სიტყვის ბარათების დამზადების იდეა ამერიკიდან ჩამოტანილი მეორეული სათამაშოების მაღაზიაში ჩემი შვილებისთვის შეძენილმა სამაგიდო თამაშმა შთამაგონა.
მუყაოს კოლოფში ჩალაგებულია სხვადასხვა თემის მიხედვით აკინძული ბარათები, რომელთა ერთ მხარეს დატანილია სიტყვის გამომსახველი ფოტო, მეორეზე კი – განმარტება ლექსიკონიდან და ბარათზე გამოსახული სიტყვის გამოყენებით შედგენილი წინადადება. სიტყვის ბარათების დანიშნულებაა: ბავშვმა სიტყვა მარტივად წაიკითხოს, ვიზუალურად დაიმახსოვროს, განმარტებას გაეცნოს და წინადადებას დააკვირდეს. თამაშის პრინციპიც მარტივია: ვეუბნებით სიტყვას და ბავშვი განმარტებას ასახელებს ან პირიქით – განმარტების მიხედვით ხვდება გამოსაცნობ სიტყვას.
First grade vocabulary photo cards – ასე ჰქვია სიტყვის ბარათების კრებულს, რომელმაც სიტყვის რუკის სქემა და ინსტრუქცია გამახსენა. კარგი ხარისხის, მყარი ბარათების თვალიერებისას ვინატრე, ქართულ ენაზეც გვქონოდა მსგავსი თემატური სამაგიდო თამაში.
ამ ფიქრებმა გამახსენა მეშვიდეკლასელების საშინაო დავალების რვეულები, რომელთა შესახებ სტატიაც დავწერე. საშინაო დავალებების რვეულებზე მუშაობა ერთგვარ კვლევად იქცა და ფართო ჭრილში შემაძლებინა ჩემი პრაქტიკული მუშაობის დანახვა.
ახლა უკვე მერვე კლასში მყოფი მოსწავლეების რვეულებმა დამაფიქრა, ისეთი რა შეიძლება შემეთავაზებინა მათთვის, რაც მეშვიდე კლასში გაწეული შრომის პასუხად, ერთგვარ უკუკავშირად, გამომადგებოდა. ამგვარად, ფიქრებმა სიტყვის ბარათების დამზადების იდეამდე მიმიყვანა.
ამ სტატიაში საშინაო დავალების რვეულების მხოლოდ ერთ კომპონენტზე გავამახვილებ ყურადღებას, კერძოდ, საკლასო სამუშაოს ერთ-ერთ ფორმაზე – ახალი სიტყვების შესწავლისას გაკეთებულ ჩანაწერებზე.
კლასის ყველა მოსწავლეს (თუკი არ აქვს გაცდენილი სკოლა) რვეულში ჩანიშნული აქვს ახალი სიტყვების შესახებ დაფაზე გაკეთებული ჩანაწერები.
ამჯერად შევარჩიე ორი ტექსტი: „თავფარავნელი ჭაბუკი“ და „ეთერიანი“. გადავწყვიტე, გასულ წელს ამ ტექსტების შესწავლისას კლასში ჩანიშნული სიტყვებით ინგლისურენოვანი სამაგიდო თამაშის მსგავსად ბარათები დამემზადებინა.
ახალი ლექსიკური ერთეულების ახსნა-განმარტების გარეშე წარმოუდგენელია ტექსტის გაგება-გააზრება. სწორედ ამიტომ, დიდ ყურადღებას ვუთმობ ლექსიკურ მარაგზე მუშაობას ყოველი ტექსტის სწავლებისას. ვკითხულობთ ლექსს, ზღაპარსა თუ მოთხრობას, დაფაზე ვწერთ უცხო სიტყვებს, შემდეგ ქართული ენის განმარტებით ლექსიკონში ვეძებთ განმარტებას და დაფაზე/რვეულებში ვინიშნავთ. განსაკუთრებით გვიყვარს მცენარეების, ფრინველების, ხეების, თევზების გასწვრივ აღმოჩენილი ლათინური სახელწოდებები.
როგორც წესი, რვეულში ჩანიშნული სიტყვები რამდენიმე გაკვეთილის შემდეგ ბავშვებს ავიწყდებათ და სწორედ მათი ცოდნის გააქტიურებისთვის გამოვიყენებ ჩემ მიერ დამზადებულ ბარათებს, რომლებიც ასე გამოიყურება:
- ბარათის ერთ მხარეს სიტყვის განმარტება და წინადადება დავწერე, ასევე, დავხატე სიტყვაც:
2.ბარათის მეორე მხარეს ნახატთან ერთად წერია სიტყვა:
- ინგლისური სიტყვების მიხედვით აკინძული სამაგიდო თამაში:
- მეშვიდეკლასელის საკლასო ჩანაწერი, რომლის მიხედვით სიტყვის ბარათები დავამზადე:
როგორც უკვე ვახსენე, მოსწავლეების საკლასო ჩანაწერებიდან ამოვიწერე სიტყვები, რომლებზეც გარკვეულ დროს კლასში ვიმუშავეთ:
ორბი, ყორანი, მიჯნური, ხვინჭა, ჭოროხი, კომლი, ალვა, მკბენარი, ფეტვი, წყვდიადი, ბროლი, ჭიუხი, დალალი, მორევი, კელაპტარი, სარკმელი.
სქელი მუყაო დავჭერი თანაბარ ოთხკუთხედ ნაწილებად, ერთ მხარეს დავწერე სიტყვა და დავხატე, მეორე მხარეს კი განმარტება ამოვიწერე ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონიდან და შედარებით პატარა ნახატით გამოვსახე თითოეული სიტყვა.
მოვძებნე ლამაზი კოლოფი და ქისა, ჩავაწყვე უკვე დამზადებული სიტყვის ბარათები და დავფიქრდი, როგორ გამოვიყენებდი საგაკვეთილო პროცესისას:
- ამოვიღებ ერთ ბარათს და ვთხოვ სწრაფად მოძებნონ ბარათზე ამოკითხული სიტყვა;
- წავიკითხავ მხოლოდ განმარტებას და თავად უნდა გამოიცნონ მნიშვნელობა;
- დავურიგებ ბარათებს და რიგრიგობით ვთხოვ ლექსიკონში განმარტების მოძებნას;
- ვითამაშებთ მინიშნებობანას, კერძოდ, ერთი მოსწავლე მთელ კლასს ბარათზე ამოკითხული სიტყვის შესახებ მინიშნებას ეტყვის და კლასი გამოცნობას შეეცდება;
- ჯგუფებად დაყოფილი კლასი 4-5 ბარათზე ამოკითხული სიტყვების მიხედვით დაწერს თავისუფალ თემას;
- ვთხოვ, სიტყვის ბარათების მიხედვით თავად მოიფიქრონ თამაშები;
- ამ სიტყვების ბარათებს სასწავლო რესურსად გამოვიყენებ სხვა კლასთან.
სიტყვის ბარათებით მიწოდებული უკუკავშირი მოსწავლეებს მოტივაციას აუმაღლებს და კიდევ უფრო მეტი ყურადღებით მოეკიდებიან საკლასო ჩანაწერებსა და ახალი სიტყვების შესწავლის პროცესს. ვფიქრობ, სიტყვის ბარათებით მშობლიური ენის სიტყვის მნიშვნელობისადმი სიყვარულსა და ინტერესს კიდევ უფრო მეტად გავაღვივებ
