თანამედროვე საგანმანათლებლო მიდგომები, როგორიცაა კომპლექსური, შემოქმედებითი დავალება: „დროის ღერძი და ცვლილების დინამიკა“ (იხილეთ სტატია: „დროის ღერძი და ცვლილების დინამიკა“), მოითხოვს მოსწავლეებისგან არა მხოლოდ ცოდნის ათვისებას, არამედ პასუხისმგებლობის აღებას საკუთარ და ჯგუფურ სასწავლო პროცესებზე. თუკი პირველი სტატია გვიჩვენებდა, როგორ აქცევს მათემატიკა ისტორიულ მონაცემებს „გასაზომ მოდელად“, ეს სტატია ფოკუსირდება იმაზე, თუ როგორ აქცევს შეფასების პროცესი მოსწავლეებს კრიტიკულ ანალიტიკოსებად.
ქვემოთ გაგიზიარებთ მე-7 კლასში ამ თემის პრაქტიკულ განხორციელებას.
თემატური ბლოკი: რიცხვითი სიმრავლეები
თემა: მთელი რიცხვები
საკითხები:
- მთელი რიცხვები
- მთელი რიცხვის მოდული.
- მთელი რიცხვების შედარება
- მთელი რიცხვების მიმატება და გამოკლება
- მთელი რიცხვების გამრავლება და გაყოფა
სამიზნე ცნებები:
მათემატიკური მოდელი -მთელი დადებითი და მთელი უარყოფითი რიცხვები. რიცხვითი ღერძი. რიცხვის მოდული
კანონზომიერება-მოქმედებები მთელ დადებით და უარყოფით რიცხვებზე
ლოგიკა – ლოგიკური კავშირები და მსჯელობა
იმისათვის, რომ შემოქმედებითი დავალება ეფექტური ყოფილიყო, სასწავლო პროცესი რამდენიმე ეტაპად დავგეგმე:
მუშაობა იმით დავიწყე, რომ თითოეულ მოსწავლეს დავალება ინდივიდუალურად შევასრულებინე. ეს ნაბიჯი იმიტომ გადავდგი, რომ მინდოდა უზრუნველმეყო საკითხის სიღრმისეული გააზრება და თითოეულ მოსწავლეს საკუთარ თავზე აეღო პასუხისმგებლობა დავალების შესრულებაზე. ინდივიდუალური ეტაპის დასრულების შემდეგ, კლასი 5 სამუშაო ჯგუფად დავყავი. მოსწავლეებს მივეცი შესაძლებლობა, თავად აერჩიათ ჯგუფის ლიდერები, რომლებსაც შემდგომში პროცესის კოორდინაცია და სამუშაოს სამართლიანი განაწილება დავავალე. პრეზენტაციების პროცესი რომ ერთფეროვანი და მოსაწყენი არ ყოფილიყო, ჯგუფებს კენჭისყრის პრინციპით გავუნაწილე დავალების 5 სხვადასხვა ნაწილი (მათ შორის ისტორიული კვლევის ბლოკი). ამ მიდგომამ მოსწავლეებში აზარტი გაზარდა და საშუალება მომცა, თითოეული ჯგუფისგან სრულიად განსხვავებული და საინტერესო კუთხით წარმოჩენილი ნაშრომი მიმეღო.
ამ შემოქმედებით დავალებაში, სამიზნე ცნებებისა და ჯგუფური მუშაობის უნარების ობიექტურად შესაფასებლად, გამოვიყენე შეფასების ერთიანი სისტემა. სისტემის უმთავრესი პედაგოგიური ღირებულება მდგომარეობს იმაში, რომ მოსწავლეებმა თავად მიიღეს მონაწილეობა რუბრიკების შემუშავებაში. ამან გაზარდა მათი პასუხისმგებლობა და ხელი შეუწყო მეტაკოგნიტური უნარების განვითარებას:
- მოსწავლეებმა თავად განსაზღვრეს წარმატების სტანდარტები.
- გაიაზრეს, რომ შედეგთან ერთად გადამწყვეტია პროცესიც (თანამშრომლობა, სიზუსტე, დროის მართვა)
ჯგუფური მუშაობის თვითშეფასების რუბრიკადავალება: “დროის ღერძი და ცვლილების დინამიკა” ჯგუფის წევრი: სახელი გვარი… ინსტრუქცია: შეაფასე შენი წვლილი ჯგუფურ მუშაობაში თითოეული კრიტერიუმის მიხედვით. შემოხაზე შესაბამისი ქულა (1 = ყველაზე დაბალი, 4 = ყველაზე მაღალი).
შეჯამება გთხოვთ, მოკლედ დაწერეთ:
————————————————-
|
ლიდერის შეფასება თითოეული წევრის ინდივიდუალურ წვლილს დაეფუძნა, რაც მოიცავდა მათემატიკურ სიზუსტესა და სამიზნე ცნებების გააზრებას — მაგალითად, უარყოფითი რიცხვის ლოგიკურ დაკავშირებას ისტორიულ კონტექსტთან. ამასთანავე, გადამწყვეტი იყო გუნდური თანამშრომლობა, იდეების გაზიარება და თითოეული წევრის აქტიური ჩართულობა საბოლოო პროდუქტის მომზადებასა თუ პრეზენტაციის ვიზუალურ გაფორმებაში.
ჯგუფის ლიდერის შეფასების რუბრიკა: ინდივიდუალური წვლილიჯგუფის წევრის სახელი გვარი:ინსტრუქცია: შეაფასეთ ჯგუფის წევრის მუშაობა 1-დან 3 ქულამდე თითოეულ კრიტერიუმში, სადაც 3 არის უმაღლესი შეფასება.
შეფასების შეჯამება (ლიდერის კომენტარი)
|
იმისათვის, რომ ლიდერის მიერ განსაზღვრული ქულები მოსწავლისთვის გასაგებ და სამართლიან აკადემიურ შეფასებად გარდაიქმნას, ჯგუფის ლიდერებს შევთავაზე კონვერტაციის შემდეგი სქემა:
კონვერტაცია 10 ბალიან შეფასებაზე
| მიღებული ქულა (რუბრიკიდან) | შეფასება (10 ბალი) | განმარტება |
| 9 (მაქსიმალური) | 10 | შესანიშნავი შესრულება ყველა კრიტერიუმში. |
| 8 | 9 | მაღალი დონე, მცირე ხარვეზებით ერთ კრიტერიუმში. |
| 7 | 8 | დამაკმაყოფილებელზე მაღალი დონე. |
| 6 | 7 | დამაკმაყოფილებელი დონე (საშუალო ჯამური ქულა სამივე კრიტერიუმში). |
| 5 | 6 | საშუალო დონე, საჭიროებს გაუმჯობესებას. |
| 4 | 5 | სუსტი შესრულება. |
| 3 (მინიმალური) | 4 | ძალიან სუსტი შესრულება, მუშაობა ძირითადად არადამაკმაყოფილებელი იყო. |
პროექტის დასრულების შემდეგ, როდესაც მოსწავლეებმა თვითშეფასებისა და ურთიერთშეფასების პროცესი გაიარეს, მათმა პასუხებმა კიდევ ერთხელ დამარწმუნა ინტერდისციპლინარული სწავლების და განმავითარებელი შეფასების ერთობლივ ძალაში. აი, რამდენიმე ამონარიდი მათი რეფლექსიებიდან, რომლებიც ადასტურებს, რომ მათემატიკური სიზუსტე და ისტორიული კონტექსტის აღქმა პიროვნულ პასუხისმგებლობაში გადაიზარდა:
| ანო (VII კლასი): „თავიდან უარყოფითი რიცხვები მხოლოდ მათემატიკური სიმბოლოები მეგონა. როდესაც ალექსანდრიის ბიბლიოთეკის დანაკარგი გამოვთვალე, მივხვდი, რომ მინუსი სინამდვილეში დანაკარგს ნიშნავდა“
ლუკა (ჯგუფის ლიდერი): „ქულების დაწერაზე ბევრი ვინერვიულე, იმიტომ რომ მინდოდა ყველას მიმართ სამართლიანი ვყოფილიყავი. ყველაზე მეტად ის მომეწონა, რომ მერე ჩემს მეგობრებთან ერთად განვიხილეთ ეს ქულები – ამან ერთმანეთს უფრო დაგვაახლოვა.“ ნიკო (VII კლასი): საინტერესო იყო საკუთარი თავისთვის ქულის დაწერა. მივხვდი, რომ ზოგჯერ მეზარებოდა რაღაცები და დავაკელი, ზოგგან კი მართლა ყოჩაღი ვიყავი. მთავარია, ვისწავლე, რომ დროის გაფრთხილებაა საჭირო და შემდეგში უფრო მოვინდომებ.“ |
ამგვარი შეფასება აყალიბებს კლასში უკუკავშირის ღია კულტურას. მოსწავლე სწავლობს, რომ შეფასება არის არა დასჯის, არამედ განვითარების ინსტრუმენტი. ეს არის გარდამტეხი მომენტი, როდესაც თვითრეგულაცია ხდება სწავლის ხარისხის მთავარი მამოძრავებელი ძალა.
როგორც მასწავლებელი, ამ პროცესში დავინახე, რომ როდესაც სწავლება ასეთ კომპლექსურ სახეს იღებს, ჩვენ აღარ ვასწავლით მხოლოდ “საგნებს”. ჩვენ ვეხმარებით მოსწავლეს, ჩამოყალიბდეს მოაზროვნე პიროვნებად, რომელსაც შეუძლია მონაცემების ანალიზი, გუნდური მუშაობა და საკუთარ თავზე მუდმივი დაკვირვება.
გამოყენებული ლიტერატურა
- ეროვნული სასწავლო გეგმა https://mes.gov.ge/content.php?id=3929&lang=geo
- მათემატიკის გზამკვლევი მეშვიდე კლასი. შედგენილი ქეთი ცერცვაძის მიერ,
ზოგადი განათლების რეფორმის ფარგლებში. https://math.ge/meshvide-klasi/
