სამშაბათი, მარტი 19, 2024
19 მარტი, სამშაბათი, 2024

ბავშვები და სმარტფონები

მობილური ტელეფონების, პლანშეტების, ლეპტოპებისა და ტელევიზორების ეკრანებს მიჯაჭვული ამერიკელი ბავშვები ელექტრონულ მედიას დღეში საშუალოდ 9 საათის განმავლობაში იყენებენ. მავნე ფილმები, მუსიკა და ინტერნეტკონტენტი იწვევს ჯანმრთელობასა და ქცევასთან დაკავშირებულ არაერთ საზიანო შედეგს –აგრესიას, სექსუალიზაციას, მღელვარებას, დეპრესიას, სიმსუქნეს, ნარკოტიკული ნივთიერებების გამოყენებას, ძილის დარღვევას.

სმარტფონები საშუალებას აძლევს ბავშვებს, თან ატარონ ინტერნეტი და ნახონ და მოისმინონ თითქმის ყველაფერი, ყოველთვის და ყველასგან: ფოტო, ვიდეო, სატელევიზიო გადაცემა, მუსიკა, ფილმი. სმარტფონები ასევე იძლევა ნაცნობებსა თუ უცნობებთან კომუნიკაციის საშუალებას დღე–ღამეში 24 საათის განმავლობაში. და განა გამაღიზიანებელი არ არის, როცა ბავშვი არ ერთვება საუბარში და თვალს არ აშორებს გაჯეტს, როდესაც მასთან გამოლაპარაკებას ცდილობთ?

მაგრამ ეს ყველაფერი მოზარდების მიერ სმარტფონების გამოყენებასთან დაკავშირებული პრობლემების აისბერგის მხოლოდ მწვერვალია. კიბერბულინგი (ბულინგი ტელეფონის ან ინტერნეტის გამოყენებით) დღეს საკმაოდ გავრცელებულია, შესაძლოა, ზიანი მიაყენოს მსხვერპლის ფსიქიკას და თუ ამ უკანასკნელმა სათანადო დახმარება ვერ მიიღო, შეიწიროს კიდეც. გამაღიზიანებელი, სექსუალური ან ძალადობრივი ხასიათის მედიაკონტენტის თვალიერებას ან გაზიარებას დაუზიანებია ახალგაზრდების მენტალური ჯანმრთელობა და კრიმინალურ საქმიანობაში მათი ჩართვაც კი გამოუწვევია.

თუმცა შეგვიძლია მოვიქცეთ ისე, რომ სმარტფონების გამოყენებამ დადებითი გავლენა მოახდინოს ბავშვების ცხოვრებაზე. ტექსტურ შეტყობინებებსა და ინტერნეტს, სოციალური მედიის ჩათვლით, შეუძლია გააფართოოს მათი მსოფლმხედველობა და ცოდნის ბაზა, დაეხმაროს სასკოლო დავალებების შესრულებაში, მეგობრების შეძენაში, ხელი შეუწყოს მათ აკადემიურ მიღწევებს და სოციალურ სამართლიანობას.

როგორ დავეხმაროთ ბავშვებს, ისარგებლონ სმარტფონის უპირატესობით და ამავე დროს მინიმუმამდე დაიყვანონ საფრთხე? როგორ ვაკონტროლოთ, რას აკეთებენ ისინი დივაისებზე და იქნება თუ არა ეს პირად ცხოვრებაში ჩარევა? როდის შეიძლება მივიჩნიოთ, რომ ბავშვები ზედმეტად ხშირად იყენებენ ტელეფონს და როგორ შევამციროთ მისი გამოყენება? გთავაზობთ გაიდლაინებს, რომლებიც შესაძლოა სასარგებლო გამოდგეს.

უპირველეს ყოვლისა, გასათვალისწინებელია, რომ ბავშვები და მოზარდები ბუნებრივად იმპულსურები არიან და გადაწყვეტილების მიღებაც უჭირთ, განურჩევლად მათი განათლებისა, გონიერებისა და პასუხისმგებლობიანობისა. ეს მათი ბრალი არ არის – ტვინის ის არეები, რომლებიც განაგებს გადაწყვეტილების მიღებას, სექსუალობას, ემოციებისა და იმპულსების კონტროლს, დაახლოებით 25 წლამდე ვითარდება. ამით აიხსნება მედიის ძლიერი გავლენა.

მეორე: განიხილეთ მობილური ტელეფონის გამოყენება არა როგორც უფლება, არამედ როგორც პრივილეგია, რომელსაც თან ახლავს პასუხისმგებლობა მისი გამოყენებისა საკუთარი თავისთვის ან სხვისთვის ზიანის მიუყენებლად. იმსჯელეთ იმ სარგებლობასა და საფრთხეზე, რაც ელექტრონულ მედიას მოაქვს, კარგი განზრახვით მის ჯანსაღ გამოყენებასა და ჩვევისა თუ დამოკიდებულების გამო არაჯანსაღ გამოყენებას შორის განსხვავებაზე. ყოველივე ეს ბავშვს უკეთესი არჩევანის გაკეთებაში დაეხმარება.

მესამე: აუცილებელია, ვმართოთ ბავშვების მიერ სმარტფონის გამოყენება. ეცადეთ, რაც შეიძლება გვიან მისცეთ, მერე კი წესების შესაბამისად ადევნეთ თვალყური, რათა ბავშვმა მედიისგან მაქსიმალური სარგებლობა და მინიმალური ზიანი მიიღოს. მაგალითად, მოსთხოვეთ, ყურადღება მოგაქციოთ, როდესაც ესაუბრებით. აუკრძალეთ ტელეფონის სარგებლობა საშინაო დავალების მომზადებისა თუ ჭამის დროს. ღამით რომ არ ითამაშოს, ძილის წინ ჩამოართვით.

მეოთხე: ბავშვის ადეკვატური აღზრდის მნიშვნელოვანი ნაწილია სახიფათო იდეებთან, ნივთებსა და ადამიანებთან ურთიერთობის მონიტორინგი, რაც ინტერნეტის გამოყენებაზეც ვრცელდება. ბევრი მშობელი ფიქრობს, რომ ეს შვილის პირად ცხოვრებაში ჩარევაა. ბავშვებმა შესაძლოა უკმაყოფილება გამოთქვან ამის გამო და გისაყვედურონ, რომ არ ენდობით.

შვილების პირად ცხოვრებაში მათივე ჯანსაღი განვითარებისა და უსაფრთხოებისთვის ვერევით. მოზრდილ ბავშვებსაც კი სჭირდებათ ხელმძღვანელობა. ასე რომ, შეგიძლიათ უპასუხოთ: „გენდობი, მაგრამ შენ ჯერ კიდევ გამოუცდელი ხარ. მე პასუხს ვაგებ შენზე და როცა საქმე შენს კეთილდღეობას ეხება, არ ვენდობი მედიას და ადამიანებს, რომლებსაც კარგად არ ვიცნობ“.

ბავშვები მიიღებენ „პირად ცხოვრებაში ჩარევას“ იმის მიხედვით, როგორ გააკეთებთ ამას. აი, რამდენიმე რჩევა:

* წინასწარ უთხარით, რომ გააკონტროლებთ აპლიკაციებს, სოციალურ მედიას, გვერდებს, რომლებსაც ათვალიერებს ინტერნეტში.

* ჩამოწერეთ ნებადართული აპლიკაციები  და საიტები. მოარიდეთ ძალადობის შემცველ კონტენტს 8 წლამდე და ახალ ამბებს უფროსების მეთვალყურეობის (ერთად ნახვისა და მსჯელობის) გარეშე დაახლოებით 11 წლამდე.

* ზრდისა და წესების დაცვის შესაბამისად მონიტორინგი თანდათან შეამცირეთ.

* იცოდეთ სოციალურ ქსელში მისი გვერდისა და ელექტრონული ფოსტის პაროლები.

* მოსთხოვეთ, არ დაწერონ,  არ გამოაქვეყნონ და არ გააზიარონ, რის თქვენთვის ჩვენებასაც არ ისურვებდნენ.

* წესების დარღვევისთვის განსაზღვრული ხნით ჩამოართვით მობილური და შეუზღუდეთ ინტერნეტზე წვდომა.

* დაჰპირდით, რომ არ დასჯით, თუ გულახდილად მოგიყვებიან კიბერბულინგის ან სხვების მიერ გამოგზავნილი არასათანადო კონტენტის შესახებ – მთავარი მიზეზი, რის გამოც ბავშვები მშობლებს არ უყვებიან სახიფათო მოვლენების შესახებ, ტელეფონის/ინტერნეტის ჩამორთმევის შიშია.

* მისთვის საჭირო პროგრამები თავად გადმოიწერეთ თქვენი საიდუმლო პაროლით, რათა მათი შემოწმება შეგეძლოთ – ყალბი პროგრამა შესაძლოა უწყინარი ჩანდეს, სინამდვილეში კი სახიფათო კონტენტზე ჰქონდეს წვდომა.

დაბოლოს, ბევრ მშობელს აინტერესებს, მეტისმეტად ხშირად იყენებს თუ არა მათი შვილი ტელეფონებს. ქვემოთ მოცემულია გადაჭარბებული მოხმარების ნიშნები კითხვების სახით, რომლებიც საკუთარ თავს უნდა დაუსვათ:

* ხელს უშლის თუ არა ტელეფონის გამოყენება ბავშვს სოციალური უნარების განვითარებაში? ფიზიკურ აქტივობაში?

* ხელს უშლის თუ არა საშინაო დავალების ან სხვა სამუშაოს შესრულებაში?

* თქვენთან საუბრის დროსაც კი ტელეფონს დაჰყურებს?

* ხშირად ხედავთ თუ არა ბავშვს ტელეფონში თავჩარგულს, როცა, წესით, სხვა რამეს უნდა აკეთებდეს?

* ტელეფონის გამოყენების შემდეგ ხომ არ ჩანს აღელვებული ან დათრგუნული? ხომ არ ბრაზობს, როცა მისი გამოყენება არ შეუძლია? ეს უკანასკნელი მიჯაჭვულობის სავარაუდო ნიშანია.

თუ რომელიმე კითხვაზე დადებითად უპასუხეთ ან სხვა რამე გაღელვებთ, დროა, შეაფასოთ კონტენტი ან შეზღუდოთ ინტერნეტზე წვდომა.

სამწუხაროდ, არ შეგვიძლია, შვილს გამუდმებით ვადევნოთ თვალყური, მაგრამ არსებობს პროგრამები, რომლებიც ამაში დაგვეხმარება – Forcefield, My Mobile Watchdog და სხვა.

გახხოვდეთ: შვილების ცხოვრებაში მათივე უსაფრთხოებისთვის ვერევით. ნუ შეგაშინებთ მათი მოსალოდნელი რისხვა – ეს ნიშანია იმისა, რომ მათზე ჯანსაღი ზემოქმედების შესაძლებლობა დაკარგეთ. ისინი დააფასებენ თქვენს ძალისხმევას, როცა გაიზრდებიან და მიხვდებიან, რომ ზრუნავდით მათზე და ცდილობდით იმის კეთებას, რაც მათთვის უმჯობესი იქნებოდა, განსაკუთრებით მაშინ, თუ მათთან ერთად ხალისით აზიარებთ ხოლმე პოზიტიურ ინფორმაციას.

 

წყარო: https://www.psychologytoday.com/blog/warning-signs-parents/201703/kids-using-smartphones

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი