ჩემი უბედურება იმაში მდგომარეობს, რომ ყველაფერს ვაცნობიერებო, წერდა ალბერ კამიუ. რას გულისხმობდა ამაში? იქნებ მისივე აზრს და ხედვას ყოფიერების აბსურდულობაზე, ან, ზოგადად, იმას, რომ ადამიანი, რომელიც უფრო მეტად ფიქრობს საგნებსა და მოვლენებზე, მეტს ხვდება და ხედავს დეტალებს, ნაკლები დრო რჩება ზედაპირულობსათვის, რომ მიიღოს ის ყოველდღიური სიამოვნება ცხოვრებისგან, რასაც ათასები და მილიონები ეწაფებიან. დეტალების შესწავლა მუდამ მოქმედებაა, ათვლილი ცხოვრება, როცა ადამიანი რეალურად არსებობს საკუთარ დროში და მას მხოლოდ შესვენებები აქვს, რაღაც ფიქრის პაუზები, სადაც საკუთარი ყოფნის მსვლელობას თვითონ აჩერებს. დრო თავისთავად გადის სხეულისთვის, მოვლენებისთვს, მაგრამ თუ ის აითვლება პიროვნების შინაგანი დინამიკით, მაშინ მისი შეჩერება თითქოს შეიძლება. ესაა მომენტები, როცა გვერდზე გადადებ ნაწილებს და იღებ წუთშესვენებას ჩაფიქრებისთვის. ეს გაჩერებულ საათს ჰგავს, რომელსაც დაქოქავ, ან ბატარეას გამოუცვლი, გაასწორებ საათის ისრებს და ის ისევ სწორად აჩვენებს, ისევ მართალია და არაფერს ჩამორჩება. მომენტები, როცა ჩვენ ვქოქავთ საკუთარ თავს, როცა რაღაც საკვებ ენერგიას ვუცვლით ან გადავსინჯავთ, ყველაზე მეტად გვზრდიან.
თუ კამიუ ზემოთ მოყვანილ ფრაზას მეტ-ნაკლებად მეტაფორული გაგებით წერდა, ნამდვილი უბედურება ისაა, როცა ადამიანი უარს ამბობს გაცნობიერებულობაზე, ან ამის შესახებ არც იცის. გაცნობიერებულობა კი არჩევანის მუდმივი უფლებისგან იწყება. სამყაროს საუკეთესო თვისება მისი პირობითობაა. ყველაფერი ასეთივეა და ბურუსით მოცული. უზუსტესი მათემატიკური მონაცემებიც კი აზრს კარგავენ უახლოეს პლანეტაზე, ამ დროს კი ჩვენს სკოლებში ისევ იწერები თავისუფალი თემები ერთხელ, სადღაც ოცი წლის წინ დადგენილი სათაურებით, რომლებშიც ერთსადაიმავე მსჯელობას, აზრის განვითარებას ვხვდებით.
ისევ კამიუ ამბობს, რომ სკოლა ისეთი ცხოვრებისთვის გვამზადებს, რომელიც სამყაროში რეალურად არ არსებობსო. აბსოლიტურად შეესაბამება ეს სიტყვები დღევანდელი საქართველოს რეალობას. კერძო და საჯარო სკოლების სურათი, ჩემი დაკვირვებით ისეთია, რომ კერძო სკოლებში, სადაც საკმაო თანხას იხდიან მშობლები, ზრუნავენ, რომ მოსწავლე გაიზარდოს ისეთ ადამიანად, რომელიც შრომით ბაზარზე იქნება კონკურენტუნარიანი და უაკნ ამოიღებს ოჯახის იმ მატერიალურ დანახარჯებს, რაც მის განათლებაზე დაიხარჯა, _ ესაა და ეს ძირითადად, ხოლო საჯარო სკოლებში ყველაფერი თიტქოს თავისთავად მიედინება რაღაც კალაპოტში, თითქოს რაღაც დაკისრებული მოვალეობა იყოს სასწავლო პროცესი მოსწავლე-მასწავლებლებისთვის. ასეთ გარემოში, რა თქმა უნდა, შემდეგ იმარჯვებენ კერძო სკოლის მოსწავლეები და მეტს აღწევენ სკოლის გარეთაც, არსებული სიკეთეები მათთვის ყოველთვის მეტია.
თუმცა, ერთი რამ ორივეგან დავიწყებულია ძირითად შემთხვევებში, რომ სკოლამ უნდა აღზარდოს პიროვნება. ამ სიტყვას ყველასთვის სხვადასხვა გაგება აქვს, მაგალითად, ნეოლიბერალური საზოგადოებებისთვის აღიქმება ისე, როგორი მოლოდინებიც აქვთ ძირითადად კერძო სკოლის მოსწავლეთა მშობლების დიდ ნაწილს. დამერწმუნეთ, კერძო სკოლის მოსწავლის მშობელს რომ უთხრა, თქვენს შვილს პოეზია აინტერესებს, წერს ძალიან კარგად და მე ვახალისებ, მოტივაციას ვუჩენ, რადგან თვითონ უნდა, რომ პოეტი გახდესო, ალბათ გული გაუსკდება.
ჩვენ ვზრდით ადამიან-რობოტებს შრომითი ბაზრისთვის და რაც უფრო იზრდება სოციალური უთანასწორობა სკოლებში, მით უფრო ნათლად ჩანს ყველაფერი. გასაგებია, რომ სახელმწიფოს აქვს ფუნქციონალისტური მიდგომა რიგ საკითხებში, მაგალითად, გამოყოს სახელმწიფო სასწავლოგრანტი ისეთ ფაკულტეტებსა და პროფესიებზე, რომლებიც ნაკლებმოთხოვნადი, თუმცა საჭიროა და სხვა, მაგრამ მასწავებელი რა თქმა უნდა ინდივიდუალური მიდგომით უნდა მუშაობდეს.
ლიტერატურა მოქმედებს საზოგადოებებზე, თუმცა პიროვნებებისთვის იქმნება და მათ ცვლის. მისი საოცრად დადებითი მხარე ის არის სკოლაში, რომ უამრავი პერსონაჟის მაგალითით შეგვიძლია ვაჩვენოთ მოსწავლეების სხვადასხვა სოციალური როლები, დამოკიდებულებები, ისტორიული თუ სხვა კონტექსტები და, რაც მთავარია, გავუჩინოთ მათ თავიანთი დროის ათვლის შესაძლებლობა. დროის, რომელსაც აუცილებლად აქვს ფიქრის პაუზები და ისინი ყველაზე მატად გვაახლოვენებნ საკუთარ თავთან, რომ ვიყოთ თავისუფალი ადამიანები და არა მხოლოდ სამომხმარებლო ბაზრის რობოტები.
