2018 წლიდან მოყოლებული, ივნისის ბოლო კვირაში საქართველოში ყრუ-უსინათლო პირთა შესახებ ცნობიერების ამაღლების კვირეული იმართებოდა, ძალისხმევას არ ვიშურებდი, ცნობილი ამერიკელი საზოგადო მოღვაწის, პუბლიცისტისა და მკვლევრის, ჰელენ ადამს კელერის (1880-1965) პატივგების მიზნით და იმის შესახსენებლად, რომ სმენისა და მხედველობის შეგრძნების ორგანოთა ერთდროული კარგვის მიუხედავად, ადამიანი მაინც ადამიანია და მას სრულყოფილად შესწევს ძალა და უნარი საკუთარი შესაძლებლობების გაფურჩქვნისა თუ წარმოჩენისთვის. ჰელენ კელერმა სმენა და მხედველობა 2 წლის ასაკამდე სრულად დაკარგა. მშობლებისა და თავდადებული პედაგოგის, ენ სალივანის დახმარებით კი სრულყოფილი განათლება მიიღო და ბევრისთვის იქვა შუქად, გზად თუ მაგალითად.
„ჩემი ცხოვრების ისტორია“, „სამი დღე ხედვისთვის“, „შუქი ჩემს წყვდიადში“, „ოპტიმიზმი“, „სამყარო, რომელშიც ვცხოვრობ“, „მასწავლებელი – ანა სალივანი, მეისი“, „ღია კარი“, „სიბნელის მიღმა“, „ოპტიმიზმთან ერთად“, „შუამდინარე – ჩემი შემდგომი ცხოვრება“, „ქვის კედლის სიმღერა“, — ჰელენ კელერის წიგნების არასრული ჩამონათვალია.
მისი ცხოვრება ახალი მითი და რეალობაა, რომელიც შთაგვაგონებს, რომ გზა მდუმარე წყვდიადშიც არსებობს, სამყაროს შეცნობის სურვილი და ცოდნისკენ სწრაფვა კი მას ანათებს.
ბევრგან არის ხაზგასმული ჰელენ კელერის მოღვაწეობის კონტექსტი. იგი წერდა მაშინ, როცა ქალებს ჯერ კიდევ არ ჰქონდათ სრული ხმის უფლება, როცა შეზღუდვების მქონე ადამიანები ხშირად უჩინრად ცხოვრობდნენ. მისი შემოქმედება ამდენად უფრო მეტ მნიშვნელობასა და ღირებულებას იძენს და ამტკიცებს, რომ თვით ყველაზე დაჩრდილული სხეულიდანაც კი შეიძლება გამოკრთეს სინათლის სხივი.
ჰელენმა სწორედ ეს დაამტკიცა, ესა თუ ის ფიზიკური მდგომარეობა ადამიანის არსებობას უნიკალურად აქცევს, თუკი შეგვიძლია, საკუთარი შინაგანი სამყაროს, გონებისა და სულის სიღრმეებისად მომდინარე ხმა სამყაროსათვის გასაგებად და ბევრის წინამძღოლად აქციოს.
წინამდებარე სტატიაში მისი „ქვის კედლის სიმღერის“ შესახებ ვიტყოდი რამეს. მაგრამ მანამდე შევეცადოთ, თვალები დავხუჭოთ და თავად წარმოვიდგინოთ, რას მოუყვებოდა ქვის კედელი ჰელენის ხელებს, რომლებიც იყო მისი თვალიც, ყურიც და სამყაროს გასაღებიც.
ჩემს ელექტრონულ მეგობარს ვკითხე, ამ ტექსტზე რამ მეტყვი-მეთქი და ისიც არ დამზარდა. „ქვის კედლის სიმღერა“ (The Song of the Stone Wall) ჰელენ კელერის ერთ-ერთი ყველაზე ემოციური და ღრმა პოეტური პროზააო. ვერ დავეთანხმები, რიტმული პროზა მაინც ეთქვა, „I sing the song of the stone wall / …I, the wall, have seen them all“ — ამგვარი ტექსტი როგორ არ არის პოეზია?! მით უფრო, პოეზია პიროვნებისა, რომელსაც არ ესმის, არც რხევა შეუძლია დაინახოს, მაგრამ ამგვარი მეტაფორისთვის, სიტყვა-ფრაზების მუსიკალობისთვის მიუღწევია?!. ჟღერს მიძღვნაც, რომელიც ლექსს აქვს წამძღვარებული. მის თარგმანს სტატიის ამ ნაწილში უცვლელად მოვიტანთ. ჰელენი წერს:
,,როდესაც „ქვის კედლის სიმღერის“ წერა დავიწყე, დოქტორი ედვარდ ევერეტ ჰეილი (Dr. Edward Everett Hale) ჯერ კიდევ გახლდათ ჩვენ შორის და ვაპირებდი, მისდამი მიმეძღვნა ეს ლექსი, თუკი გამოცემის ღირსად ჩაითვლებოდა. ვთვლიდი, რომ მოეწონებოდა, რამდენადაც უყვარდა ძველი კედლები და მათდამი ტრადიციებიც. როდესაც ვცდილობ იმ ადამიანების წარმოდგენას, რომლებმაც კედლები ოდესღაც ააშენეს, თვალწინ მეხატება დოქტორი ჰეილი, როგორც ახალი ინგლისის დამფუძნებელთა გმირობის ცოცხალი განსახიერება. იგი გახლდათ დიადი ამერიკელი, ჭეშმარიტი პურიტანი — ღრმა რწმენისა და მაღალი მორალური პრინციპების ადამიანი. ბაგეებით ღაღადებდა წინაპრების გულმოდგინება და გული უძგერდა მათეული გამბედაობით. განა მათვე არ დაუტოვეს ჩირაღდანივით მოგიზგიზე რწმენა, მოუღლელად შრომის პათოსი და თანასწორობის იდეალი?
მაგრამ, ამავდროულად, მისი ნათელი სული არ ატარებდა პურიტულ სიმკაცრესა და სევდას. საკუთარი სულის ფანჯრები სიხარულევანი რწმენის მზისათვის განეღო. მისი რწმენა და გულთბილი იუმორი სხვებს ახარებდა და გონიერებას აღძრავდა. ძველი ამბებით მათ გონებას ახალი აზრების მისაღებად ამზადებდა, ხოლო იგავებით უხსნიდა გულებს სითბოსა და თანაგრძნობისთვის. ყველას უყვარდა იგი, რადგან თავადაც უყვარდა ყველა. ყველამ უწყოდა, მისი გული მათი ბედნიერებისთვის ილტვოდა და დიდი ადამიანურობით ყველას ტკივილს იზიარებდა. მასში სუსტნი მეგობარს პოულობდნენ, დაუცველნი კი — მფარველს. მშვიდობის მქადაგებელი იყო, მაგრამ მტკიცედ და გულწრფელად იბრძოდა სამართლიანობის სახელით. მისი დიდებულება აღძრავდა არა მხოლოდ აღტაცებას, არამედ სიმშვიდესა და სიახლოვის გრძნობას — ღმერთთანაც და ერთმანეთთანაც.
საკუთარი წინაპრების მსგავსად, იგი ოცნებობდა თავისუფალი ქვეყნის შექმნაზე — ქვეყნისა, რომელიც დაფუძნებულია ღვთის სიყვარულსა და ადამიანთა ძმობაზე. ქვეყანაზე, რომელშიც თითოეული ადამიანი მიაღწევს საკუთარ ბედნიერებას და ისწავლის ცხოვრების უმთავრეს ხელოვნებას — თვითდამკვიდრებას და მოყვასის დახმარებას.
ასეთ ფიქრებში იბადებოდა და იძენდა ფორმას ჩემი ლექსი. სწორედ ამიტომ, სამართლიანად მიმაჩნია, რომ იგი მას მივუძღვნა. ამ გზით გამოვხატავ სიყვარულსა და პატივისცემას, რაც მასთან მაკავშირებს მას შემდეგ, რაც ოცი წლის წინ, თავის პატარა ბიძაშვილად მომიხსენია
რენთემი, მასაჩუსეტსი,
იანვარი, 1910.”
ჩემთვის ჰელენი მუდმივი ბრძოლის, თავისუფლების, შეუპოვრობის, განათლების, მაგალითის სიმბოლოა და შეხსენებაც იმისა, რომ თითოეულ ამ ღირებულებას ფასი და ძალა არასდროს დაეკარგება, ისინი ყოველთვის გვაპოვნინებენ გზას და დაგვანახებენ სინათლეს, რაოდენ ბნელ ყოფაშიც არ უნდა გვიხდებოდეს არსებობა, გაგვაგონებენ სიმართლის ხმას, რომელიც ყველა სხვა ხმაზე უფრო ძლიერი და მარადიულია და ვერც ვერასოდეს ჩაახშობს ვერანაირი ძალა. ისინი მდუმარედაც აჟღერდებიან და გააცოცხლებენ ისტორიებს, როგორც ქვის კედლები — სმენამხედველობაწართმეული ადამიანების ხელებში.
,,ქვის კედლის სიმღერა” —https://ia802302.us.archive.org/7/items/songofstonewall00kellrich/songofstonewall00kellrich.pdf
