იაკობობანა ჩვენს კლასებში
„იაკობ, გილოცავ დაბადების დღეს! ჯანმრთელი და ბედნიერი იყოს შენი სული. ღმერთმა კარგად გამყოფოს. შენი დაწერილი წიგნებით დღესაც ვსწავლობთ. მე ძალიან მიყვარს „დედა ენა“ და თქვენი დაწერილი მოთხრობები. ჩემი აზრით, ყველაზე კარგი მწერალი ხართ. ძალიან, ძალიან, ძალიან დიდი მადლობა თქვენი დაწერილი მოთხრობებისთვის. და კიდევ ერთხელ გილოცავ დაბადების დღეს.
კატო, რვა წლის“
„იაკობ გოგებაშვილო, შენ ყველაზე მაგარი მწერალი ხარ და ყველაზე მაგარი ადამიანი მთელ მსოფლიოში. დაბადების დღეს გილოცავ! ისეთი მაგარი ადამიანი ხარ, ქართველებისთვის „დედა ენაც“ კი დაგვიწერე და როცა რუსეთის შუაში ვიყავით, შენს ამბებს გვიყვებოდი და ქართულს ჩუმად გვასწავლიდი. ამბობდი: საქართველო ჩვენი ქვეყანაა და ჩვენი ენა გვაქვს. ამიტომ ყველაზე მაგარი ადამიანი ხარ.
დათა, 8 წლის“
„გამარჯობა, იაკობ. მე ძალიან მომწონს შენი მოთხრობები და შენი დაწერილი „დედა ენა“. შენ გადაარჩინე ბავშვები. შენ რომ არ დაგეწერა „დედა ენა“, ბავშვები ვერ ისწავლიდნენ ასოებს, სიტყვებსა და წინადადებებს. მე შენგან გავიგე, რომ საქართველო იყო რუსეთის ქვეშ. შენ გაუხსენი გზა ბავშვებს, რომ ესწავლათ და განათლება მიეღოთ. ძალიან გულთბილი და კარგი ადამიანი ხარ. მადლობა გაწეული შრომისთვის.
შენზე შეყვარებული,
სესილი, 8 წლის“
იაკობ გოგებაშვილი მარადიული მასწავლებელია. გადის დრო, იცვლება ეპოქები, პრიორიტეტები, ღირებულებები, მაგრამ იაკობის სიტყვების, მისი ჰუმანისტური მოთხრობების მიმართ ბავშვების ინეტერესი და სიყვარული არ ნელდება, უფრო მეტადაც კი ღვიდება, რადგან ამ საკმაოდ რთულ პერიოდში ბავშვებსაც და დიდებსაც ასეთი გულწრფელი ტექსტები გვჭირდება, რომ ჩვენი ადამიანური მოვალეობები შეგვახსენოს, რომ მოგვწყვიტოს ეკრანებს და სოფლის კამკამა წყლის პირას, ლაჟვარდოვანი ცის ქვეშ, ნამიან ბალახზე გვარბენინოს, სოკო გავკრეფინოს, შაშვის გალობით დაგვატკბოს და დაგვაფიქროს: თუ კვერცხს მზეზე გავხედავ, ნეტავი მართლა მივხვდები, რომ ეს კვერცხი საწიწილეა?
იაკობ გოგებაშვილის შემოქმედებას ბავშვები ძირითადად რამდენიმე პატარა მოთხრობით იცნობენ, არადა რამდენი მივიწყებული ბრილიანტია გაბნეული მის „საგანძურსა“ თუ „ბუნების კარში“, რამდენი დავიწყებული ამბავია!
გადავწყვიტეთ, იაკობ გოგებაშვილის დაბადების დღეს ასეთი ამბები გაგვეცოცხლებინა და ერთად წაგვეკითხა. ბავშვები უფრო მეტად დაინტერესდნენ, როდესაც კლასში უძველესი წიგნი შევიტანე, გაყვითლებული ფურცლებით და მათთვის ცოტათი უჩვეულო შრიფტით. ჯერ დაათვალიერეს, გადაშალეს, ფურცლებს სისქე მოუსინჯეს, მერე კი კითხვა დავიწყეთ. გადავწყვიტეთ თითოეული გაკვეთილის ბოლო ათი წუთი მოგვეტოვებინა და იაკობის ერთი ამბავი წაგვეკითხა. ზოგიერთს ათ წუთში ვერ ვატევდით და მომდევნო გაკვეთილზე ვაგრძელებდით. ასე თავისთავად შედგა იაკობის კვირეულიც, ან სულაც იაკობის თვე. ერთი რვეული ავიღეთ, რომელსაც „იაკობის სიტყვები“ ვუწოდეთ და უცნობ ლექსიკურ ერთეულებს ამ რვეულში ვიწერდით. ძალიან საინტერესო იყო ცხოველებისა და ფრინველების დეტალური აღწერის კითხვა. კითხვის პროცესში ბავშვები ჩანახატებს აკეთებდნენ, წაკითხულ სიტყვებს აცოცხლებდნენ. თავისთავად გამოვიდა ილუსტრაციების ალბომიც.
ერთმა ჩემმა მოსწავლემ ინატრა, ნეტავ ამ ამბების მულტფილმებიც გვქონდესო. აქედან დაიბადა ანიმაციის შექმნის იდეა. გავაკეთეთ ძალიან მარტივად, რადგან დიდი ტექნიკური შესაძლებლობები ჩვენ არ გვქონდა. თავიდანვე გადავწყვიტე, გვემუშავა Stop motion ტექნიკით. ვუყურეთ რამდენიმე ტუტორიალს იუთუბიზე. ყველაზე მარტივი ქაღალდით გაკეთება მოგვეჩვენა: https://www.youtube.com/watch?v=Xx8pLcXnIKM
დახატულ ფიგურებს ვჭრით, ვამოძრავებთ, ვუღებთ ბევრ ფოტოს, რომლებიც ერთმანეთს ებმის და მოქმედებას წარმოშობს. ამისთვის შეგვიძლია გამოვიყენოთ აპლიკაცია Stop motion movie making, თუმცა უამრავი სხვა აპლიკაციისა და პროგრამის მოძიებაც შეიძლება.
შეგვიძლია, ბავშვები ჯგუფებად დავყოთ და თითოეულ ჯგუფს იაკობის მოთხრობის გაცოცხლების სხვადასხვა გზა შევთავაზოთ. ერთი ჯგუფი თუ ანიმაციას შექმნის, მეორემ ჩრდილების თეატრი გააკეთოს. მისი რამდენიმე ვერსია არსებობს. გიზიარებთ ჩემთვის ყველაზე მარტივსა და საინტერესოს:
https://www.youtube.com/watch?v=CzRRP5mFeR0
მესამე ჯგუფმა აუდიოვერსია ჩაწეროს და როლებში წაიკითხოს შერჩეული მოთხრობა, მეოთხემ ხელნაკეთი წიგნი შექმნას და ასე შემდეგ. საბოლოოდ კი შესანიშნავი ღონისძიება გამოგვივა.
ბავშვებს აუცილებლად გაუჩნდებათ სურვილი, თავადაც სცადონ ამბის დაწერა. მოდი, ამ პროცესს „იაკობობანა“ დავარქვათ. კარგი იქნება, თუ შევთავაზებთ თემატიკასა და ჟანრს – საინფორმაციო/აღწერითს ან მხატვრულს. მაგალითად, შეგვიძლია ვუთხრათ: „წარმოიდგინე, რომ უნდა დაწერო ტექსტი იმ ბავშვებისთვის, რომლებსაც ინტერენტი არ აქვთ, არასდროს არ უნახავთ და ვერ ნახავენ, მაგალითად, კოლას. შეგიძლია, მიბაძო იაკობ გოგებაშვილს და გამოიყენო ის სიტყვები, ის ფრაზები, რომლებსაც მწერალი ასეთი ტექსტების წერისას იყენებს“. კარგი იქნება ვაჩვენოთ კოლას ფოტო, ან ამ ფოტოთი დავამზადოთ სამუშაო ფურცელი.
მხატვრული ტექსტების შესაქმნელად შეგვიძლია გამოვიყენოთ ქაღალდის კუბები, რომლებსაც ჩვენვე დავამზადებთ და რომლებსაც გვერდებზე იაკობ გოგებაშვილის თხზულებებიდან ამონარიდები ეწერება. თამაშის წესი ასეთია: მოსწავლე აკდებს კამათელს და რა ფრაზაც ამოუვა, იმას იყენებს საკუთარი მოთხრობის დასაწყებად, შეგვიძლია, იგივე მოქმედება გავიმეოროთ მოთხრობის შუაში და დასასრულს. გთავაზობთ კუბის შაბლონის ერთ ვარიანტს:
ბავშვების ნამუშევრები ილუსტრაციებითურთ ერთ წიგნად ავკინძოთ. ასე საინტერესოდ დასრულდება „იაკობობანა“.
იაკობ გოგებაშვილს მართლაც გასაოცარი სტილი აქვს, შეუძლია, ჩვეულებრივ საინფორმაციო ტექსტს განსაკუთრებული სული შთაბეროს, ისეთი სითბოთი წეროს, რომ მსოფლიოს ყველა ბავშვის გული მოიგოს და მოინადიროს. ცხოველები, ფრინველები, ჭია-ღუები ცოცხლდებიან და თითქოს უსიტყვოდ გვიყვებიან საკუთარ ამბებს:
„აი, აბრეშუმის პეპელამ დაყარა პაწაწუნა, ქინძისთავის ოდენა კვერცხები. ეს კვერცხები პატრონმა გაზაფხულზე გაამზეურა. მზის სითბომ რამდენიმე დღეში კვერცხის გულში გაზარდა ჭია, რომელიც დახვეული იდო შიგნით, როგორც წიწილა დევს ხოლმე ქათმის კვერცხში.
ეს ჭია ისეთი პატარა იყო, რომ ერთი ბეწო ნაჭუჭში ადვილად თავსდებოდა. როცა მას ვიწრო სათავსოში წოლა მოსწყინდა და შიმშილმაც შეაწუხა, საპყრობილეში მყოფივით გარეთ გამოძრომა მოინდომა. მაგრამ როგორ გამოვიდოდა მაგარი ნაჭუჭის გარეთ? პატარა ჭიას ორი მაგარი ყბა აქვს და მათი შემწეობით დაუწყო ნაჭუჭს კბენა და ხვრეტა“.
„სამაგიეროდ, ახალი დედა ფუტკრის გამოჩენის შემდეგ ფუტკრების მწუხარება სიმხიარულედ გადაიქცევა; ყველანი გარს ეხვევიან ახალ მბრძანებელს, უალერსებენ, თავის ულვაშებს ტანზე უცაცუნებენ, თითქო კოცნიანო, და თაფლს სთავაზობენ“.
როგორი კარგი ენციკლოპედია გამოვიდოდა ამგვარი ტექსტებისგან! სქემატური, ტერმინოლოგიით დახუნძლული ინფორმაციის ნაცვლად ასეთი საინტერესო, თბილი თხრობა – ეს ხომ სწორედ ის ინოვაციაა, რასაც დღემდე ვეძებთ საბავშვო ტექსტებში! მგონი, სათანადოდ ჯერ კიდევ არ გვაქვს შესაწავლილი ეს მართლაც უნიკალური საგანძური. ჩვენ, მასწავლებლებს, შეგვიძლია, ეს ახლავე ვქნათ, გავაცოცხლოთ ის, გავააქტიუროთ. დავამზადოთ ხელნაკეთი ენციკლოპედიები, მოვამზადოთ პრეზენტაციები, წავაკითხოთ ჩვენს მოსწავლეებს და ორასი წლის წინ ჩადებული სიყვარული ახელბურად ამოვაფრქვიოთ!
