაროს ბავშვს, გაიგოს და გაიაზროს თავისი უფლებები და თავისუფლება და გაუჩინოს მას სურვილი, მომავალში თვითონაც იბრძოლოს უფლების დასაცავად.
