სასწავლო წლის დაწყებასთან ერთად მასწავლებელი მისი საგნისთვის განკუთვნილ ამა თუ იმ კლასის სტანდარტსა და სახელმძღვანელოებს გადახედავს ხოლმე, რათა სასწავლო გეგმის დაახლოებითი მონახაზი შეადგინოს. მერე კი იწყებს მის სიღრმისეულად დამუშავებას საგაკვეთილო პროცესისთვის. გეგმავს და ფიქრობს საინტერესო აქტივობებს, ეძებს საჭირო რესურსებს, რათა სტანდარტით განსაზღვრული შედეგები მარტივად მიღწევადი გახადოს მოსწავლეებისთვის.
თუ მოსწავლეები ისეთ ასაკში არიან, რომ ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი მათში ახალ მკითხველს ეძებს, მაშინ წინამძღოლობისთვის და კარგი ფასილიტაციისთვისაც მზად უნდა იყოს. განსაკუთრებით მაშინ, როცა პედაგოგი მოსწავლეებისთვის ავტორიტეტია, რადგან ეს ნდობას ზრდის და მათ კარგ მიმბაძველებად აქცევს. ამიტომ ძალიან მნიშვნელოვანია, ასეთი მასწავლებელი იყოს კარგი მკითხველის პირდაპირი მაგალითი და ამით გავუჩინოთ სურვილი ბავშვებს, თავადაც დაიწყონ საბავშვო ლიტერატურის კითხვა.
სასწავლო წლის დასაწყისში, როცა მესამე კლასის ქართული ენისა და ლიტერატურის სახელმძღვანელოს გადავხედე და გავეცანი, რა სასწავლო თემებს მოიცავდა იგი, აღმოვაჩინე, რომ მასში ერთ-ერთ საგაკვეთილო თემად შესულია ანტუან დე-სენტ ეგზიუპერის „პატარა პრინცის“ ის ეპიზოდი, როცა უფლისწული რიგით მეხუთე, ვარსკვლავთმრიცხველის პლანეტას ეწვევა. ვისაც ეს წიგნი ერთხელ მაინც წაუკითხავს, დამეთანხმება, რომ მთელი ტექსტიდან მხოლოდ ამონარიდის წაკითხვა-დამუშავება იგივეა, ადამიანს გემრიელი ხის ნაყოფი გაასინჯო და თავად ნაყოფის დასაკრეფად ხეზე ასვლა აუკრძალო. ამიტომ სასწავლო წლის დასაწყისშივე გადავწყვიტე, რომ ეს ძალიან ძვირფასი ნაწარმოები, კლასში საკითხავ წიგნად შემერჩია. კალენდარულად გაწერილი თემატიკის მიხედვით მისი წაკითხვა, სავარაუდოდ, გაზაფხულის პერიოდში გვიწევდა. მანამდე კი მოსწავლეთა ინტერესებისა და ცნობისმოყვარეობის გაღვივება იყო საჭირო, რათა წიგნის კითხვას შესაბამისი მზაობით შეხვედროდნენ.
დასაწყისისთვის ვიზუალით გამოწვეული მოულოდნელობა ბევრად ეფექტურია, განსაკუთრებით ამ ასაკის მოსწავლეებისთვის. რადგან სასწავლო წლის პირველი დღე ყოველთვის და ყველასთვის დასამახსოვრებელია, მასწავლებელმა შეიძლება საკლასო ოთახში ან მის გარეთ გამოყოს სივრცე წიგნის შინაარსის დეტალების საილუსტრაციოდ. ეს სივრცე შეიძლება იყოს საკლასო ოთახის გარე კედელი, შემოსასვლელი კარი, ან სულაც ფანჯარა, რომელზეც აუცილებლად უნდა ჩანდეს:
- წიგნისმიერი გარემო, თუ სად და რა პირობებში ხდება მოქმედება, შეიძლება ეს იყოს კოსმოსი, პლანეტები, უდაბნო, ვერტმფრენი, ვარსკვლავები და ა.შ.
- ამ წიგნისმიერ გარემოში წინასწარ გამოსახეთ პერსონაჟები, რომლებსაც გაიცნობენ წიგნის კითხვის პროცესში. რადგან სწავლის დაწყების პირველი დღეა, საგულისხმოა, რომ ეს ყველაფერი მათ ფოტო-კადრშიც მოხვდეს. ვვარაუდობ, წლების შემდეგ ამ გზით თავად წიგნი და მისი გმირებიც ყოველთვის შეახსენებენ თავს მოსწავლეს.
- გამოიტანეთ მნიშვნელოვანი ციტატები, ფრაზები, რომლებსაც წაიკითხავენ და დაამახსოვრდებათ. შემდეგ კი მარტივად აღმოაჩენენ წიგნის კითხვის პროცესში და აღნიშვნაც არ გამოეპარებათ: „ეს ხომ ამ კედელზე/ფანჯარაზე წერია?“.
- საგანგებოდ შეარჩიეთ და ხშირად გამოიყენეთ ისეთი ნივთები, როგორებიცაა, ფურცლების დამჭერი დაფა, ჩანთა, ბროში, საყურე ან სხვა დეტალი, რასაც მოსწავლე აუცილებლად მიაქცევს ყურადღებას და დაიმახსოვრებს. მეტიც, შეიძლება თავადაც ისურვოს მსგავსი ნივთების შეძენა.
- როცა დრო დადგება და წიგნის კითხვას დაიწყებთ, შეეცადეთ ჯერ სახელმძღვანელოში მოცემული ამონარიდი წაიკითხოთ და დამუშაოთ სხვადასხვა საინტერესო მეთოდითა თუ სტრატეგიით, რის შემდეგაც მოსწავლე ბევრად მეტი ინტერესით ჩაებმება მთლიანად წიგნის კითხვის პროცესში. ამით მოსწავლეები აღმოაჩენენ, რომ მასწავლებელმა კი არ უბიძგა მოსწავლეებს წიგნის სრულად წაკითხვისკენ, არამედ თავად მოსწავლეებმა მოინდომეს ასე. ეს მათ პასუხისმგებლობას გაზრდის წიგნის კითხვის პროცესში და დავალებებსაც მეტი ენთუზიაზმით შეასრულებენ.
- თავად კითხვის პროცესის დროს აუცილებლად გამოიყენეთ ხმამაღლა ფიქრის მეთოდი. რადგან ისინი დამწყები მკითხველები არიან, ჯერ არ არიან მიჩვეულნი ასეთი სქელტანიანი წიგნების კითხვას. ამიტომ კარგი მაგალითის მიმცემი უნდა იყოს მასწავლებელი, რომელიც კითხვის პროცესში ხმამაღლა იწყებს ფიქრს იმის შესახებ, რა მოეწონა, რამ გააცინა, რამ გააბრაზა, რა გაახსენა ამა თუ იმ ეპიზოდმა, რომელ სიტყვებს მოაქცევდა საკუთარ ლექსიკონში, რომელ ფრაზასა და წინადადებას გამოიყენებდა ციტატებად და ა.შ.
- წიგნის კითხვის პროცესში აუცილებელია, მათთან ერთად განიხილოთ თითოეული ილუსტრაცია, რადგან სხვა ყველა სიკეთესთან ერთად იგი გამორჩეულია იმით, რომ შეიცავს ავტორისეულ ნახატებს, რაც არცთუ ისე ხშირი შემთხვევაა ლიტერატურაში.
- ბავშვებისთვის საინტერესო იქნება, თუ ერთ-ერთ დავალებად მისცემთ პეპისა და პატარა უფლისწულის შეხვედრა/დიალოგს, რადგან სახელმძღვანელოდან პეპი ახლად გაცნობილი პერსონაჟი იქნება და მათ შორის პარალელების ძიება, ძალიან საინტერესო პროცესად შეიძლება მიიჩნიონ ბავშვებმა. მუშაობის პროცესში აღმოაჩენთ, რა მარტივად გამოსდებენ კაუჭს იმ ფაქტს, რომ არცერთ პერსონაჟს არ სურს გაზრდა, რომ ბავშვები უფრო მარტივად უყურებენ ყველაფერს და რომ თავისუფალი აზროვნება ყველაზე დიდი მონაპოვარია კაცობრიობის.
- წიგნის დასრულების შემდეგ შეგიძლიათ, გამოიყენეთ ისეთი სახალისო თამაში, როგორიცაა „მხიარული ბანქო“.
- მოსწავლეები გადაანაწილეთ 4-5 ბავშვიან ჯგუფებში;
- თითოეულ ჯგუფს დაურიგეთ დანაწევრებული (ილუსტრაციებად და შესაბამის ტექსტებად დაყოფილი) ბანქო დაულაგებელი სახით და სთხოვეთ გააფერადონ;
- გაფერადების შემდეგ წაიკითხონ ამონარიდები ტექსტიდან და შეუსაბამონ საკუთარ ილუსტრაციებს;
- შემდეგ ნაბიჯად მოუწოდეთ, გაიხსენონ ტექსტის შინაარსის თანმიმდევრობა და მოცემული მასალა დაალაგონ სწორი სიუჟეტური განვითარებით;
- ბოლოს კი სთხოვეთ, გადაიტანონ ამავე თანმიმდევრობით დიდი ზომის ფერად ფორმატებზე და გამოაკრან თვალსაჩინო ადგილას.
გაითვალისწინეთ, ამ თამაშს თუ ჯანსაღი შეჯიბრის სახეს მისცემთ, მოსწავლეები მეტი ენთუზიაზმითა და აზარტით მოახერხებენ ჩაბმას სამუშაო პროცესში. საჩუქრად კი შეჰპირდით, რომ აუცილებლად წაიყვანთ ამავე სახელწოდების სპექტაკლის სანახავად რუსთაველის თეატრში (რა თქმა უნდა, მშობელთა შეთანხმებითა და ჩართულობით). აქ კი ნამდვილად გაიხსენებენ წაკითხულ მასალას და დაუკავშირებენ წიგნიესმიერ ფაქტებსა და ეპიზოდებს სპექტაკლზე წარმოდგენილ სცენებს. ეს მოგცემთ საშუალებას, ხელოვნების კუთხითაც ერთგვარი შემეცნებითი გაკვეთილი დაგეგმოთ.
თუ მოხერხდა, ბავშვებისთვის დღეს კიდევ უფრო ბედნიერსა და დაუვიწყარს გახდის მსახიობების დასთან შეხვედრა, მათთან ფოტოსესია. ამგვარი ემოციური დასასრული აუცილებლად ღრმად ჩაებეჭდებათ ბავშვებს მეხსიერებაში და დარწმუნებული ვარ, სასიამოვნო მოგონებად ექცევათ ანტუან დე სენტ ეგზიუპერის „პატარა უფლისწული“, წიგნი რომელიც პირველად მესამე კლასში წაიკითხეს.
