საოცარი, საინტერესო და პრობლემური
აქტივობა, რომელიც სსპ (საოცარი, საინტერესო, პრობლემური) სტრატეგიას ეფუძნება, მოსწავლეებისთვის ტექსტის, გამოსახულებისა და ვიდეოფილმის ანალიზის სწრაფი და მარტივი საშუალებაა. ამ მეთოდის დახმარებით მოსწავლეები განსაზღვრავენ, რას ხედავენ წყაროში (მასალაში) საოცარს, საინტერესოს და პრობლემურს. წარმოდგენილი სტრატეგია მათ საშუალებას აძლევს, ჩამოაყალიბონ მოკლე პასუხი, რაც განსაკუთრებით სასარგებლოა, როცა მოსწავლეები ისეთ მასალას არჩევენ, რომელიც ურთიერთსაწინააღმდეგო და პრობლემურ საკითხებს შეიცავს.
პროცედურა
მასწავლებელმა უნდა აირჩიოს ტექსტი, გამოსახულება ან ვიდეოფილმი, რომელიც მოსწავლეებს დააინტერესებს და მის განხილვას მოანდომებს.
წაკითხვის, დაკვირვების ან ყურების შემდეგ პედაგოგმა თითოეულ მოსწავლეს უნდა დაავალოს, დაწერონ და წარმოადგინონ:
- ერთი საოცარი ფაქტი ან იდეა;
- ერთი საინტერესო ფაქტი ან იდეა;
- ერთი პრობლემური ფაქტი ან იდეა.
მასწავლებელმა საშუალება უნდა მისცეს მოსწავლეებს, გააანალიზონ სსპ-ს პასუხები და გაუზიარონ მეწყვილეებს ან მთელ კლასს. უნდა გაიმართოს დისკუსია და აზრთა გაცვლა-გამოცვლა.
პედაგოგს ასევე შეუძლია, შეაგროვოს წარმოდგენილი ნამუშევრები, რათა უფრო დაკვირვებით გაეცნოს, რას გრძნობენ და როგორ ესმით მოსწავლეებს წარმოდგენილი მასალა.
კადრირება
კადრირების სტრატეგია ეხმარება მოსწავლეებს, ყურადღება გაამახვილონ მონათხრობის (ტექსტის) ძირითად იდეებზე და შეძლონ ისტორიის მნიშვნელოვანი მომენტების ილუსტრირება. ეს სტრატეგია გამოიყენება როგორც კლასში ხმამაღალი, ასევე ინდივიდუალური კითხვისას. ის, თუ რამდენად ზუსტად და ზედმიწევნით შეასრულებენ მოსწავლეები კადრირების სტრატეგიაზე დაფუძნებულ აქტივობას, ეფექტური საშუალებაა მათ მიერ წაკითხულის გაგების შეფასებისა.
პროცედურა
- კადრირების შაბლონის წარდგენა
მასწავლებელმა უნდა წარუდგინოს მოსწავლეებს კადრირების შაბლონი (ქვემოთ მოცემულია ამგვარი შაბლონის ერთ-ერთი ვარიანტი). ისიც შეიძლება, პედაგოგმა თვითონვე შეიმუშაოს განსხვავებული ვერსია. შაბლონი უნდა შედგებოდეს რამდენიმე ბლოკისგან, ამასთანავე, იყოს საკმაოდ დიდი, რათა მოსწავლეებმა შეძლონ მასში ნახატების ჩახატვა, ხოლო ქვემოთ აუცილებელია ადგილის გამოყოფა ჩანაწერების გასაკეთებლად.
- მოსწავლეები ხატავენ ძირითად იდეებს
მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, წაიკითხონ (მოისმინონ) ტექსტი და მოძებნონ მათთვის საინტერესო იდეები, გამონათქვამები, ციტატები. ჩაწერონ ისინი სათანადო ადგილას, ბლოკის ქვემოთ, მერე კი მათ მიხედვით შექმნან სურათები და თითოული მათგანი ჩახატონ ცალკეულ ბლოკში.
- მოსწავლეები ერთმანეთს უზიარებენ საკუთარ კადრირებას
მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, წყვილებში ან მცირე ჯგუფებში ერთმანეთს შეადარონ საკუთარი ნამუშევრები. ნამუშევრების გარჩევის დროს შეიძლება მოსწავლეებს დავუსვათ შემდეგი კითხვები:
* როგორ გამოიყურება თქვენი მეწყვილის (ჯგუფის წევრის) ნამუშევარი?
* რამდენად განსხვავდება ის თქვენეული ვერსიისგან? – და სხვა.
დაასურათეთ თქვენ მიერ ამოკითხული თითოეული იდეა (გამონათქვამი, ციტატა) ცალკეულ ბლოკში. ყოველ ნახატს ქვემოთ უნდა ერთვოდეს შესაბამისი იდეა (გამონათქვამი, ციტატა).
————————————- ————————————- ————————————
————————————- ————————————- ————————————
————————————- ————————————- ————————————
————————————- ————————————- ————————————
————————————- ————————————- ————————————
————————————- ————————————- ————————————
შეიძლება, ბლოკი ნაკლები იყოს და ჩარჩოები უფრო დიდი გამოვიდეს.
ცხოვრების რუკა
ცხოვრების რუკის სტრატეგიის გამოყენებისას მოსწავლეები ქმნიან (ხატავენ) რუკას, რომელზეც დატანილია რომელიმე ისტორიული ან ლიტერატურული გმირის ცხოვრების უმნიშვნელოვანესი ფაქტები და გადაწყვეტილებები. ამგვარი აქტივობა მოსწავლეებს ეხმარება გმირის უკეთ გაცნობასა და იმ ფაქტორებზე ყურადღების გაამახვილებაში, რომლებიც მის გადაწყვეტლებათა გაგებას უწყობს ხელს. მასწავლებელს შეუძლია, „ცხოვრების რუკა“ გამოიყენოს შეფასების ინსტრუმენტად, კვლევითი პროექტების განხორციელებისას ან მასალის წინასწარი დამუშავების პროცესში; შეუძლია, შეაქმნევინოს მოსწავლეებს საკუთარი „ცხოვრების რუკები“, რათა დააფიქროს ისინი საკუთარ ცხოვრების გზასა და იდენტობაზე.
პროცედურა:
1–ელი საფეხური: მოსწავლეები სწავლობენ პიროვნებებს.
ეს სტრატეგია წარმატებით რომ განხორციელდეს, აუცილებელია, მოსწავლეებს ჰქონდეთ ინფორმაცია როგორც განსახილველი პირის, ასევე იმ კონტექსტის შესახებაც, რომელშიც მას უწევდა ცხოვრება და მოღვაწეობა. ეს ინფორმაცია შეიძლება აღებული იყოს კინოფილმიდან, სხვადასხვა ნაშრომიდან, ანდა უშუალოდ გაკვეთილზე იყოს მიღებული. „ცხოვრების რუკის“ მოსამზადებლად მოსწავლეებმა წინასწარ უნდა აღნუსხონ შესასწავლი პირის ცხოვრების გადამწყვეტი მომენტები და მისი მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებები, მერე კი ეს მონაცემები გადაიტანონ დროის ხაზზე.
მე–2 საფეხური: „ცხოვრება როგორც მოგზაურობა“ – მეტაფორები
მასწავლებელმა უნდა დაავალოს მოსწავლეებს, დახატონ შესასწავლი პირის „ცხოვრების რუკა“. სანამ მოსწავლეები რუკის დახატვას დაიწყებენ, პედაგოგი სთხოვს მათ, ჩამოწერონ ის შემთხვევები, რომლებსაც შეიძლება წააწყდეს ადამიანი მგზავრობის ან მოგზაურობის დროს. ეს ჩამონათვალი შეიძლება შეიცავდეს გაჩერებას, შესვენებას, შეჯახებას, ჩიხს, შუქნიშანს, დასაწყისს, დასასრულს, შემოვლით გზას, ავტომაგისტრალს, საბაჟოს და სხვა. მასწავლებელმა უნდა სთხოვოს მოსწავლეებს, განიხილონ ჩამონათვალი და უპასუხონ კითხვას: რას შეიძლება გულისხმობდეს თითოეული მათგანი „ცხოვრების რუკის“ შედგენისას:? მაგ., ჩიხი შეიძლება ნიშავდეს ისეთ გადაწყვეტილებას, რომელმაც სასურველი შედეგი ვერ გამოიღო, მწვანე შუქი – ცხოვრების გზის, მისი მონაკვეთის იოლად და წარმატებით გავლას და ა. შ.
ამ დავალების შესრულების შემდეგ მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, ცალკეული მეტაფორისთვის შექმნან თითო სიმბოლო. სიმბოლოებზე მთელი კლასი უნდა შეთანხმდეს, ამიტომ განსახილველად საჭიროა თითოეული მათგანის დახატვა დაფაზე ან ფლიფჩარტზე.
ამის შემდეგ მოსწავლეები იწყებენ განსახილველი პირის „ცხოვრების რუკის“ შექმნას, რომელსაც ხატავენ როგორც ჩვეულებრივ თაბახის ფურცელზე, ასევე ფლიფჩარტზეც. მუშაობა შეიძლება როგორც ინდივიდუალურად, ასევე მცირე ჯგუფებად.
პერსონაჟის „მოგზაურობა“ მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებსა და მოვლენებს უნდა წარმოადგენდეს. მოსწავლეებს შეუძლიათ, რუკას ის დეტალებიც დაუმატონ, რომლებმაც განსაზღვრული გავლენა მოახდინა განსახილველი პირის ცხოვრებაზე, მაგ., ისტორიული ფაქტები და მოვლენები, მნიშვნელოვანი ურთიერთობები სხვა ადამიანებთან, მიზნები, მრწამსი, წარმოდგენები, ცრურწმენები, შიშები და სხვა.
მოსწავლეებს შეიძლება უფლება მივცეთ, მუშაობის დროს იარონ ოთახში და დააკვირდნენ თანაკლასელთა მუშაობას – ეს ახალი იდეების გენერირებას შეუწყობს ხელს.
მე–3 საფეხური: ნაშრომების წარმოდგენა
სამუშაოს დასრულების შემდეგ მოსწავლეები აკეთებენ თავიანთი ნამუშევრების პრეზენტაციას ან ქმნიან გალერეას (ნაშრომებს კედლებზე აკრავენ). როდესაც ისინი თანაკლასელთა ნამუშევრებს განიხილავენ, მასწავლებელი ავალებს მათ, ყურადღება მიაქციონ საკუთარი რუკების სხვებთან მსგავსებასა და განსხვავებას. მოსწავლეთა აზროვნების გასააქტიურებლად პედაგოგმა შეიძლება შემდეგი კითხვები დასვას: რომელი ფაქტორები ახდენს გავლენას ადამიანთა არჩევანზე? რა ეხმარება ადამიანს წინსვლასა და პროგრესში? რომელი ფაქტორები განაპირობებს დაღმასვლასა და წარუმატებლობას? – და სხვა.
აქტივობის შესაჯამებლად შეიძლება მოსწავლეებს დავავალოთ ესსეს დაწერა, რომლის მიზანი იქნება განსახილველი პირისა და მისი მოღვაწეობის შეფასება, კერძოდ, რით იყო უნიკალური ან უნივერსალური ამ ადამიანის ცხოვრება და სხვა.
სტრატეგიის სხვა ვარიანტები:
საკუთარი „ცხოვრების რუკა“ – მასწავლებელმა შეიძლება დაავალოს მოსწავლეებს საკუთარი „ცხოვრების რუკის“ შექმნა, რაც მათ საკუთარი თავისა და ერთმანეთის უკეთ გაცნობაში დაეხმარება.
მრავალმხრივი პერსპექტივა – მასწავლებელმა შეიძლება დაავალოს რამდენიმე მოსწავლეს ერთი და იმავე პერსონაჟის განხილვა. თითოეული მათგანი შექმნის „ცხოვრების რუკის“ საკუთარ ვერსიას. ამ აქტივობის უპირატესობა ის არის, რომ მოსწავლეებს საშუალებას აძლევს დაინახონ, როგორ შეიძლება იდენტური ინფორმაციის სხვადასხვაგვარად ინტეპრეტირება.
