რესურსები სასწავლო პროცესის განუყოფელი ნაწილია. რაც უფრო მეტი და საინტერესო რესურსით ვამდიდრებთ გაკვეთილს, მით უფრო იზრდება მოსწავლეთა ჩართულობა, მოტივაცია და ენთუზიაზმი.
ტექნოლოგიების განვითარების კვალდაკვალ იზრდება რესურსებზე ხელმისაწვდომობაც. წლების წინ რაც მიუწვდომელი იყო, ახლა მარტივი ძებნით შესაძლებელია ჩვენს კლასებში აღმოჩნდეს.
ამჯერად გთავაზობთ ჰარვარდის უნივერსიტეტის უმაღლესი განათლების სკოლის რესურსებს. ვებგვერდზე განთავსებული მასალები მოსწავლეებს ეხმარება ისეთი უნარების განვითარებაში, როგორებიცაა – კრიტიკული აზროვნება, კონცენტრირება, კითხვების ფორმულირება, პრობლემების იდენტიფიცირება და გამოსავლის ძიება და ა.შ.
განვიხილოთ რამდენიმე მათგანი.
გლობალური აზროვნების ხელშემწყობი აქტივობები
ავიღოთ საკითხი კლიმატის ცვლილება და განვიხილოთ შემოთავაზებული რესურსის მიხედვით. დავსვათ კითხვები:
- რატომ შეიძლება ეს [თემა, კითხვა] იყოს ჩემთვის მნიშვნელოვანი?
- რატომ შეიძლება იყოს ეს მნიშვნელოვანი ჩემ გარშემო მყოფთათვის [ოჯახი, მეგობრები, ქალაქი, ერი]?
- რატომ შეიძლება მას მნიშვნელობა ჰქონდეს მსოფლიოსთვის?
ეს კონკრეტული რესურსი მოსწავლეს უბიძგებს, იფიქროს ლოკალურიდან გლობალურისკენ. მოსწავლე ფიქრის პროცესში აღმოაჩენს, რომ პრობლემა, რომელიც მას აწუხებს, თავს იჩენს სხვებთანაც და მათთვისაც თანაბარმნიშვნელოვანია.
შემოთავაზებული რესურსი მოსწავლეს ეხმარება, დაფიქრდეს და გადადგას ის ნაბიჯები, რომლებსაც გადადგამდა მარტო თუ თანამოაზრეებთან ერთად, როგორც ლოკალური, ასევე გლობალური პრობლემების მოსაგვარებლად.
რა შემიძლია გავაკეთო? წვლილი შევიტანო…
- ჩემი ახლო წრისთვის (მეგობრები, ოჯახის წევრები, ვისაც ვიცნობ)?
- ჩემი საზოგადოებისთვის (ჩემი სკოლა, სამეზობლო, თემი)?
- სამყაროსთვის (ჩემი უშუალო გარემოს მიღმა)?
შემოთავაზებული აქტივობა გონებრივი იერიშის, იდეების თავმოყრის კარგი საშუალებაა. ასევე, რესურსი ხელს უწყობს მოსწავლეებში განწყობის ჩამოყალიბებასა და მოტივაციის ზრდას – იმოქმედონ პირად, ადგილობრივ და გლობალურ დონეზე.
აქტივობები კითხვების ფორმულირებისთვის, ალტერნატივების, შესაძლებლობებისა და ანალოგიების გენერირებისთვის
აქტივობა მოსწავლეს ეხმარება წინარე ცოდნის ფაზაზე არსებული ინფორმაციის ორგანიზებასა და შესწავლის შემდეგ მიღებულ ინფორმაციასთან შედარებაში.
მაგალითად, მე-7 კლასში, ცნება ტოლერანტობის დამუშავებამდე, მოსწავლეებს უკვე აქვთ ზოგადი წარმოდგენა ამ ტერმინთან მიმართებით. შესაბამისად, მოსწავლეებს ვთხოვთ, დაწერონ:
- 3 სიტყვა, წინადადება ან იდეა;
- 2 კითხვა, რომლებიც აქვთ ცნებასთან მიმართებით;
- 1 მეტაფორა, მსგავსება ან შედარება.
აღნიშნულს ვიმეორებთ ცნების დამუშავების, ანუ რამდენიმე გაკვეთილის შემდეგ.
რა სახის აზროვნებას უწყობს ხელს აღნიშნული აქტივობა?
კითხვის ჩამოყალიბება და დასმა მარტივი პროცესი არ არის. ის დაკავშირებულია კრიტიკულ აზროვნებასთან. მას სჭირდება გაწაფვა და დახელოვნება. შემოთავაზებული აქტივობა მოსწავლეს ეხმარება სწორი კითხვების შემუშავებასა და სწორად ფორმულირებაში.
| 1. ჩამოწერე 12 შეკითხვა, რომელიც გაგიჩნდა თემის, საკითხის, ცნების, ნახატის, ვიდეოს ირგვლივ;
2. განიხილე შენი ჩამონათვალი, შემოხაზე რამდენიმე საინტერესო კითხვა და შეარჩიე ერთი დისკუსიისთვის; 3. დაფიქრდი რა ახალი იდეები, მოსაზრებები და შეხედულებები ჩამოგიყალიბდა თემის, საკითხის, ცნების, ნახატის, ვიდეოს ირგვლივ, რომელიც აქამდე არ გქონდათ? |
კარგი კითხვები იწყება:
რატომ? როგორ? რისთვის? რა მოხდება თუ? რა არის ამის მიზეზი? რა დანიშნულება აქვს? რით განსხვავდება, თუ…? რა შეიცვლება? |
აქტივობის დასაწყისში შეგიძლიათ თქვენს მოსწავლეებს ჰკითხოთ, როგორია კარგი შეკითხვები? ასევე მნიშვნელოვანია, რომ მოსწავლეებისთვის ნათელი იყოს საკითხი, თემა, ცნება ნახატი თუ სხვა რამ, რომელთა ირგვლივაც მოუწევთ კითხვების ფორმულირება.
სურათების, ვიზუალური ობიექტების შესწავლა
სასკოლო სახელმძღვანელოებში მრავლად გვხდება პოსტერები, ფოტოები და სხვა სახის ვიზუალური საშუალებები. საჭიროა ეფექტური აქტივობები მათი დანიშნულებისა თუ ძირითადი სათქმელის უკეთ გასააზრებლად.
აქტივობა „შეხედე, იფიქრე, დაინტერესდი“ გვეხმარება ფოტოების, ვიზუალური გრაფიკის გააზრებაში. რესურსი უბიძგებს მოსწავლეებს, გააკეთონ დაკვირვებები და შემოგვთავაზონ საკუთარი ინტერპრეტაციები.
მოსწავლეებს ვაჩვენებთ ფოტოს და ვეკითხებით:
- რას ხედავ?
- რას ფიქრობ?
- რა გაინტერესებს/რით დაინტერესდი?
შემოთავაზებული აქტივობა უნდა გამოიყენოთ ისეთ ობიექტთან, როგორიცაა სურათი, პოსტერი, სქემა, ვიდეო და ა.შ. მნიშვნელოვანია, რომ შეთავაზებული ვიზუალი იძლეოდეს დაკვირვებისა და ინტერპრეტაციის შესაძლებლობას.
ზემოთ განხილული რესურსები მომზადებულია ჰარვარდის უნივერსიტეტის უმაღლესი განათლების სკოლის ვებგვერდზე განთავსებული მასალების მიხედვით. რესურსები ადაპტირებულია ქართულ რეალობასთან.
ვებგვერდზე, დაინტერესებულ მასწავლებლებს შეუძლიათ გაეცნონ სხვადასხვა კატეგორიას, შეარჩიონ სასურველი აქტივობა და შეიტანონ საკლასო ოთახში.
