საჯარო სკოლაზე სახელმწიფო კონტროლს ახორციელებს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო, ხოლო პროფილურ სკოლებზე – შესაბამისი სამინისტროები. საჯარო სკოლებზე სახელმწიფო კონტროლს ასევე ახორციელებენ აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების განათლების სამინისტროები მათი უფლებამოსილებების ფარგლებში.
სახელმწიფო კონტროლი გულისხმობს სკოლის მიერ საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული მოთხოვნების და განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების შესრულებაზე ზედამხედველობას. სახელმწიფო კონტროლი ხორციელდება კანონით დადგენილ ფარგლებში და კანონის მიზნის შესაბამისად.
არსებობს ორი ძირითადი საკანონმდებლო აქტი, რომლებიც განსაზღვრავს სახელმწიფო კონტროლის განხორციელების წესს. ეს არის „საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შესახებ“ საქართველოს კანონი და „ზოგადი განათლების შესახებ“ საქართველოს კანონი.
„საჯარო სამართლის იურიდიული პირის შესახებ“ საქართველოს კანონიდან გამომდინარე, საჯარო სკოლა ზოგიერთ გადაწყვეტილებას იღებს მხოლოდ განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს თანხმობის საფუძველზე. ეს გადაწყვეტილებებია:
- უძრავი ქონების შეძენა, გასხვისება და დატვირთვა;
- სესხის აღება და თავდებობა. ამ გადაწყვეტილებების მისაღებად განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს თანხმობა საკმარისი არ არის – აუცილებელია ფინანსთა სამინისტროს თანხმობაც;
- საშტატო ნუსხისა და სახელფასო ფონდის განსაზღვრა;
- სახელმწიფო დაფინანსების ფარგლებში დასასაქმებელი შტატგარეშე მოსამსახურეების თანამდებობათა დასახელებებისა და რაოდენობის განსაზღვრა. 2017 წლის პირველი იანვრიდან ეს ნორმა შეიცვლება და აუცილებელი იქნება სკოლების სახელმწიფო დაფინანსების ფარგლებში შრომითი ხელშეკრულებით დასასაქმებელ პირთა ფუნქციებისა და რაოდენობის შეთანხმება;
- სხვა გადაწყვეტილებები საჯარო სამართლის იურიდიული პირის ქონებასთან დაკავშირებით, თუ ისინი სცილდება ჩვეულებრივი საქმიანობის ფარგლებს.
კონტროლის განხორციელების მიზნით განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს შეუძლია, სკოლიდან გამოითხოვოს მასალები და ინფორმაცია ან ადგილზე შეისწავლოს სკოლის მიერ კანონის მოთხოვნათა და განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების შესრულების საკითხი. სკოლა ვალდებულია, მოთხოვნილი ინფორმაცია მოთხოვნიდან 15 დღის ვადაში წარუდგინოს სამინისტროს.
საჯარო სკოლის სტრუქტურული ერთეულების მიერ საქართველოს კანონმდებლობის მოთხოვნათა და განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ინდივიდუალური ადმინისტრაციულ-სამართლებრივი აქტების დარღვევის შემთხვევაში სამინისტრო უფლებამოსილია, სკოლას მისცეს წერილობითი გაფრთხილება ან/და სკოლის სამეურვეო საბჭოს მიმართოს შესაბამისი დასაბუთებული წარდგინებით დირექტორისთვის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის თაობაზე. სკოლის სამეურვეო საბჭო ვალდებულია, დირექტორისთვის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის საკითხი განიხილოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს წარდგინებაში მითითებულ ვადაში.
თუ სამეურვეო საბჭო მიიჩნევს, რომ დირექტორს არ უნდა შეუწყდეს უფლებამოსილება განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მოთხოვნის გამო, იგი ვალდებულია, დაასაბუთოს თავისი გადაწყვეტილება. თუმცა განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო უფლებამოსილია, არ დაეთანხმოს სამეურვეო საბჭოს გადაწყვეტილებას და ვადამდე შეუწყვიტოს უფლებამოსილება სკოლის დირექტორს.
განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო უფლებამოსილია:
- დაითხოვოს სამეურვეო საბჭო, თუ საჯარო სკოლაში მისი საქმიანობის გამო დაირღვა საქართველოს კანონმდებლობა;
- ვადამდე შეუწყვიტოს უფლებამოსილება დირექტორს ან დირექტორის მოვალეობის შემსრულებელს, თუ საჯარო სკოლა მისი საქმიანობის გამო 1 წლის განმავლობაში 2 წერილობით გაფრთხილებას მიიღებს;
- დაითხოვოს სამეურვეო საბჭო ან/და ვადამდე შეუწყვიტოს უფლებამოსილება დირექტორს/დირექტორის მოვალეობის შემსრულებელს, თუ საჯარო სკოლა წერილობით გაფრთხილებაში მითითებულ ვადაში არ აღმოფხვრის დარღვევას.
დირექტორისთვის/დირექტორის მოვალეობის შემსრულებლისთვის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შემთხვევაში სამინისტრო უფლებამოსილია, დანიშნოს დირექტორის მოვალეობის შემსრულებელი.
აღსანიშნავია, რომ ზემოაღნიშნული წესით სკოლის სამეურვეო საბჭოს ან განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს მიერ დირექტორისთვის ან დირექტორის მოვალეობის შემსრულებლისთვის უფლებამოსილების ვადამდე შეწყვეტის შემთხვევაში პირს 3 წლის განმავლობაში არ აქვს უფლება, დაიკავოს საჯარო სკოლის დირექტორის ან დირექტორის მოვალეობის შემსრულებლის, დირექტორის მოადგილის თანამდებობა, ასევე – ნებისმიერი სხვა თანამდებობა საჯარო სკოლის დირექციაში.
