17-24 აგვისტოს, ალტე უნივერსიტეტის ორგანიზებით, Technovation Girls Sakartvelo 2023-ის მონაწილე 13-დან 18 წლამდე გოგონებისთვის, კაჭრეთში, კოლეჯ აისში, ტექნოლოგიური ბანაკი ჩატარდა. ეს იყო ფინალური ეტაპი 6 თვიანი პროექტისა, რომლის ფარგლებშიც გოგონები მენტორების დახმარებით და სპეციალურად ამ პროგრამისთვის შედგენილი კურიკულუმით ცდილობდნენ მათ თემში არსებული პრობლემების კვლევას და ამ პრობლემების მოგვარების გზების ძიებას ტექნოლოგიების გამოყენებით. Technovation Girls საერთაშორისო, ტექნოლოგიურ-სამეწარმეო და საგანმანათლებლო პროგრამაა, რომელიც გოგონებს აძლევს საშუალებას, შეიძინონ ის უნარ-ჩვევები, რომლებიც მათ ტექნოლოგ მეწარმეებად და ლიდერებად ჩამოყალიბებაში დაეხმარება.
“ამგვარ პროგრამებს ორი მიზანი აქვს: ერთი მხრივ, მოქალაქეს ავითარებ, რომ, აი, შენ, კონკრეტულად ერთ მოქალაქეს, რა შეგიძლია და მეორე მხრივ, ტექნოლოგიებით ინტერესდებიან გოგონები“– გვეუბნება ნანა დიხამინჯია, Technovation Girls საქართველოს ელჩი, ალტე უნივერსიტეტის ციფრული ტრანსფორმაციების ცენტრის ხელმძღვანელი.
ნანას მათემატიკისა და საინჟინრო-ტექნოლოგიურ სფეროში საგანმანათლებლო-კვლევების მიმართულებით მრავალწლიანი გამოცდილება აქვს. წარმატებით ხელმძღვანელობს როგორც სამეცნიერო, ისე ინდუსტრიულ პროექტებს, თანამშრომლობს საერთაშორისო ორგანიზაციებთან, უცხოურ უნივერსიტეტებთან და კომპანიებთან როგორც თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებისა და დანერგვის, ისევე საგანმანათლებლო პროგრამების განვითარებისა და შეფასების კუთხით. ნანა დიხამინჯიამ ბოლო წლების განმავლობაში არაერთი პროექტი განახორციელა მოსწავლეებისა და სტუდენტების ციფრული განათლების მიმართულებით, განსაკუთრებით კი ქალების ტექნოლოგიური გაძლიერების კუთხით.
2023 წელს Technovation Girls საქართველოს მთავარი მასპინძელი ალტე უნივერსიტეტი იყო. პროექტი საქართველოს ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტოსა (GITA) და STEM მასწავლებელთა ასოციაციასთან პარტნიორობით და თი ბი სი ბანკის მხარდაჭერით განხორციელდა.
ნანა ამბობს, რომ ისეთი პროექტები, როგორიც Technovation Girls-ია, ქართველ მოსწავლეებს სთავაზობს გამოცდილებას, რომელსაც სასკოლო განათლება იშვიათად თუ აძლევს.
“ამ პროგრამაში მონაწილეობისთვის ბავშვებს არაფრის განსაკუთრებული ცოდნა არ მოეთხოვებათ – კურიკულუმი ისეა აგებული, რომ ნებისმიერს შეუძლია ისწავლოს პრობლემის აღმოჩენა, იდეის გენერირება, პროტოტიპის შექმნა, ხელოვნური ინტელექტის მარტივი მოდელის დატრენინგება და ბოლოს უკვე ბიზნეს-გეგმის დაწერა. ჩვენ არანაირ წინარე ცოდნას არ ვამოწმებთ, აქ იდეაა მნიშვნელოვანი და შეიძლება გამოუცდელმა ბავშვებმა კიდევ უფრო საინტერესო იდეები მოიფიქრონ, ან საკუთარი გამოცდილება აქციონ იდეად.
ამ ნახევარი წლის განმავლობაში ხედავ, როგორ ეცვლებათ დამოკიდებულება საქმის მიმართ, როგორ სწავლობენ გუნდურ მუშაობას, დამოუკიდებლად მუშაობას – საქართველოს სკოლებში ძირითადად ყველაფერი დაგეგმილია და ვინც გასწავლის, ის შენზე გამოცდილი უნდა იყოს. ეს კი არის ამერიკული მოდელი, როცა მშობელიც კი შეიძლება იყოს მწვრთნელი განსაკუთრებული ცოდნების გარეშე. სწავლის პროცესსაც კი სწავლობენ, სწავლობენ, როგორ მოიძიონ ინფორმაცია, როგორ მოიპოვონ პასუხები. ეს არის ძალიან მდგრადი პროექტი და ამიტომაც იზრდება დაინტერესება ყოველწლიურად მთელს მსოფლიოში. გვქონდა შემთხვევები, როცა სხვა ტექნოლოგიურ პროექტებში მომუშავე გოგონები თავიანთ უმცროს დებს მონაწილეებად არეგისტრირებენ პროექტში, თვითონ კი მენტორებად მოდიან, რომ მათ დაეხმარონ” – გვიყვება ნანა.
პროექტი, რომელიც 80-მდე ქვეყანას ფარავს, მოხალისეობრივ პრინციპებზე დგას. მენტორები, რომლებიც გოგონებს იდეების განხორციელებაში ეხმარებიან, პროექტში ანაზღაურების გარეშე არიან ჩართულები. ამ ტიპის პროექტში მონაწილეობა კი სამომავლოდ მასში ჩართულ ბავშვებს უბიძგებს, თვითონაც დაეხმარონ სხვებს, გადასცენ ცოდნა და იზრუნონ მათ განვითარებაზე.
გლობალურ პროექტს 17 წლიანი ისტორია აქვს, საქართველოში ის სულ რამდენიმე წელია ტარდება. მასშტაბები ნელ-ნელა იზრდება: თუკი თავიდან 50 გოგონა მონაწილეობდა საქართველოდან, წელს ეს რაოდენობა სამასს აღწევდა.
Technovation Girls-ის პრინციპი ასეთია: გოგონები ერთიანდებიან მაქსიმუმ 5 კაციან ჯგუფებში, ჰყავთ მენტორი და ეჯიბრებიან თანატოლებს მთელი მსოფლიოს მასშტაბით. იმ 6 თვის განმავლობაში, სანამ საკუთარ იდეაზე მუშაობენ, პროექტის მონაწილე გუნდები წერენ ორ ვიდეორგოლს, ერთს −მათ მიერ აღმოჩენილი პრობლემის, მეორეს კი ამ პრობლემის ტექნოლოგიური გზებით გადაწყვეტის შესახებ. ამ ნამუშევრებს საერთაშორისო ჟიური აფასებს. გუნდები იქმნება ორ ასაკობრივ კატეგორიაში: 13-დან 15 წლამდე გოგონები ჯუნიორებად ითვლებიან, 15-დან 18 წლამდე− სინიორად. ზოგიერთ ქვეყნებში იქმნება 13 წლამდელთა გუნდებიც. კურიკულუმი, რომელიც პროგრამის მონაწილეებისთვის არის შედგენილი, ეხმარება გოგონებს, 40+ სამუშაო საათში შეძლონ პროექტის დასრულება. ბანაკში კი, რომელიც ამ პროგრამის ფინალური ეტაპია, გოგონები ისმენენ ლექციებს კლიმატის, სამედიცინო და აგროტექნოლოგიების შესახებ, ესწრებიან ელექტრონიკის, პროგრამირებისა და ხელოვნური ინტელექტის შესახებ სამუშაო შეხვედრებს და თამაშობენ სახალისო STEM თამაშებს.
“წელს 60-მა გუნდმა დაასრულა პროექტი და ეს იყო ძალიან მაღალი მაჩვენებელი. ამ გუნდებიდან შეირჩა 6 ნახევარფინალისტი რეგიონულ კონფერენციაზე, რომელიც მაისში ჩატარდა ალტე უნივერსიტეტში. ხოლო ნახევარფინალში გასულ გუნდებს შემდეგ აფასებდა საერთაშორისო ჟიური.” ფინალში მხოლოდ 15 გუნდი გადიოდა. ფინალში ვერ მოვხვდით, მაგრამ ჯუნიორ კატეგორიაში საქართველოდან გამარჯვებული გახდა სვანეთიდან გუნდი, რომელიც ფარის და ცაგერის საჯარო სკოლის მოსწავლეებისგან იყო დაკომპლექტებული. მათ წარადგინეს პროექტი „სმარტ ლაით“. მესტიაში, სადაც ელექტროენერგია უფასოა, არავინ ზოგავს და უფრთხილდება ელექტროენერგიის არამიზნობრივ გამოყენებას, ამიტომ სკოლის მოსწავლეებმა შექმნეს მოწყობილობა და აპლიკაცია, რომლითაც შესაძლებელია თვალი ადევნო ელექტროენერგიის ხარჯვას და სადაც საჭირო არ არის, გამორთო“ – გვიყვება ნანა. მისი დაკვირვებით, პროექტების ხარისხზე გარკვეული გავლენა აქვს გამოცდილებას, პირველად აქვთ გოგონებს შეხება ტექნოლოგიებთან თუ არა, თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანია პირადი გამოცდილებები ყოველდღიური ცხოვრებიდან. მაგალითად, წელს საქართველოში ერთ-ერთმა გუნდმა შექმნა აპლიკაცია, რომელიც გოგონებს ადვოკატთან დაკავშირებაში ეხმარება – ამ იდეის ავტორს თავად ჰქონდა გამოცდილი ოჯახში ძალადობა და იცის, როგორი მნიშვნელოვანია ამგვარ შემთხვევებში სანდო ადამიანის დროულად ჩართვა საქმეში. კვლევა იმის შესახებ, რომელ ქვეყანაში რა თემებია უფრო მნიშვნელოვანი პატარა გოგონებისთვის ამ პროექტის ფარგლებში არ ჩატარებულა, თუმცა ნანა გვიყვება, რომ გარკვეული ტენდენციები შეიმჩნევა: მაგალითად, განვითარებად ქვეყნებში მეტად აქტუალურია სოციალური თემატიკა, განვითარებულ ქვეყნებში მეტი აპლიკაცია იქმნება კლიმატის ცვლილებების, კონსიუმერიზმის, ჭარბი მოხმარების თემატიკაზე.
პროექტის ფინალი ბანაკია, სადაც პროგრამის ის მონაწილეები, ვინც ყველა ეტაპს გაივლიან, ისმენენ ლექციებს და ერთვებიან სამუშაო შეხვედრებში.
“წელს ბანაკი იყო ორი გუნდი, თითოში 75 – 75 გოგონა და მენტორები. ოთხი დღე და სამი ღამე იყო გათვლილი თითოეული ნაკადისთვის.
შინაარსობრივად ცოტა განსხვავდებოდა ბანაკები ერთმანეთისგან. პირველში უფრო მეტი დატვირთვა იყო სამუშაო შეხვედრებზე, შეისწავლეს ელექტრონიკის საფუძვლები არდუინოზე, გაეცნენ პითონის საფუძვლებს, ლექციები ჰქონდათ კლიმატის ტექნოლოგიებსა და მეოთხე ინდუსტრიულ რევოლუციაზე, ვათამაშეთ სხვადასხვა სტემთამაშები, კიბერ უსაფრთხოებაზე მიიღეს სიღრმისეული ინფორმაცია. მეორე ნაკადზე მეტი ლექციები გაიმართა დიზაინ აზროვნებაზე, ხელოვნურ ინტელექტზე, დემოკრატიის და კლიმატის ტექნოლოგიებზე, მეწარმეობის შესახებ შეხვედრაზე მეტი ყურადღება დაეთმო პროდუქტისთვის ბაზრის კვლევას, ამ ბანაკის მონაწილეებმაც ითამაშეს ბევრი სტემთამაში. ორივე ნაკადის მონაწილეები დამეგობრდნენ, მომავლის გეგმები დასახეს.
უფროსებში არდუინო, მიკროკონტროლერზე დაპროგრამება რამდენიმემ იცოდა, პატარების ჯგუფებში თითქმის არავის ჰქონდა ეს გამოცდილება. ორი სამუშაო შეხვედრა მიეძღვნა ამ საკითხს, რაც საკმარისია დამოუკიდებლადაც გაიგნონ გზა, ტუტორიალები ნახონ და მარტოებმა სცადონ მისი გამოყენება“ – გვიყვება ნანა. ის დარწმუნებულია, რომ ტექნოლოგიების სამყაროში, სადაც ჯერ კიდევ თვალშისაცემად ნაკლებია ქალების რაოდენობა, ამგვარი პროგრამები გოგონებს ეხმარება როგორც პროფესიულ არჩევანში, ისე თანამედროვე გამოწვევების შესაბამისი აზროვნების ჩამოყალიბებაში.
ნანას ვკითხეთ, რა როლი შეიძლება ჰქონდეს სკოლას, როგორ შეიძლება წაახალისოს მასწავლებელმა , მისცეს მოტივაცია გოგონებს, რომ რაც შეიძლება მეტმა სცადოს და ამგვარ პროექტებში მონაწილეობით მიიღოს გამოცდილება.
“სკოლების ჩართულობა იქნება ძალიან კარგი, როცა სკოლიდან მოდის ერთი შეკრული გუნდი, ბევრად მარტივია, მათ აქვთ დრო და სივრცე, რომ ერთად იმუშაონ – კვირაში 3-4 საათი მაინც ჭირდება ამაზე მუშაობას. გვქონდა ისეთი შემთხვევებიც, როცა გუნდის ყველა წევრი სხვადასხვა სკოლიდან იყო. ასეთ შემთხვევაში მენტორებს უჭირდათ მათი ერთად თავმოყრა. იდეალურია, თუკი სკოლიდან მოდის გუნდი და მათი მენტორიც იმ სკოლის მასწავლებელია“ – გვიხსნის ნანა.
