„ყვავი ხის წვერზე ისაღამოებს“

„ყვავი ხის წვერზე ისაღამოებს“ – ბესიკ ხარანაულის ლექსების მონუმენტური კრებულის სათაურია, რომელიც თითქოს განსხვავდება მისი სხვა ნაწარმოებებისგან, მაგრამ, რომელშიც, ამავდროულად, პოეტის უნივერსალური ხმა განსაკუთრებული სიძლიერით ისმის.

ლიტერატურათმცოდნეთა თვალსაზრისით, ტექსტი ცნობიერების ნაკადის დინებაა, გრძელი, ძალიან გრძელი მონოლოგი. ავტორი თითქოს ბიბლიური პერსონაჟია.

როგორც შოთა იათაშვილი აღნიშნავს, რომ ტექსტის პერსონაჟის ასაკიც ამაზე უნდა მიგვანიშნებდეს – „მთელი ერთი საუკუნით წინ წასული ბესიკ ხარანაულის გადმოძახილია ეს შეგონებებით სავსე ტექსტი“ [იათაშვილი შ., 2018: 28].

კრებული არ წარმოადგენს ავტონომიურ ტექსტთა ერთობლიობას. ყოველი ლექსი თითქოს აზრობრივად უკავშირდება მეორეს, წინა ტექსტში ფიქსირებულ-შეწყვეტილ კონცეპტს აღრმავებს და აგრძელებს მწერლისათვის დამახასიათებელი, მაქსიმალური სიწრფელით, ნაივურობით, მეტყველების მანერით. ავტორი ისეთ ახლობლად გეჩვენება, თითქოს იშლება საზღვარი მკითხველსა და წიგნს შორის და კი არ კითხულობ, თავად ფიქრობ – ავტორის კვალდაკვალ თუ პარალელურად, ავტორი თავის ტექსტიანად შენში გადმოიღვარა.

ტექსტში ასეთი პასაჟია: მასწავლებელს მოსწავლე ეუბნება, რომ მას არ ეშინია არცა სევდის, არცა სიშიშვლის. პასაჟი ზუსტად გამოხატავს ბესიკ ხარანაულის ტექსტების და, კონკრეტულად, ამ ტექსტის ხასიათს – ავტორი სრულიად შიშველი სევდითა და გრძნობებით გამომზეურდება.

„ცას მიჩნეული“, „ზეახედული“ ბესიკ ხარანაული გვიყვება, „დედამიწის სახურავზე“ მომხდარ ამბებს. საოცრად გულწრფელად, ზედმეტი პათეტიკის გარეშე, ისე, როგორც ეს დიდ მწერლებს შეუძლიათ. წიგნი სავსეა ადამიანური განცდებით, სევდით, სიყვარულით, დარდით და ბრაზითაც. ბრაზი ერთგვარ ლაიტმოტივადაც კი გასდევს ტექსტს, დოლის ხმით გამოხატული, გამაყრუებელი ბრახუნი. სამყაროს შემცნობი ხმაური, ურომლისოდაც რაღაცას დაკარგავდა სამყარო, გახდებოდა უსიცოცხლო. ერთ პასაჟში გვხვდება ხმაურის ფოლკნერისეული აღქმა – მომაკვდავის თავთან დოლის ხმა ისე გაისმის, როგორი ხმაც აქვს ფოლკნერთან კუბოსთვის ფიცრების ხერხვას („სული რომ ამომდიოდა“).

ეს წიგნიც, ისევე, როგორც „წიგნი ამბა ბესარიონისა“ სავსეა აპოკრიფული სიბრძნით, ავტორი ეძიებს ისეთი საკრალური ცნებების არსს, როგორიცაა, სიცოცხლე და სიკვდილი. ეს წიგნი განყენებული ცნებების ძიებაა, ძიება იმისა, რაც ადამიანშია დაფარული.

„ადამიანს მხოლოდ ღმერთზე და ეშმაკზე სმენია, და ეს, ალბათ,

საკუთარი უკიდურესობისთვის.

მომაკვდავმა კი ვიღაც მესამეს,

როგორც მერე გაირკვა,

• ხახმატის ჯვარს სთხოვა შემწეობა

და სასწაულმაც არ დაახანა“ [ხარანაული ბ. ……].

საინტერესო მოვლენაა ტექსტში ყვავის კონცეპტი, ამ საკრალური აურის ფრინველს კარგად იცნობს ლიტერატურა, ბესიკ ხარანაულის ყვავი ენათესავება ბარათაშვილის ყორანსაც, ედგარ პოს “The Raven”-საც თუმცა ყველაზე ახლოს, ალბათ, მაინც ტედ ჰიუზის „ყვავთან“ დგას. ისევე, როგორც ჰიუზის – „ყვავი, მისი ცხოვრება და სიმღერები“, ბესიკ ხარანაულის ეპოსიც სავსეა მითოსური და ბიბლიური ალუზიებით, ხარანაულის ყვავიც, ჰიუზის ყვავის მსგავსად, „იცვლის სიუჟეტებს, გადაადგილდება დროსა და სივრცეში, ჩნდება და იკარგება“ [რატიანი ზ., „ყვავი, ტედ ჰიუზის საავტორო მითოლოგია“, 7].

ლიტერატურათმცოდნეთა თვალსაზრისით, ხარანაულის ყვავი ერთგვარი ბედის ფრინველია, ხის ტოტზე მოსაღამოე, თითქოს დაჰყურებს ცხოვრებას და მდუმარედ მიითვლის ყოველივეს. მასში თავმოყრილია სკანდინავიური მითოსის, ოდინის ორი ყვავი, ჰუგინი და მუნინი (გრძნობა და მეხსიერება). წარმოდგენილია ყვავის სახის არაკლასიკური გაგება. ყვავი უარყოფითი კონოტაციის მატარებელი პარადიგმაა, ამას მოწმობს არაერთი თქმულება თუ მხატვრული ლიტერატურის ნიმუში.

ბესიკ ხარანაულმა ეს ფრინველი არა უარყოფითი აურის მქონე არსებად, არამედ – სიბრძნის მეტაფორულ-ალეგორიულ სახედ-ენიგმად, მისტიკურ ფრინველად მოავლინა თავის ტექსტში.

ბესიკ ხარანაულის ამ ტექსტში იგრძნობა გურამიშვილისეული ნარატივის ანარეკლები, მიმართვა ყრმათადმი, სულიერი დამოძღვრა და ფსალმუნური მოტივები.

175 წლის კაცი, რომელიც, ამავდროულად, ხის წვერზე გამომსაღამოებელი ყვავიც არის, ბევრის მნახველი და გამგონი, კრებულში ისეთ თემებზე საუბრობს, როგორიცაა სიკვდილ- სიცოცხლე, სიბრძნე, ღირებულებები, ადამიანისთვის დაფარული ცნებები. წიგნი სავსეა მისტერიული მინიშნებებით, როგორებიცაა, ხახმატის ნიშის დამწყალობებით მიხრწნილი მათხოვრის ოცი წლის ჭაბუკად გადაქცევა და მერე საფლავის ქვეშ სიცოცხლე. სიცოცხლის რაობას ავტორი დამახასიათებელი ტრაგიკულ-გროტესკული ინტონაციით გადმოსცემს: „მიხვდი? ცხოვრება ხალისი ყოფილა“ [ხარანაული ბ., 2015: 29].

ერთგან ხარანაული აღნიშნავს, რომ დილა კი არა, ხალისია სიცოცხლე, თორემ დილას ერთნაირად ხვდებიან ფრინველები, ნაგვის მქექავები, ავის მზრახველნი და შეცდენილნი, თუმცა ისინი არ არიან გათენების მეტაფორები.

ლექსში „სახლი, სასახლე, ციხე და გალია“ ბესიკ ხარანაულის პოეტური კრედო ირეკლება:

„პირველამომხდარი მზე რომ

სასახლეს მოადგება, აიქ გაგეღებათ

კარი და მპოვებთ მე – წასულს“ [ხარანაული ბ., 2015: 31].

მზის პირველ ამოხდომაზე სასახლეში „მისულ“ მკითხველს ავტორი „წასული“ ხვდება, მაგრამ ის, რის თქმაც მას სურდა, სასახლის კედლებშია გამჯდარი.

ფრაზა – „მაქვს რამე სათქმელი“ რეფრენად გასდევს ტექსტს. ხის წვერზე მომსაღამოებელ ყვავს, დრუიდების სულიერ ნათესავს, თავადაც მისტიკური ღმერთებისა და ნახევარღმერთების მიწაზე აღმოცენებულ ბესიკ ხარანაულს, ცხადია, აქვს „რამე სათქმელი“.

დავუბრუნდეთ სასახლის პარადიგმას: სასახლე, საიდანაც ავტორი წავიდა, წიგნია, არა მარტო ეს წიგნი, არამედ – ყველა. პოეტმა წარმოსახვით ააგო „სასახლე“, გაუმზადა მკითხველს, კედლები სათქმელით გაჟღინთა, თავად კი, „პირველ მზის ამოხდომისას“, იქაურობა დატოვა, სხვა წიგნში გადაიღვარა.

ასეც უნდა იყოს, ავტორი სასახლის „გიდი“ როდია, ამ „სასახლეში“ გზა თავად უნდა გაიგნო, თავად უნდა იპოვო ის კედლები, რომლებსაც დაუხსომებიათ სათქმელი, თავად უნდა შეძლო მათი მოსმენა.

მახსენდება ზვიად რატიანის ფრაზა:

„ – ლექსში ავტორი

არ უნდა ჩანდეს უფრო მკვეთრად,

ვიდრე სხვის ფოტოზე, სიღრმეში, გამვლელი,

კადრში შემთხვევით მოხვედრილი“ [რატიანი ზ., 2015: 8].

ხარანაულის „წიგნ-სასახლე“ არის ადგილი, სადაც შესულს ყველაფერი უმალ გაგივლით, სულს მოიბრუნებთ, ენასაც ამოიდგამთ და იტყვით „ხედავ, როგორი სქელი კედლებითაა სახლი ნაშენი“ [ხარანაული ბ., 2015: 31].

არსებობს მკითხველი, რომელიც, ასეთი სასახლის დათვალიერებისას, მხოლოდ კედლის სისქეს ამჩნევს.

ბესიკ ხარანაულის „წიგნ-სასახლეში“ ხელოვანი მარტოდმარტო ცხოვრობს – „ახლა თვითეულის დროაო“, ამბობს ავტორი (ხაზგასმულია ეპოქალური ინდივიდუაცია, ერთი მხრივ, პერსონალიზაცია – მეორე მხრივ).

სასახლის პატრონის არქეტიპი, რა თქმა უნდა, ხელოვანია, პოეტი, თავად ბესიკ ხარანაულის ლირიკული ორეული, რომელიც ფიქრობს, რომ ვერაფერ სერიოზულზე ვეღარ წერს. სასახლის გარშემო ხეებია, მათგან ერთი სიცოცხლის ხეა, რომელიც ხელოვანმა უნდა იპოვოს იგი, „შესახლდეს“ მასში და აღარ გამოვიდეს. პარაბოლა გამჭვირვალეა – ხელოვნებაა ეს „სიცოცხლის ხე“, შემოქმედმა უნდა მიაგნოს მას, რათა უკვდავებას ეზიაროს.

არქაული, დიდებული, სასახლის მეორე სართულზე ასული, ნაბიჯს შენც მარჯვნივ გადადგამ, რაკი, პოეტისეული კონცეპტით „კაცი მემარჯვენეა“.

ავტორი სასახლიდან „კაცი“ გასულია, თუმცა სასახლის სტუმარი ნაბიჯებსაც კი მის ქარგაზე, მისი ნებით დგამს. ხელოვანის ძალაც სწორედ ესაა – თავის ტექტს-სამყაროში მარტოს გტოვებს, შეგიძლია შეამჩნიო, რის შემჩნევაც გინდა ან შეგიძლია, თუმცა „უხილავი ძალა“ აუცილებლად გიჩვენებს სწორ გზას. „მეორე სართულზე“ ასული, გაოცდები, არქაულ, დიდებულ სასახლეში უაღრესად თანამედროვედ აღჭურვილი სამზარეულო რომ დაგხვდება (ვფიქრობთ, მინიშნებაა ხელოვანისეულ „ლაბორატორიაზე“). ბესიკ ხარანაულის შემოქმედებაც ასეთია – არქაულობასთან ერთად, საოცარი თანამედროვეობით გამორჩეული.

„ვერაფერს სერიოზულს ვერ ვწერ, ყველაფერს სადღაც რაღაც აქვს

გახეული და ქარი შესდის, შეიძლება,

ჩემი ცხოვრების ანალოგიით“ [ხარანაული ბ., 2015: 33].

ამონარიდში რეფლექსირებულია ხელოვანისეული მოლოდინი ქარიშხლისა, მუდმივი შეგრძნება ქარისა, იმ ფოთოლივით, რომელიც „ჯერ კიდევ ყუნწზე ჰკიდია, თუმცა ქარი უკვე გზაშია“ – ხარანაულის ძველი, ქრესტომათიული ლექსიდან.

წუხილი იმაზე, რომ „ვერაფერს სერიოზულს“ ვერ წერს, ხელოვანის განუწყვეტელი ვნებაა. შეუძლებელია, ეს ქარი ოდესმე დაეხსნას ხელოვანს. ხელოვანი ვერასდროს გახდება ხე, „რომლისგანაც ქარი წავიდა“ – ქარი ის სულია, რომელიც არასოდეს ტოვებს შემოქმედს, თუ დატოვებს, უკანასკნელი განადგურდება, როგორც შემოქმედი.

ცხადია, ბესიკ ხარანაულის შემოქმედება ქარს არ მიუტოვებია, მეტიც, მისი ცხოვრებაც სავსეა ქარით, სხვანაირად შეუძლებელია, რადგან თუკი ვინმეს შეიძლება ეწოდოს ჭეშმარიტი ხელოვანი, აუცილებლად უნდა ვახსენოთ ბესიკ ხარანაულიც.

ლექსი „სახლი, სასახლე, ციხე და გალია“, ჩვენი აზრით, შემოქმედის ბედის პარაბოლაა. ხელოვანისთვის შემოქმედება, ერთდროულად, სახლიცაა, ღარიბული, მაგრამ ყველაზე საიმედო თავშესაფარი, დიდებული სასახლეც, გასაოცარი „ტექნიკით“ ნაგები, ციხეც, სადაც მთელი ცხოვრების გატარება მოუწევს და გალიაც, რომლის დატოვებაზეც ხანდახან ოცნებობს კიდეც, მაგრამ, საბოლოოდ, არაფერი გამოსდის. რთულია შემოქმედის ბედი, „სახელოები არ დაგიწერენ აბრეშუმისანი“ [ხარანაული ბ., 2015: 37], – ამბობს ბესიკ ხარანაული ტექსტის ბოლოს და ამით, თითქოს შემოქმედების გზაზე ახლად დამდგარ „ბედის ნებიერს“ აფრთხილებს, რომ აუცილებლად მოუწევს აბრეშუმის სახელოების აკაპიწება.

ლექსში „დილის ბუნებითი გლოვა ადამიანისა და მასზე ამაღლება“ პოეტი აგონიაში მყოფი ადამიანის სიკვდილთან შეყრას ხატავს. ტექსტის ლირიკული გმირისა და სიკვდილის დიალოგი ვაჟა-ფშაველას პოეტური სამყაროს ალუზიაა: „შენის წესითამც დაილოცები, სიკვდილო, სიცოცხლე შენითა მშვენობს…“[ხარანაული ბ., 2015: 42].

ხარანაულის ლირიკული გმირი ვალს გამუდმებით ახსენებს, ვალს სიკვდილის წინაშე. რომ არა ეს ვალი, წარმოუდგენელი, უინტერესო იქნებოდა ყოფა.

ხელოვანს ამ ვალის გადახდა შემოქმედებით, წიგნით განუზრახავს, რომელსაც ერქმევა „იცოცხლე – რომ მოკვდე“. სათაური ალუზიურად უკავშირდება გაბრიელ გარსია მარკესის მაგიურ რომანს, „იცხოვრე, რომ მოჰყვე“.

ცნობილი ქართველი კრიტიკოსის, მაკა ჯოხაძის კონცეპტით, „ადამიანი ხსოვნაა და რეაქცია“ [ჯოხაძე მ., 2010: 28].

ადამიანში მთავარი ხსოვნაა. სკანდინავიური მითოსის „მთავარ“ ყორანთაგან ერთის სახელიც სწორედ ხსოვნას გამოხატავს ( Munin – „ის, ვისაც ახსოვს“).

ხსოვნა სიკვდილისა, რომელიც ადამიანს არ აძლევს მოსვენებას, აიძულებს, იცხოვროს ისე, რომ „მოსაყოლი შეუგროვდეს“, მხოლოდ იმის ამარა რჩება, რაც ახსოვს. ოთარ ჭილაძეს დავიმოწმებ, რომ ამქვეყნად მხოლოდ ის ეკუთვნის ადამიანს, რაც სამუდამოდ აღებეჭდება მეხსიერებაში.

ამ სამახსოვრო ამბავთა შეგროვების შედეგი იქნება წიგნი „იცოცხლე – რომ მოკვდე“, რომლის გასრულებამდე სიცოცხლის გახანგრძლივებას სთხოვს ლირიკული გმირი სიკვდილს. სიკვდილის პასუხი ტრადიციულია – არ არსებულა ადამიანი, რომელიც სიკვდილს იმავეს არ სთხოვდა, თავად კი არავისთვის, არასდროს, არაფერი გადაუვადებია (გავიხსენოთ ქრესტომათიული პასაჟები დავით გურამიშვილის „დავითიანის“ სიკვდილისა და კაცის გაბაასების ეპიზოდებიდან).

სიკვდილი პირდაპირია, სათქმელს პირდაპირ ბრძანებს – მხოლოდ წიგნებში ხრიან დამიზნებულ თოფს, ცხოვრებაში პირდაპირ ესვრიანო, ეტყვის კაცს.

ზემოთქმულის გაგონებისას, ბესიკ ხარანაული (მისი ლიტერატურული ორეული) „ხმაურს“ იწყებს – ქმნის ქაოსის მუსიკას, აბლაბუდებიდან გამოთავისუფლებული „ისტორიის დოლით“ ატეხს „დიდ რახარუხს“.

ქაოსი ერთადერთი რამაა, რაც ნამდვილია, რაც მართლა ხდება. სწორედ ამ ქაოსის მხატვრული რეფლექსია-იმიტაციაა დოლზე ბრახუნი, ადამიანის მიერ შექმნილი საკრავების ხმაში ურევია „ბუნებისგან მოტაცებული ქუხილი“ [ხარანაული ბ., 2015:43].

ხმაურით, როგორც თავად მიგვანიშნებს, „გარდაუვალი გამოღვიძების გამოწვევა“ სურს ავტორს. ხმაურით უნდა განიდევნოს „გლოვის ჯოჯოები“, რათა ადამიანში/ადამიანისაგან დარჩეს ის, რაც ნამდვილია (ქარჩხაძის კონცეპტით, იგისაგან დარჩეს ის, რაც იგიში იგი იყო).

„სიცოცხლის ხის ძიება“, სიკვდილთან ქიშპი კრებულის სხვა ლექსებშიც გრძელდება. ბუნებას მხოლოდ ერთადერთი რამ შეუძლია შესთავაზოს ადამიანს – კვდომა. სიკვდილზე გამარჯვების ერთადერთი გზა შემოქმედებაა (რომაელთა კონცეპტით – „Ars longa, vita brevis“ – „ხელოვნება მარადიულია, სიცოცხლე – ხანმოკლე!“)…

პოეტი მოგვიწოდებს: შექმენი ყოველივე საკუთარი ხელით, მხოლოდ ასეა შესაძლებელი „სიცოცხლის ხის“ პოვნა, „უკვდავების ვაშლის“ ჩაკბეჩა. მხოლოდ შემოქმედს არ ეწევა სიკვდილი. სიცოცხლის ხის ნაყოფის მოპოვება მხოლოდ მათ ხელეწიფებათ, ვინც ბოლომდის ბავშვად რჩება. მეტაფორის არქეტიპი ბიბლიაშია: „ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: თუ არ მოიქცევით და არ იქნებით, როგორც ბავშვები, ვერ შეხვალთ ცათა სასუფეველში“ [მათე 18:2].

საკრალური რიტუალივით გაიელვებს ამ წიგნში სახლის დალაგების კონცეპტი:

„- მოდი, გინდა სახლი დავალაგოთ?!“ [ხარანაული ბ., 2015: 208].

ამ საქმით, საქმის რუტინათი, დედა სინამდვილეში/რეალობაში აბრუნებს ბესარიონს („ბრძოლა“). სახლის დალაგება შემოქმედებასთან, ქაოსისაგან კოსმოსის შექმნასთან ასოცირდება ბესიკ ხარანაულის ტექსტებში. პოეტი ამბობს ერთგან, რომ ღმერთმა სამყარო ცოცხითა და კალმით შექმნა, „რადგან: ორი რამეა სამყაროში ურთიერთტოლი – მტვერი და ფიქრი“[ხარანაული ბ., 2015: 56].

„სახლის დალაგების“ ხსენება ასოციაციურად გადაგვამისამართებს ხარანაულის კონცეპტუალურ-ქრესტომათიულ ტექსტთან „კარტოფილის ამოღება“.

ბესიკ ხარანაული ის პოეტია, ვისაც შეუძლია ჩვეულებრივი, რუტინული საქმიანობა ისეთ საკრალურ რიტუალად აქციოს, როგორიც უძველესი ღმერთების პანთეონს შეეფერება. ლიტერატურათმცოდნეთა დაკვირვებით, ორივე რიტუალი – სახლის დალაგებაცა და კარტოფილის ამოღებაც დედის სიტყვებით იწყება.

პირველში „მოდი, გინდა სახლი დავალაგოთო“ [ხარანაული ბ., 2015:208], ამბობს დედა, მეორეგან კი – „ხვალე კარტოფილი უნდა ამოვიღოთო“ [ ხარანაული ბ., 2008: 28].

ორივე რიტუალით საკუთარ თავს შეიცნობს ადამიანი, საკუთარ არსს ეძიებს, სამყაროში თავის ადგილს, ხოლო ამ ძიებაში, ამქვეყნად ყველაზე მთავარ და სამძიმო საქმეში დედის ხელი თუ არ ურევია, ისე არ იქნება მართალი, ისე არ გამოვა, ვერ ამოყრი წარსულის ორმოებიდან კარტოფილს, ვერ გადაწმენდ მტვერს, ღმერთის ძიება დედამ უნდა დაგაწყებინოს, რადგან ჯერ კიდევ გამოუცდელს სხვა, თითქოს ბრჭყვიალა, მაგრამ არამთავარი ამბებისკენ გაურბის თვალი. დედისეული დამოძღვრა საუფლო გეზს განსაზღვრავს.

ხეზე მომსაღამოებელი ბრძენი ყვავის მთავარი საქმე, ვფიქრობთ, მაინც შემოქმედ(ებ)ის არსის გაგებაა, შემოქმედისა, რომელიც „ხამს, სამყაროში ერჭოს სარივით“ და ვარსკვლავებს ათვინიერებდეს. თავად ეს ჯადოსნური რიტუალი, ემსგავსება იმ სურათს, თუ როგორ წველიდა დედა ძროხას, ავდარშიც ისე, თითქოს დარი იყო (არქეტიპი ტიციანის ქრესტომათიული სტრიქონია).

ხელოვანის ვალია, მასში იმხელა ძალა იღვრებოდეს ზეციდან თუ მიწიდან, რომ შეძლოს „დედიძმის“ სახლი ციდან ძირს ჩამოიტანოს, ლექსების ბწკალით. სამყაროს არ უნდა მოშორდეს და, ამავდროულად, ზესკნელს უნდა ებჯინოს შუბლი. ბრაზმა არ უნდა გაუაროს, რადგან „მხოლოდ ბრაზია ამინდი“ [ხარანაული ბ., 2015: 57], მხოლოდ ბრაზია საუკუნო, ყველა დროებითი გრძნობა ეფემერულია (ზემოთაც აღვნიშნეთ, რომ „ბრაზი“ ერთგვარ ლაიტმოტივად სდევს წიგნს – დოლზე ბრახაბრუხით გამოხატული).

ღმერთის სახე არასოდეს ტოვებს ხარანაულის შემოქმედებას, თანაც, ისეთი უცნაური შეხვედრებია უფალთან, ისეთი არაჩვეულებრივად ჩვეულებრივი! წარმოიდგინეთ, კაცი მიდიოდეს, უკან ღმერთი მისდევდეს, კაცმა თავი მოაბრუნოს და უთხრას – „დამანებე თავი“ [ხარანაული ბ., 2015: 62] და ეს „თავი დამანებე“ ისე ჟღერდეს, როგორც ლოცვა, ლოცვა ვიღაც ძალიან ახლობლის წინაშე.

ღმერთი თითქოს ბესიკ ხარანაულის ძველი მეგობარია…

ლექსში „პირველი ბოლოში“ სიკვდილის მისტიკური სცენაა დახატული. ავტორი ამბობს, რომ, როგორც კი სიკვდილის მოსვლას შეიგრძნობს თუ იგუმანებს, დალევს „ხაჭოწყალას“. ხაჭოწყალა ფშაური კერძია, დიდებულ ხაჭოერბოს ვერ მიედრება, მაგრამ არსებობს ფშაურ ზეპირსიტყვიერებაში ასეთი ლექსი, რომელიც ერთი ფშაველი მეცხვარისაგან მოვისმინე:

„ტიალო ხაჭოწყალაო, ვინ მოგცა ამდენ ძალაო,

ვერცარა იმან გათიბა, ვინც ხაჭოერბო ჭამაო“.

ქართულ სალიტერატურო კრიტიკაში გამოთქმული თვალსაზრისით, ამ მცირე, იუმორისტული ხასიათის ლექსში, ხაჭოერბო მაძღართა საკვებია, ხაჭოერბოს ჭამით გატაცებულს მთავარი საქმე გაუკეთებელი რჩება, ხოლო ხაჭოწყალას მჭამელი სათიბს დროზე ასრულებს, შრომა კი ფშაველთათვის ღვთიურ საქმიანობად ითვლება.

ხაჭოწყალას დალევის შემდეგ, ავტორის წარმოდგენით, ავა მთის წვერზე შეგულებულ ხესთან, რომ სიკვდილს მიეახლოს. სიკვდილის სცენა კი, ნამდვილი მისტიკაა ხარანაულის ტექსტში – სიკვდილის წინაშე ისე აღვიმართები, როგორც საყვარელი ქალის წინაშეო, ამბობს პოეტი, მკერდს შევიხსნი და მოვეხვევი, გადავიღვრები მასშიო.

პლანეტებისკენ მიმავალ „წარღვნის წყალს“ შეუერთდება, დედამიწის ხსოვნა გაქრება, თუმცა დარჩება ხსოვნა პოეზიისა – პოეზია „სიკვდილში ჩაღვრილ პოეტს“ არასოდეს დატოვებს.