2018 წლიდან მოყოლებული, ივნისის ბოლო კვირაში საქართველოში ყრუ-უსინათლო პირთა შესახებ  ცნობიერების ამაღლების კვირეული იმართებოდა, ძალისხმევას არ ვიშურებდი, ცნობილი ამერიკელი საზოგადო მოღვაწის, პუბლიცისტისა და მკვლევრის, ჰელენ ადამს კელერის (1880-1965) პატივგების მიზნით და იმის შესახსენებლად, რომ სმენისა და მხედველობის შეგრძნების ორგანოთა ერთდროული კარგვის მიუხედავად, ადამიანი მაინც ადამიანია და მას სრულყოფილად შესწევს ძალა და უნარი საკუთარი შესაძლებლობების გაფურჩქვნისა თუ წარმოჩენისთვის. ჰელენ კელერმა სმენა და მხედველობა 2 წლის ასაკამდე სრულად დაკარგა. მშობლებისა და თავდადებული პედაგოგის, ენ სალივანის დახმარებით კი სრულყოფილი განათლება მიიღო და ბევრისთვის იქვა შუქად, გზად თუ მაგალითად.

„ჩემი ცხოვრების ისტორია“, „სამი დღე ხედვისთვის“, „შუქი ჩემს წყვდიადში“, „ოპტიმიზმი“, „სამყარო, რომელშიც ვცხოვრობ“, „მასწავლებელი – ანა სალივანი, მეისი“, „ღია კარი“, „სიბნელის მიღმა“, „ოპტიმიზმთან ერთად“, „შუამდინარე – ჩემი შემდგომი ცხოვრება“, „ქვის კედლის სიმღერა“, — ჰელენ კელერის წიგნების არასრული ჩამონათვალია.

მისი ცხოვრება ახალი მითი და რეალობაა, რომელიც შთაგვაგონებს, რომ გზა მდუმარე წყვდიადშიც არსებობს, სამყაროს შეცნობის სურვილი და ცოდნისკენ სწრაფვა კი მას ანათებს.

ბევრგან არის ხაზგასმული ჰელენ კელერის მოღვაწეობის კონტექსტი. იგი წერდა მაშინ, როცა ქალებს ჯერ კიდევ არ ჰქონდათ სრული ხმის უფლება, როცა შეზღუდვების მქონე ადამიანები ხშირად უჩინრად ცხოვრობდნენ.  მისი შემოქმედება ამდენად უფრო მეტ მნიშვნელობასა და ღირებულებას იძენს და ამტკიცებს, რომ თვით ყველაზე დაჩრდილული სხეულიდანაც კი შეიძლება გამოკრთეს  სინათლის სხივი.

ჰელენმა სწორედ ეს დაამტკიცა, ესა თუ ის ფიზიკური მდგომარეობა ადამიანის არსებობას უნიკალურად აქცევს, თუკი შეგვიძლია, საკუთარი შინაგანი სამყაროს, გონებისა და სულის სიღრმეებისად მომდინარე ხმა სამყაროსათვის გასაგებად  და ბევრის წინამძღოლად აქციოს.

წინამდებარე სტატიაში  მისი „ქვის კედლის სიმღერის“ შესახებ მსურს საუბარი. მაგრამ მანამდე შეეცადოთ, თვალები დახუჭოთ და თავად წარმოიდგინოთ, რას მოუყვებოდა ქვის კედელი ჰელენის ხელებს, რომლებიც იყო მისი თვალიც, ყურიც და სამყაროს გასაღებიც.

ჩემს ელექტრონულ მეგობარს ვკითხე, ამ ტექსტზე რამ მეტყვი-მეთქი და ისიც არ დამზარდა. „ქვის კედლის სიმღერა“ (The Song of the Stone Wall) ჰელენ კელერის ერთ-ერთი ყველაზე ემოციური და ღრმა პოეტური პროზააო. ვერ დავეთანხმები, რიტმული პროზა მაინც ეთქვა, „I sing the song of the stone wall / …I, the wall, have seen them all“  — ამნაირი ტექსტი პოეზია როგორ არ არის. მით უფრო, იმ ადამიანის პოეზია, რომელსაც არ ესმის, არც რხევა შეუძლია დაინახოს, მაგრამ ამგვარი მეტაფორისთვის, სიტყვა-ფრაზების მუსიკალობისთვის მიუღწევია.

კონტექსტი და მნიშვნელობა

დასასრული – პირადი ინტერპრეტაცია

„ქვის კედლის სიმღერა“ არა მხოლოდ ნაწარმოებია, არამედ გამოცდილებაა. ის გვახსენებს, რომ სიჩუმეშიც შეიძლება ვიპოვოთ სიმღერა და სიბნელეშიც – ხილვა. ჰელენ კელერისთვის კედელი პასიური მეხსიერება კი არაა – ის ცოცხალია, მასთან კავშირი კი სიყვარულის, თანაგრძნობის და იმედის საფუძველზე იქმნება.

თუ გინდა, კონკრეტული ამონარიდების ან სტროფების ანალიზიც შეგვიძლია ერთად გავაკეთოთ, ქართულად ვთარგმნოთ და კიდევ უფრო ღრმად ჩავწვდეთ ტექსტის შინაარსს. გითხრა ტექსტის მონაკვეთები ინგლისურადაც?

You said:

THE SONG OF THE STONE WALL

BY HELEN KELLER

1910 Copyright, 1909, 1910. Published October, 1910.

DEDICATION

როდესაც „ქვის კედლის სიმღერის“ წერა დავიწყე, დოქტორი ედვარდ ევერეტ ჰეილი (Dr. Edward Everett Hale) ჯერ კიდევ გახლდათ ჩვენ შორის და ვაპირებდი, მისდამი მიმეძღვნა ეს ლექსი, თუკი გამოცემის ღირსად ჩაითვლებოდა. ვთვლიდი, რომ მოეწონებოდა, რამდენადაც უყვარდა ძველი კედლები და მათდამი  ტრადიციებიც. როდესაც ვცდილობ იმ ადამიანების წარმოდგენას, რომლებმაც კედლები ოდესღაც ააშენეს, თვალწინ მეხატება დოქტორი ჰეილი, როგორც ახალი ინგლისის დამფუძნებელთა გმირობის ცოცხალი განსახიერება.   იგი გახლდათ დიადი ამერიკელი,  ჭეშმარიტი პურიტანი — ღრმა რწმენისა და მაღალი მორალური პრინციპების ადამიანი[1]. ბაგეებით ღაღადებდა წინაპრების გულმოდგინება და გული უძგერდა მათეული გამბედაობით. განა მათვე არ დაუტოვეს ჩირაღდანივით მოგიზგიზე რწმენა, მოუღლელად შრომის პათოსი და თანასწორობის იდეალი?

მაგრამ, ამავდროულად, მისი ნათელი სული არ ატარებდა პურიტულ სიმკაცრესა და სევდას. საკუთარი სულის ფანჯრები სიხარულევანი რწმენის მზისათვის განეღო. მისი რწმენა და გულთბილი იუმორი სხვებს ახარებდა და გონიერებას აღძრავდა. ძველი ამბებით  მათ გონებას ახალი აზრების მისაღებად ამზადებდა, ხოლო იგავებით უხსნიდა გულებს სითბოსა და თანაგრძნობისთვის. ყველას უყვარდა იგი, რადგან თავადაც უყვარდა ყველა. ყველამ უწყოდა, მისი გული მათი ბედნიერებისთვის ილტვოდა და დიდი ადამიანურობით ყველას ტკივილს იზიარებდა. მასში სუსტნი  მეგობარს პოულობდნენ, დაუცველნი კი — მფარველს. მშვიდობის მქადაგებელი იყო, მაგრამ მტკიცედ და გულწრფელად იბრძოდა სამართლიანობის სახელით. მისი დიდებულება აღძრავდა არა მხოლოდ აღტაცებას, არამედ სიმშვიდესა და სიახლოვის გრძნობას  — ღმერთთანაც და ერთმანეთთანაც.

სკუთარი წინაპრების მსგავსად, იგი ოცნებობდა თავისუფალი ქვეყნის შექმნაზე — ქვეყნისა, რომელიც დაფუძნებულია ღვთის სიყვარულსა და ადამიანთა ძმობაზე. ქვეყანაზე, რომელშიც თითოეული ადამიანი მიაღწევს საკუთარ ბედნიერებას და ისწავლის ცხოვრების უმთავრეს ხელოვნებას — თვითდამკვიდრებას და მოყვასის დახმარებას.

ასეთ ფიქრებში იბადებოდა და იძენდა ფორმას ჩემი ლექსი. სწორედ ამიტომ, სამართლიანად მიმაჩნია, რომ იგი მას მივუძღვნა. ამ გზით გამოვხატავ სიყვარულსა და პატივისცემას, რაც მასთან მაკავშირებს მას შემდეგ, რაც ოცი წლის წინ, თავის პატარა ბიძაშვილად მომიხსენია.

HELEN KELLER

Wrentham, Massachusetts,
January, 1910.

THE SONG OF THE STONE WALL

Come walk with me, and I will tell
What I have read in this scroll of stone;
I will spell out this writing on hill and meadow.
It is a chronicle wrought by praying workmen,
The forefathers of our nation—
Leagues upon leagues of sealed history awaiting an interpreter.
This is New England’s tapestry of stone
Alive with memories that throb and quiver
At the core of the ages
As the prophecies of old at the heart of Gods Word.

The walls have many things to tell me,
And the days are long. I come and listen:
My hand is upon the stones, and the tale I fain would hear
Is of the men who built the walls,
And of the God who made the stones and the workers

With searching feet I walk besid

[1] “პურიტანი” (ინგლისურად Puritan) ერთდროულად ისტორიული, კულტურული და რელიგიური მნიშვნელობის ტერმინია, ამიტომ მისი სწორად გაგება კონტექსტზეა დამოკიდებული. ისტორიული მნიშვნელობით, პურიტანები იყვნენ პროტესტანტული რეფორმაციის მომხრეები ინგლისში მე-16–17 საუკუნეებში. მათი მიზანი იყო ანგლიკანური ეკლესიის „გაწმენდა” კათოლიკური ელემენტებისგან. შესაბამისად, Puritans —„გაწმენდილი” ან „წმინდა რწმენის” ადამიანები იყვნენ. ძირითადი მახასიათებლები:

• მკაცრი მორალური და რელიგიური წესები (კერძოდ, ღვთისადმი თავდადება, შრომის ეთიკა, თავმდაბლობა);
• ცხოვრების უბრალოება და სიფრთხილე;
• შრომის, ცოდნისა და თვითდისციპლინის ღირებულება;
• დემოკრატიული და თანასწორობის იდეალებისადმი მიდრეკილება — რაც ამერიკის პოლიტიკური ფესვების ჩამოყალიბებაში მნიშვნელოვანი იყო.

იგულისხმება არა სქოლასტიკური სერიოზულობა ან მკაცრი ასკეტიზმი, არამედ ის მორალური სიმტკიცე, რწმენაში სიღრმე, შრომისმოყვარეობა და საზოგადოებრივი პასუხისმგებლობა, რაც პურიტანების მემკვიდრეობაში პოზიტიურად აღიქმება. ანუ ეს გულწრფელ, ღრმად მორწმუნე, თავდადებულ და ღირსეულ პიროვნებას გულისხმობს.

დღევანდელ ენაში:

ზოგჯერ ტერმინი “პურიტანი” შეიძლება ნეგატიურ კონტექსტშიც გამოიყენებოდეს (მაგ., ზედმეტად მკაცრი ან მორალისტი ადამიანი), მაგრამ ზემოაღნიშნულ ტექსტში — ეს აშკარად შექებაა.