1987 წლიდან გაერო-ის ეგიდით 26 ივნისს მსოფლიო ნარკომანიასთან ბრძოლის საერთაშორისო დღეს აღნიშნავს. ამ დღის ერთ-ერთი მიზანი ნარკოტიკების შესახებ საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებაცაა. ქართული საზოგადოებისთვის ნარკოტიკების თემა ძალიან მტკივნეულია. ნარკოტიკების პრობლემური მომხმარებელთა რიცხვი ყოველწლიურად იზრდება (ბოლო მონაცემებით საქართველოში ის 50 ათასს აღწევს). ქვეყანაში არავინ აწარმოებს ქალი და მოზარდი წამალდამოკიდებულების სტატისტიკას. არავინ იცის, ე.წ. სააფთიაქო ნარკომანიის რეალური მასშტაბებიც.
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციის ინფორმაციით, საშუალო ასაკი, რომელიც ნარკოტიკების მიღების პირველ გამოცდილებას უკავშირდება, შესამჩნევად გაახალგაზრდავებულია – 15 წლიდან 12 წლამდეა შემცირებული. მოზარდების ნარკოტიკებით დაინტერესების მიზეზთა ჩამონათვალიც ვრცელია: მშობლების სიყვარულისა და სითბოს დეფიციტი, ექსპერიმენტის სურვილი, ცნობისმოყვარეობა, სხვა მომხმარებელი მოზარდების ზეგავლენა, პროტესტი, შინაგანი დისციპლინისა და მოტივაციის არქონა, კონფლიქტების, კომპლექსების, დეპრესიის პრობლემები.
ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია მოზარდების ჯანმრთელობას ერთ-ერთ პრიორიტეტად მიიჩნევს. „მოზარდები ყოველთვის დგანან განსაკუთრებული რისკის ქვეშ. ბევრი მათგანი არ იჩენს დროულ ინტერესს საკუთარი ჯანმრთელობის მიმართ, გულგრილია სამედიცინო დახმარების საკითხებისადმი. თუმცა დგება მომენტი, როდესაც მოზარდები აღიარებენ მათ ცხოვრებაში არსებული პრობლემების შესახებ. მაგრამ არ იციან, ვის მიმართონ დახმარებისთვის“, – აცხადებს ანტონი კოსტელო, ჯანმოს დედათა, ჩვილთა, ბავშვთა და მოზარდთა ჯანმრთელობის დაცვის დეპარტამენტის დირექტორი.
იმის დადგენა, არის თუ არა მოზარდი ნარკოტიკულ საშუალებათა მომხმარებელი, მშობლისთვის დელიკატური ამოცანაა. აღგზნებადობა ან აპათია, უმიზეზო სიცილი ან ძილიანობა – არასაკმარისი მიზეზებია, იმის სავარაუდოდ, რომ ახალგაზრდა ნარკომანია. არსებობს კლასიკურ სიმპტომთა სია, რომელიც მშობელმა უნდა იცოდეს. მნიშვნელოვანია, მოზარდთან ამ თემაზე გამუდმებით საუბარი. მოზარდის გამოკითხვის (და არა დაკითხვის) პროცესი ფრთხილი უნდა იყოს, რათა ბავშვთან კონტაქტი საერთოდ არ გაწყდეს.
მხოლოდ ზუსტი დიაგნოზის დასმის შემდეგ იწყება მოზარდის ნარკომანიის მკურნალობის რთული გზა, რომელიც მშობლებისა და ფსიქოლოგების ხანგრძლივ ჩართულობას მოითხოვს. ნარკოტიკების მომხმარებელი მოზარდი აბსტინენციის სინდრომის მოხსნის მერე კიდევ უფრო საპასუხისმგებლო ეტაპზე გადადის – იწყებს ბრძოლას ფსიქოლოგიურ დამოკიდებულებასთან. ამ ბარიერის დაძლევისას აუცილებელია სპეციალისტებთან თანამშრომლობა. მხოლოდ პროფესიონალს შეუძლია, დაეხმაროს მოზარდს თვითგამორკვევაში, იმ შედეგების გააზრებაში, რის გამოც დაიწყო ნარკოტიკების მოხმარება. სწორედ ფსიქოლოგს შეუძლია დახმარება დეპრესიისა და ნარკოტიკზე მორალური მიბმულობის დაძლევაში.
მოზარდებში ახალი ემოციების მიღების სურვილი პიკს აღწევს. ამიტომ მოზარდი იოლად ექცევა შთაბეჭდილებების და გავლენების ქვეშ. ის მარტივად ხდება დამოკიდებული რომელიმე მუსიკალურ მიმდინარეობაზე, კინოვარსკლავების „ფანი“.დიდ ინტერესს იჩენს თავისი კუმირების ცხოვრებისეული დეტალების მიმართ, ხშირად კი, სრულიად შეუგნებლად, მიბაძავს მას, რითაც „ვარსკვლავთ წვდომის“ ქვეცნობიერ სურვილს იკმაყოფილებს. სამწუხაროდ, ბევრი ცნობილი ადამიანი, მით უფრო ხელოვნების სფეროში მოღვაწე, ნარკომანიით იყო დაავადებული, მაგრამ მოზარდი მაინც იწონებს მის ნებისმიერ ქცევას და კოპირებას ახდენს.
ამის შესახებ მშობელი მოზარდს უნდა ესაუბროს. აუცილებელია საუბრისას სწორი რაკურსის შერჩევა. უამბეთ მოზარდებს იმის შესახებ, რომ ბევრი „ვარსკვლავი“ ცდილობდა დაეძლია ნარკოტიკული ან ალკოჰოლური დამოკიდებულება, დაბრუნებოდა ჯანსაღ ცხოვრებას, ოჯახსა და კარიერას. მშობელს შეუძლია ესაუბროს მოზარდს იმაზე, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია ამ შემთხვევაში საზოგადოების სხვა წევრების თანადგომა – მეგობრების, საყვარელი ადამიანების, მშობლების. გაუზიარეთ მოზარდებს შემდეგი ისტორიები:
დრიუ ბერიმორმა პირველად 9 წლის ასაკში მოწია სიგარეტი, კოკაინი 12 წლისამ გასინჯა, 13 წლის უკვე სარეაბილიტაციო კლინიკის პაციენტი იყო, სადაც მას ნარკოდამოკიდებულებას და ალკოჰოლიზმს მკურნალობდნენ. მოზარდმა რთულად გაიარა რეაბილიტაცია, მაგრამ შეძლო პრობლემებთან გამკლავება და წარმატებით დაუბრუნდა კინემატოგრაფიას. პირველად დრიუ სარეკლამო რგოლში ცხრა თვის ასაკში გადაიღეს, ორი წლისა ფილმ „Suddenly, Love“-ში მონაწილეობდა. პატარა დრიუ მთელ ამერიკას უყვარდა, დედასთან ერთად მას უამრავ წვეულებაზე პატიჟებდნენ. გოგონას მუდმივად აგემოვნებინებდნენ ალკოჰოლურ სასმელებს, რამდენიმე წელიწადში კი ის ნარკოტიკებს შეეჩვია და ღამეებს სულ კლუბებში ატარებდა. ნელ-ნელა კინოსტუდიებისგან შემოთავაზებები შეუმცირდა და დეპრესიაში ჩავარდა. 1989 წელს სუიციდის მცდელობა ჰქონდა. ნარკორეაბილიტაციის შემდეგ, როგორც თვითონ ამბობს, თავიდან დაიბადა.
ამერიკელი მსახიობი რობერტ დაუნი უმცროსი ალოკოჰილიზმითა და ნარკომანიით იყო დაავადებული, რის გამოც მისი კარიერა ჩაესვენა, მაგრამ რობერტს გაუმართლა – ის თავის მომავალ მეუღლეს, სიუზანს შეხვდა, რომელიც დაეხმარა გათავისუფლებულიყო დამოკიდებულებისაგან და კინოს დაბრუნებოდა. რობერტ დაუნმა მარიხუანა პირველად 6 წლის ასაკში გასინჯა. 1987 წელს კი ნარკოდამოკიდებულება სარეაბილიტაციო ცენტრში პირველად იმკურნალა. 1996-2006 წლებში ის ნარკოტიკების მოხმარება-შენახვისთვის სასჯელსაც იხდიდა.
ბრიტანელმა სოულ, ჯაზ და რიტმ-ენდ-ბლუზ შემსრულებელმა ემი უაინჰაუსმა პირველი სიმღერა დაწერა და ნარკოტიკი პირველად 14 წლის ასაკში დააგემოვნა. 2011 წელს ემი საკუთარ სახლში გარდაცვლილი იპოვეს. თავიდან მისი გარდაცვალების მიზეზად ყველამ ნარკოტიკების გადამეტებული დოზა დაასახელა, მაგრამ ექსპერტიზამ დაადგინა, რომ ემის ალკოჰოლის დიდი რაოდენობით მიღების გამო გაუჩერდა გული.
ნარკოტიკებთან დაკავშირებული პრობლემები რობინ უილიამსსაც ჰქონდა – 70-იანი წლებში ის თავაშვებულად ცხოვრობდა და ეს გრძელდებოდა მანამდე, სანამ არ შეხვდა ქალს სახელად მარშა. მარშა მისი ცოლი გახდა და დაეხმარა დაეძლია დამოკიდებულება. რობინი ოსკარის და სხვა მრავალი ჯილდოს მფლობელი გახდა.
უიტნი ჰიუსტონმა, ყველასათვის საყვარელმა შემსრულებელმა, რომელმაც თავი გაითქვა მუსიკალური მიღწევებით, თავისი უნიკალური ვოკალური შესაძლებლობებითა და სკანდალური პირადი ცხოვრებით, რამდენჯერმე მიმართა ნარკოლოგებს, რათა დაეძლია დამოკიდებულება კოკაინზე. ნარკოტიკებთან დაკავშირებულ პირველ სკანდალში მომღერალი 2000 წელს გაეხვა, როდესაც აეროპორტში მარიხუანა აღმოუჩინეს. ის 2012 წლის 23 მარტს გარდაიცვალა. ასევე, თვითმკვლელობით დაასრულა სიცოცხლე საკულტო ფიგურამ კურტ კობეინმა. დღეს არსებობს ბევრი ვერსია, რატომ მოიკლა მან თავი. ერთ-ერთის მიხედვით, ამისკენ დეპრესიით გამოწვეული ნარკოტიკების მოხმარებამ უბიძგა. შემსრულებელი 16 წლიდან ეწეოდა მარიხუანას, მოიხმარდა კოკაინს და ჰალუცინოგენებს.
კოკაინის მომხმარებელი სერ ელტონ ჯონიც გახლდათ. ელტონმა, 1975 წლის ზედოზირების შემდეგ, 80-იან წლებში მაინც მოახერხა ნარკოდამკიდებულებისგან განკურნება. მომღერალმა მხოლოდ მკურნალობის მერე განაცხადა საჯაროდ, რომ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული პრობლემები ჰქონდა და სურვილი გამოთქვა დახმარებოდა სხვა წამალდამოკიდებულ ადამიანებს.
ემინემის ნარკოდამოკიდებულების ისტორია პრეპარატ ვიკოდინიდან დაიწყო, რადგან თავდაპირველად მას ნარკოტიკების ფული არც გააჩნდა. კარიერულ ზრდასთან ერთად ის უფრო „დახვეწილ“ ნარკოტიკებზე გადავიდა. ცნობილი რეპერი აღიარებს, რომ წამალდამოკიდებულების დაძლევაში ელტონ ჯონი დაეხმარა. სარეაბილიტაციო კლინიკაში ის 2005 წელს მოხვდა. 2008 წელს მან განაცხადა, რომ ბოლომდე განიკურნა და მუსიკალურ ოლიმპს განახლებული ძალებით დაუბრუნდა.
ბრიტანელ მომღერალ სტინგს, რომლის პოზიტიური იმიჯი ყოველთვის იწვევდა საზოგადოების ფართო წრის სიმპათიას, ბევრი მავნე ჩვევა ჰქონდა. თავისი როკჯგუფი პოპულარობის პიკზე მყოფმა სტინგმა 1984 წელს მიატოვა. იდეალური ქმარი და მზრუნველი მამა ნარკომანი იყო. გარდა ამისა, მისი ლოთური გამოხდომები სულ უფრო საჯარო ხდებოდა მანამდე, ვიდრე მეგობარმა – ტრუდი სტაილერმა ნარკოდამოკიდებულებისგან მკურნალობა არ შესთავაზა. რეაბილიტაციის კურსის გავლის მერე სტინგმა სოლო კარიერის დაწყება გადაწყვიტა და ვარსკვლავად იქცა. თავის ერთ-ერთ ბლოგში მან მოუწოდა მთავრობას მარიხუანის ლეგალიზაციისკენ და შესთავაზა გაყიდვიდან მოგებული თანხა დანაშაულთან, სიღარიბესთან და გლობალურ დათბობასთან ბრძოლისკენ მიემართათ.
ლედი გააგამ ნარკოტიკებთან მეგობრობა 2011 წელს აღიარა და თხოვა თავის თაყვანისმცემლებს, მისგან მაგალითი არ აეღოთ. ის აკრძალულ ნივთიერებებს, კერძოდ, მარიხუანას მოიხმარდა. გააგამ განმარტა, რომ ახალგაზრდობაში ძალიან უნდოდა თავის კუმირებს დამსგავსებოდა, დაიწყო მარიხუანის მოწევა, მაგრამ ამან ლამის მისი სიცოცხლე იმსხვერპლა. მავნე ჩვევის დაძლევის მერე ლედი გააგა ქველმოქმედებით დაკავდა და დიდძალი თანხა წამალდამოკიდებულთა სამკურნალოდ გადარიცხა.
კიდევ ერთი ამერიკელი კინოვარსკვლავი და მომღერალი, მოდელი და სამოსის დიზაინერი, რომელმაც სახელი სარებილიტაციო კლინიკებში ხშირი მიმართვით გაითქვა, ლინდსეი ლოჰანია. 2005 წლიდან დაწყებული ლოჰანი კლინიკებს პერმანენტულად მიმართავდა და შესაშური თავგანწირვით ებრძოდა დამოკიდებულებას. მის პრობლემებზე მედია ბევრს წერდა. ლინდსეი ლოჰანი ამბობდა, რომ ნარკომანია ერთ ღამეში ვერ განიკურნება.
კელი ოსბორნმა შეძლო წამალდამოკიდებულების დაძლევა. მან აღიარა, რომ ნარკოტიკების უმეტესობა (კრეკის გარდა) გასინჯული ჰქონდა. წამალდამოკიდებულობისკენ კი დეპრესიამ უბიძგა. მკურნალობის პირველი კურსი 2005 წელს გაიარა, მეორე – 2009 წელს. ნარკოდამოკიდებულებისგან განკურნების შემდეგ კელიმ მონაწილეობა მიიღო შოუში „ცეკვა ვარსკვლავებთან“, რის მერეც აქტიურად დაკავდა ფიტნესით, თავი იხსნა ზედმეტი წონისგან და გარეგნული სრულყოფილება დაიბრუნა.
.
