იმ დროს, როცა ახალი ამბები ზებგერითი სიჩქარით არ ვრცელდებოდა ინტერნეტ სივრცეში, და არც თუ ისე დიდი ხსნის წინ იყო ასეთი დრო, ცოდნის ძირითად წყაროს ბეჭდვითი გამოცემები წარმოადგენდა.
თითოეული გაზეთი თუ ჟურნალი საკუთარ მიმართულებას – პოლიტიკას, სამეცნიერო აღმოჩენებს, მოდას და სხვ. ირჩევდა. თავისი ნიშა ჟურნალმა „National Geographic“-მაც მოძებნა და დაიკავა, რომელიც აგერ უკვე 135 წელია თავის მკითხველს საინტერესო ფაქტებს უზიარებს ბუნების, გეოგრაფიის, ისტორიის, კულტურისა და მეცნიერების შესახებ.
ეს ამბავი კი სრულიად სხვანაირად დაიწყო. ჟურნალ „National Geographic“-ის დაარსება არა ამბიციურ რედაქტორებსა და ფოტოგადაღებების მოყვარულებს უკავშირდება, არამედ აშშ-ს ეროვნულ გეოგრაფიულ საზოგადოებას, რომელიც 1888 წლის 27 იანვარს ვაშინგტონში, თეთრ სახლთან ახლოს, ლაფაიეტის მოედანზე დაარსდა.
არაკომერციული ორგანიზაციის დამფუძნებლებს შორის იყვნენ მეცნიერები და მკვლევრები (სულ 33 ადამიანი), რომლებიც ამერიკულ ელიტას წარმოადგენდნენ და რომელთა ძირითადი მიზანი და ამოცანა გეოგრაფიული ცოდნის გავრცელება და პოპულარიზაცია იყო. მათ შორის იყო გარდინერ გრინი ჰაბარდი, რომელიც საზოგადოების საპატიო პრეზიდენტის პოსტზე დაინიშნა. 1888 წლის სექტემბერში ჟურნალის პირველ ნომერს, რომელიც თხელ ყავისფერყდიან გამოცემას წარმოადგენდა, მხოლოდ 217 გამომწერი ჰყავდა.
ჟურნალ „National Geographic“-ის დამაარსებელი და პირველი ნომერი
შემდეგი შვიდი წლის განმავლობაში ჟურნალი პრაქტიკულად მთლიანად გაკოტრდა და გეოგრაფიის პოპულარიზაციის იდეა კიდევ დიდხანს დარჩებოდა აუხდენელ ოცნებად, რომ არა ერთი ფოტორეპორტაჟი.
1905 წელს, „National Geographic“-მა, რომელსაც არც თუ ისე კარგი დღეები ედგა, გადაწყვიტა გამოექვეყნებინა ფოტორეპორტაჟი ლხასაზე (ტიბეტი), მაგრამ მასალის საყიდელი და, მით უფრო, საკუთარი ექსპედიციის ორგანიზების სახსრები ჟურნალს არ ჰქონდა. ჟურნალს ტიბეტის ფოტოები ორმა მოგზაურმა უსასყიდლოდ გადასცა.
იმ პერიოდში ტიბეტში შესვლა უცხოელებისთვის მკაცრად აკრძალული იყო და ამ კანონის დამრღვევებს შესაძლოა ეს სიცოცხლის ფასადაც კი დასჯდომოდათ, მაგრამ ყალმუხელმა ობშე ნორზუნოვმა და ბურიატელმა გომბოჯაბ ციბიკოვმა, რომლებმაც თავი ბუდისტ მომლოცველებად „გაასაღეს“, ცენტრალურ ტიბეტში შეღწევა მოახერხეს და რამდენიმე ფოტოც გადაიღეს. შემდგომში ეს ფოტოები რუსეთსა და საფრანგეთში გამოქვეყნდა და ყველგან მკითხველის უზარმაზარ ინტერესს იწვევდა.
მართალია, „National Geographic“-მა სხვა გაზეთების მიერ უკვე გამოქვეყნებული ფოტოები გამოიყენა, მაგრამ მათ ეს საკუთარი უნიკალური მანერით შეასრულეს: ფოტოები მთელ განშლაზე იყო განთავსებული, ხოლო სიუჟეტს დამატებული ჰქონდა მცირე კომენტარები. შემდგომში ეს სტილი მრავალი წლის განმავლობაში ჟურნალის სავიზიტო ბარათად იქცა – ფოტორეპორტაჟები გეოგრაფიის, ბუნების, მეცნიერების შესახებ.
ფოტოინფორმაცია ერთ-ერთი ყველაზე მოთხოვნადი ჟანრია ფოტოჟურნალისტიკაში. ამის მიზეზი მარტივი და გასაგებია – კორესპონდენტი ვალდებულია დააფიქსიროს მიმდინარე მოვლენები. ფოტოინფორმაციული ჟანრისგან განსხვავებით „National Geographic“-ი თავისი თანამშრომლებისგან არ მოითხოვს „ფიქსაციას“. მათი სამუშაო უფრო რთული და ჩახლართულია: თემების შესახებ ხანგრძლივი სერიოზული შემოქმედებითი კვლევებია საჭირო. თუ ფოტოილუსტრაციას არა აქვს რაიმე მხატვრული საწყისი, მას „National Geographic“-ში არ აქვეყნებენ.
ჟურნალ „National Geographic“-ში გამოქვეყნებული ზოგიერთი ფოტო
ფოტორეპორტაჟში პრაქტიკულად მთლიანად უარყოფილია თანმხლები ტექსტი, ამიტომ ეს ჟანრი თანამედროვე ჟურნალისტიკაში არც თუ ისე ხშირად გამოიყენება. საკმაოდ რთულია, ისე წარმოადგინო გამოსახულების გალერეა, რომ მკითხველისთვის უსიტყვოდ იყოს ყველაფერი გასაგები.
რეპორტაჟმა ტიბეტის შესახებ ჟურნალი გაკოტრებას გადაარჩინა, არადა ეს მხოლოდ დასაწყისი აღმოჩნდა. მოგვიანებით ალმანახის ფურცლებზე უამრავი უნიკალური ფოტო გამოქვეყნდა. მათ შორის მთვარეზე ასტრონავტების „აპოლონ 12“-ისა და იმ წყალქვეშა ექსპედიციების დროს გადაღებული ფოტოები, რომლებიც თავად გამოცემის მიერ იყო ორგანიზებული. ასევე „ტიტანიკის“ ნამსხვრევების, იშვიათი ცხოველების, მცენარეების, პეიზაჟების და სხვა ფოტოსურათები.
მიუხედავად იმისა, რომ „National Geographic”-ის ისტორია მარტივი არ ყოფილა, ის დღესაც ძველებურად პოპულარულია, მსოფლიოში ყველაზე ცნობილი სამეცნიერო გამოცემაა და მისი სავიზიტო ბარათი კვლავაც მაღალი ხარისხის უნიკალური ფოტოებია მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხიდან. ჟურნალი მილიონობით ეგზემპლარად გამოდის თითქმის 40 ენაზე, 100-ზე მეტ ქვეყანაში ვრცელდება და მსოფლიოს მასშტაბით დაახლოებით 100 მილიონზე მეტი მკითხველი ჰყავს.
„National Geographic“-ი ქართულ ენაზე 2012 წლიდან გამოდის და ჟურნალს პირველივე დღიდან აღებული აქვს განათლებისა და ცოდნის გავრცელების პასუხისმგებლობა. იგი ავრცელებს და ხელმისაწვდომს ხდის მსოფლიოში მიმდინარე ყველა მნიშვნელოვანი, ფუნდამენტური მოვლენის შესახებ სანდო ინფორმაციას ქართულ ენაზე.
ჟურნალის ძირითადი მიზანია საზოგადოების ცნობიერების ამაღლება ნებისმიერი საბუნებისმეტყველო, გეოგრაფიული, ისტორიული თუ სოციალური და ეკონომიკური მეცნიერებების, აგრეთვე ტექნოლოგიების სფეროებში. “National Geographic-ი საქართველო” უმაღლესი დონის ფოტოგრაფიის თანხლებით სახალისოდ მოგვითხრობს ძალიან საინტერესო ამბებს ისეთი სფეროებიდან როგორიცაა, ისტორია, არქეოლოგია, ანთროპოლოგია, ეთნოგრაფია, რელიგიათმცოდნეობა, ახალი ტექნოლოგიები, მედიცინა, ბიოლოგია, ფიზიკა, ასტრონომია და ასტროფიზიკა, გეოგრაფია, მეტეოროლოგია და კლიმატოლოგია, გეოლოგია, ველური ბუნება და არქიტექტურა. ჟურნალის მიერ გაშუქებულ ყველა თემას „ზურგს უმაგრებს“ აკადემიური ცოდნა.
კომპანია „სილქნეტის“ ინიციატივით ჟურნალი უსასყიდლოდ გადაეცემა სკოლებს, უმაღლეს სასწავლებლებს, საგანმანათლებლო პროექტების მონაწილეებს, პენიტენციარულ სისტემას, ოკუპირებულ ზოლთან ახლომდებარე სასწავლებლებს და სხვ.
გამოყენებული ლიტერატურა“
https://www.nationalgeographic.com/
