ყოველდღიურ ცხოვრებაში ხელოვნური ინტელექტის გამოყენება უფრო და უფრო ჩვეულებრივი ამბავი ხდება. ათობით ჩემი ნაცნობი და მეგობარი იყენებს ყოველდღიური ამოცანების შესასრულებლად ჩატბოტ ChatGPT-ს, რომელიც, ალბათ, ამ დროისთვის ყველაზე ცნობილი და პოპულარული ხელოვნური ინტელექტის პლატფორმაა. ხელოვნურ ინტელექტს პროფესიული წრეები წლებია იყენებენ სხვადასხვა მიზნით, მაგრამ მისი საყოველთაო მოხმარება მენიუს შესადგენად, ვარჯიშის დასაგეგმავად, მარკეტინგული ტექსტებისა თუ ესეების დასაწერად შედარებით ახალი ამბავია. დროსთან ერთად ხელოვნური ინტელექტის პლატფორმები, ალბათ, მხოლოდ მოიმატებს, მათი გამოყენება კი უფრო და უფრო ინტენსიურ სახეს მიიღებს. ამიტომ ჯობია, მზად ვიყოთ იმისთვის, რაც გარდაუვალია.
საგანმანათლებლო საკითხებზე მომუშავე არაერთი პლატფორმა მსჯელობს იმაზე, რა უნდა იცოდნენ მასწავლებლებმა ხელოვნური ინტელექტის გამოყენების შესახებ, რათა მომზადებულები შეხვდნენ ახალ გამოწვევებს.
„რამდენიმე კვირაში დაიწყება ახალი სასწავლო წელი და ხელოვნური ინტელექტი შეცვლის სასწავლო გარემოში თამაშის წესებს. მასწავლებლებს მოუწევთ, იყვნენ მზად და იცოდნენ, როგორ იყენებენ სტუდენტები და მოსწავლეები ხელოვნური ინტელექტის პლატფორმებს, როგორ გადააწყონ სასწავლო კურსები ახალი გამოწვევების შესაბამისად, როგორ იყენებენ ახალგაზრდები ჩეტბოტებს დავალებების შესასრულებლად და როგორია იმ ინსტიტუტების პოლიტიკა ხელოვნურ ინტელექტთან დაკავშირებით, რომლებსაც წარმოადგენენ“, – წერს ენდრიუ მეინარდი, მეცნიერი, ავტორი, მოწინავე ტექნოლოგიებზე გადასვლის სპეციალისტი და არიზონის უნივერსიტეტის პროფესორი.
ის ჩამოთვლის კითხვებს, რომლებიც ყველა მასწავლებელმა და პროფესორმა უნდა დასვას ხელოვნური ინტელექტის შესახებ:
- სად ვიპოვო საბაზისო ინფორმაცია ChatGPT-სა და ხელოვნური ინტელექტის შესახებ და რა გავლენა შეიძლება მოახდინონ მათ სასწავლო პროცესზე?
- სად ვიპოვო მუდმივად განახლებადი ინფორმაცია იმის შესახებ, რა მიდგომა და პოლიტიკა აქვს ჩემს სკოლას/უნივერსიტეტს/კოლეჯს ხელოვნური ინტელექტის გავლენებისა და შესაძლებლობების მიმართ?
- რა საკითხები შევიტანო ჩემს სასწავლო გეგმაში/სილაბუსში ხელოვნური ინტელექტის შესახებ და როგორ განვსაზღვრო ჩემი სტუდენტებისთვის/მოსწავლეებისთვის ხელოვნური ინტელექტის გამოყენების წესები?
- სწორი იქნება, თუ სწავლებაში ხელოვნურ ინტელექტს არ გამოვიყენებ და არ მივცემ სტუდენტებს უფლებას, ის სასწავლო მიზნებისთვის მოიხმარონ?
- მაქვს თუ არა სათანადო აკადემიური და ინტელექტუალური თავისუფლება, რათა თავად განვსაზღვრო, რა დონით გამოვიყენებ ხელოვნურ ინტელექტს სწავლებისას?
- როგორ მოვემზადო სწავლებისთვის იმ გარემოში, სადაც სტუდენტების/მოსწავლეების უმეტესობა უკვე იყენებს ხელოვნურ ინტელექტს?
- როგორ მოვიქცე, თუ ვეჭვობ, რომ ჩემი სტუდენტები დავალებების შესასრულებლად ხელოვნურ ინტელექტს იყენებენ და ეს თავის მოტყუებად მიმაჩნია?
- უნდა გამოვიყენო თუ არა დავალებების შემოწმებისას ხელოვნური ინტელექტის დეტექტორები? და თუ კი, როგორ გავაკეთო ეს ისე, რომ ამან დადებითი შედეგი გამოიღოს?
- სწორი იქნება, თუ სტუდენტები/მოსწავლეები ხელოვნურ ინტელექტს საკლასო ოთახში გამოიყენებენ? თუ კი, რა შეზღუდვები უნდა მოქმედებდეს?
- შეიძლება თუ არა, ChatCPT სტუდენტებისთვის/მოსწავლეებისთვის უკუკავშირის მისაცემად გამოვიყენო? თუ ასე მოვიქცევი, ვუთხრა მათ, რომ ეს ხელოვნურმა ინტელექტმა გააკეთა?
- ჩემი საგნისთვის მნიშვნელოვანია დავალებები, რომლებიც წერითი უნარების გაუმჯობესებას და დემონსტრირებას ემსახურება – როგორ მოვიქცე?
- როგორ შევცვალო სასწავლო გეგმა ისე, რომ მიზანს მივაღწიო, მაშინ როდესაც უფრო და უფრო მეტი მოსწავლე/სტუდენტი იყენებს წერითი დავალებებისთვის ხელოვნურ ინტელექტს?
- შესაძლებელია ხელოვნური ინტელექტის აქტიური გამოყენება ჩემს საგანში?
- როგორ ვასწავლო ჩემს სტუდენტებს/მოსწავლეებს ხელოვნური ინტელექტის სხვადასხვა დონის გონივრულად გამოყენება, რაც მათ აუცილებლად დასჭირდებათ მომავალში წარმატებისთვის?
ქართულ ენაზე, ქართველი მასწავლებლებისთვის ამ კითხვებზე პასუხები არ არსებობს. ჯერჯერობით არც ChatGPT ფლობს ქართულ ენას, თუმცა საქართველოს შესახებ ცნობები აქვს და რამდენიმე კითხვასაც სცემს პასუხს. როცა ამ ჩატბოტს რაღაცას ეკითხები, ხაზგასმით გაფრთხილებს, რომ ის მხოლოდ ინფორმაციას ფლობს და არც მოსაზრება გააჩნია რაიმე საკითხზე, არც დამოკიდებულება, არც ინტერპრეტაციის უნარი შესწევს. კითხვებზე ძირითადად ვრცლად, მაგრამ მკაფიოდ პასუხობს იმ დათქმით, რომ მისი პასუხები არ უნდა განზოგადდეს და თუ რაიმე საკითხზე მეტის გაგება გვინდა, უმჯობესია, ინფორმაცია თავად მოვიძიოთ.
მას ვკითხეთ, მიიჩნევს თუ არა საკუთარ თავს საფრთხედ სასწავლო პროცესისთვის. ის ამბობს, რომ არც მასწავლებლებისთვის და არც მოსწავლეებისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს, მაგრამ მისი გამოყენებისას ყველას უნდა ახსოვდეს, რომ:
- მნიშვნელოვანია, გადამოწმდეს ყველა ის ინფორმაცია, რომელსაც ხელოვნური ინტელექტისგან მიიღებენ.
- ხელოვნური ინტელექტი შეიძლება იყოს დამხმარე ინსტრუმენტი სწავლებისთვის, მაგრამ არა მთავარი აქტორი.
- არ უნდა დავივიწყოთ, რომ ყველაფერი, რასაც ჩატბოტები ამბობენ, ხელოვნური ინტელექტის პროდუქტია და არა ადამიანის ნააზრევი. ეს „არსებები“ უბრალოდ აერთიანებენ, ახარისხებენ და გასცემენ იმ ინფორმაციას, რაც მათ დაასწავლეს.
- ჩატბოტების გამოყენება კრიტიკული მიდგომის გარეშე სასურველი არ არის. მასწავლებლებს შეუძლიათ, სტუდენტები/მოსწავლეები ავარჯიშონ ხელოვნური ინტელექტის მიერ მიწოდებული ინფორმაციის წყაროების დადგენაში, ვერიფიკაციასა და ანალიზში.
- ჩატბოტების გამოყენება ენობრივი უნარების გასაუმჯობესებლად შესაძლებელი და რეკომენდებულია – მას შეუძლია შეცდომების გასწორება და გრამატიკის წესების ახსნა.
„მოკლედ, მიუხედავად იმისა, რომ შემიძლია ვიყო დამხმარე ინსტრუმენტი მასწავლებლებისა და პროფესორებისთვის, აუცილებელია ჩემი გამოყენება გააზრებულად და პასუხისმგებლობით, ტრადიციული სწავლების მეთოდებსა და კრიტიკული აზროვნების პრაქტიკასთან ერთად“, – ესეც ChatGPT-ს პასუხია.
