რა არის ტვიტერატურა?
სხარტად, ლაკონურად გადმოცემული აზრი უკვე ჩვენი ეპოქის მოთხოვნაა… ადამიანი სულ „გადარბენაზეა”, ამიტომ ბევრის კითხვის დრო სულ უფრო ნაკლებად აქვს. სოციალური ქსელი Twitter-ი პოსტების გამოქვეყნების თავის სტანდარტს გვთავაზობს: მოკლედ, თუ გინდათ, რაიმე ამცნოთ მსოფლიოს, მაშინ ნება იბოძეთ და 140 სიმბოლოში ჩაეტიეთო. როგორ ფიქრობთ, ადვილია მოკლედ წერა? რა თქმა უნდა, არა… ეს არის გაცილებით გააზრებულად და გაცნობიერებულად წერა… მეტი პასუხისმგებლობა, მეტი ფიქრი… შესაბამისად, ნაკლებად არაფრისმთქმელი სიტყვები…
უკვე მკვიდრდება აზრის გამოთქმა ტვიტერის ფორმატში. ეს არც ახალია და არც ერთადერთი… არც „ლიტერატურის დევალვაციაა” და არც „ხელოვნების დესტრუქცია”, როგორც ზოგიერთი კრიტიკოსი წერს… უბრალოდ, ასეთი ფორმატია და ამ ფორმატს ჰყავს თავისი მოყვარულები.
ყველაფერი იმით დაიწყო, რომ ტვიტერის მომხმარებლებმა ერთგვარი თამაში წამოიწყეს: დაიწყეს მსოფლიო ლიტერატურის ტექსტების ტვიტებად გარდაქმნა: ვინ უფრო ლაკონურად და საინტერესოდ შექმნიდა ამა თუ იმ ნაწარმოების ტვიტერ-ვერსიას. ჩიკაგოს უნივერსიტეტის ორმა სტუდენტმა უკვე გამოსცა წიგნი: Alexander Aciman, Emmett Rensin «Twitterature: The World’s Greatest Books Revised and Updated for Twitter». სტუდენტები იუწყებოდნენ, რომ მათ დაიწყეს თავიანთ საცხოვრებელში ახალი კულტურული რევოლუცია. ეს იყო ერთგვარი იუმორისტული განწყობა კლასიკური ტექსტების მიმართ და როგორც წერენ, მათ ეს მოწყენილობის დასაძლევად გააკეთეს.
ამ ტიპის თამაშები ბოლოს აბსურდამდე მიდის და საბოლოოდ, უბრუნდები ტექსტის ვრცელ ვერსიას. მაგრამ ტვიტერ-ფორმატი ასეთი ნაწარმოებების ერთგვარი რეკლამაცაა (მთავარია, რომ ნიჭიერად იყოს დაწერილი), თან განსხვავებულ ასპექტებს წარმოადგენს ამ შემთხვევაში ტექსტის ყველა გარდამქმნელი… ჩემი აზრით, ეს არის საინტერესო, სახალისო და სასარგებლო თამაში: მოკლედ, სხარტად, ლაკონურად გადმოსცე ვრცელი ტექსტი და კარგად ავარჯიშებს გონებასაც.
მცირე ფორმატის გამო ხშირად ტვიტერატურას „ზარმაცების ლიტერატურასაც” უწოდებენ, თუმცა, ჩემი აზრით, ეს მხოლოდ ფორმატის გამო, რადგან ლაკონურ ლიტერატურას თავისი ხიბლი აქვს.
მაგალითად, „ომი და მშვიდობა” ერთმა მომხმარებელმა ასე გარდაქმნა ტვიტად: „ომი, მეჯლისი, მეჯლისი, მეჯლისი…. ომი, ანდრეი, ნატაშა, მეჯლისი, ომი.” ამ ნაწარმოების ამერიკული ტვიტერ-ვერსია ასე იკითხება: «Napoleon & Co invade Russia but that's the least of the problems for five posh Russian families. Love and cannonballs. Much war, little peace».
ტოლკიენის „ბეჭდების მბრძანებელი”: „ბიძამ აჩუქა ბეჭედი. ჰობიტები წავიდნენ, იარეს, იარეს, იარეს, იარეს, იარეს… კიდევ იარეს, იარეს, იარეს, ბევრი იარეს… გადააგდეს ბეჭედი ვულკანში”.
ჰემინგუეის კვალდაკვალ…
მინიმალისტური ლიტერატურა ახალი არ არის… ყველას გახსოვთ ჰემინგუეის 6 სიტყვიანი, ამაღელვებელი მოთხრობა: “For sale: baby shoes, never worn”.
აზრის ლაკონური გამოთქმა ნიჭია. ძალიან ბევრს ფიქრობ იმისათვის, რომ ძალიან მოკლედ გამოთქვა… ეს არის ერთგვარი სარეკლამო ენა. არცერთი ზედმეტი ბგერა. ეკონომიურობა იწვევს იმგვარ შევიწროებას, რომ აზრი კრისტალდება სიტყვებში და ისე, რომ მკითხველმა უნდა გაიგოს სიტყვებს შორის რა იგულისხმება… ეს შეიძლება იყოს მოქმედებათა მთელი წყება.
ტვიტერატურა დაიწყო თამაშებით, მაგრამ უკვე გამოჩნდნენ მწერლები, რომლებმაც ამ ფორმატში დაიწყეს წერა და ძალიან პოპულარულებიც გახდნენ. მაგალითად, ტვიტერატურის პოპულარული გერმანელი ავტორი ალმერი (Tillmann Allmer) https://twitter.com/tristessedeluxe). იგი წერს: „ტვიტერი – ეს განსაკუთრებული ადგილია, რომელიც გახსნილია ბევრი რამის მიმართ. აქ საქმე მხოლოდ ლიტერატურაში არ არის, არამედ იმაში, რომ ადამიანები უფრო გაცნობიერებულად წერენ. მოგვიწევს ეს გავაკეთოთ: მოკლე ფორმები გვკარნახობენ გამოთქმის განსხვავებულ სტილს, ვიდრე 300 გვერდიანი რომანი ან რამდენიმე გვერდიანი წერილი”.
ტვიტერს გამოუჩნდნენ თავისი რომანსტები, ავსტრიელი ქრისტიან ანკოვიჩი (Christian Ankowitsch), რომელმაც რომანის წერა ტვიტერში დაიწყო და აქვეყნებს ტვიტების სახით, როგორც სერიალებს… https://twitter.com/ankowitsch რომანის სახელწოდებაა: “Fliege oder Der Triumph der 140″.
ერთხელ ჟურნალისტის კითხვაზე, დაგიწერიათ თუ არა ლექსი ან მოთხრობა, კახა ბენდუქიძემ უპასუხა: „კი, ერთხელ დავწერე მოთხრობა რუსულად, ასეთი იყო:
она его не любила, он её не любил тоже, они тщательно скрывали это друг от друга, жили долго и счастливо и умерли в один день.
ეს არის ჩემი ერთადერთი მხატვრული ნაწარმოები”.
მე ვფიქრობ, რომ ეს მოთხრობა მინიმალისტური ლიტერატურის (ანუ: ტვიტერატურის) მშვენიერი ნიმუშია.
პასუხი კითხვაზე: რას ფიქრობ…?
კიდევ რა შეიძლება ჩაითვალოს ტვიტერატურად? 140 ნიშანში ჩატეული: პოეზია, მინი-ბლოგი, აფორიზმი, ლაკონური გამონათქვამი…
მინიმალისტური პოეზია ქართველი მკითხველისათვის კარგად ცნობილი ფორმაა. ბევრი თანამედროვე ავტორი წერს ეგრეთ წოდებულ მინიმალებს. მინიმალურ პოეზიას მიეკუთვნება იაპონური სალექსო ფორმები – ტანკა და ჰაიკუ. თუმცა მისი კლასიკური გაგებისაგან თანამედროვე ტანკა-ჰაიკუები სრულიად დაცლილია. ტვიტერმა შექმნა ტანკა-ჰაიკუს ახალი ფორმატი, მთავარია, 140 ნიშან-სიმბოლოში ჩაეტიო. ეს მოცემულობაა. რა თქმა უნდა, ყველაფერი, რაც 140 ნიშნით გამოითქმის, არ შეიძლება იყოს არც ლიტერატურა და არც ტვიტერატურა… მთავარია, როგორ გამოთქვამ.
ტვიტერატურული სავარჯიშოები სწავლის პროცესსაც უფრო საინტერესოს გახდის. მაგალითად, დიდი ინტერესით წავიკითხავდი „ვეფხისტყაოსნის” ტვიტერ-ვერსიებს და არა ერთი ავტორისგან დაწერილს. საინტერესო თამაშია და თან ყველა თავისებურად მოჰყვებოდა შინააარს, მისთვის საინტერესო დეტალებზე გააკეთებდა აქცენტს…
ფეისბუკი ვრცელი ტექსტების გამოქვეყნების შესძლებლობას იძლევა, მაგრამ ყველამ კარგად ვიცით, რომ მოკლე ტექსტები უკეთ იკითხება, რომ თუ დავინახეთ მინიშნება: იხილე მეტი…. იშვიათად ვხსნით… მოკლე და მახვილგონოვრული სტატუსების მკითხველი ვარ და ხშირად მიფიქრია, რომ ნეტავ ეს რომელი ჟანრია… აი, მხატვრული სტატუსები…? ახლა ვფიქრობ, რომ ეს ტვიტერატურაა… ტვიტერატურა ფეისბუკზე… მალე ეს ტერმინი გახდება აზრის ლაკონურად გამოხატვის მეტაფორა და აღნიშნავს მოკლედ და მხატვრულად გამოხატულ აზრს.
ესეც ჩემი მეგობრების ტვიტერატურა ფეისბუკზე:
გიორგიკეკელიძე:
-თვითმკველობის მიზეზთა გამო-
მარილი აკლია ყველაფერს-
ვთქვი მე და მარილზე გავედი
Anastasia Inasaridze: ლექსსაშიშია
Lia Liqokeli
სამი ჭიანჭველა გადავარჩინე დახრჩობას.
სამგზის რწყილი ვარ.
………………………
მოკლედ, ტვიტერატურას ვეუბნებით: Welcome
