იაპონიის სოფლები ერთგვარ გლობალურ მითად იქცა. მედია და ბლოგები ხშირად მოგვითხრობენ იაპონიაში უფასო სახლების შესახებ. სტატიები ძველი სახლების ფანტასტიკურ ცვლილებებს აღწერს.
ბოლო დროს იაპონიის akiya მედიის ყურადღების ცენტრშია. ის საინტერესოა მათთვის, ვინც ცდილობს, თავი დააღწიოს კორპორაციულ ურბანულ იაპონიას. მიმზიდველია იმ უცხოელებისთვისაც, რომლებიც ხედავენ, რომ სამშობლოში უძრავი ქონების ფლობის ოცნება მზარდი ფასების გამო აუხდენელია. ამ შემთხვევაში შეიძლება გქონდეთ იაპონიაში აკია სახლების იმედი – სახლებისა, რომლებიც ძალიან იაფად იყიდება და ზოგჯერ უსასყიდლოდაც კი გაიცემა.
სად არის ხრიკი? მართლა უფასოა ისინი თუ თითქმის უფასო?
უპირველეს ყოვლისა, მოდი, ვნახოთ, კონკრეტულად რა არის აკია და ამართლებს თუ არა მათ გარშემო არსებულ იმედებსა და მოლოდინებს.
სიტყვა Akiya (空き家) ითარგმნება როგორც „ცარიელი სახლი“, რომელსაც შეიძლება ჰყავდეს ან არ ჰყავდეს მიკვლევადი მემკვიდრე. ამ სახლების ტიპი და მდგომარეობა სხვადასხვანაირია. ისინი შეიძლება იყოს საოცრად იაფი, მაგრამ ბევრად მეტ სახსრებს მოითხოვს მათი შეკეთება და შენარჩუნება. აკია სულ უფრო გავრცელებულ ფენომენად იქცა იაპონიაში, განსაკუთრებით – სიკოკუსა და კიუშუზე, სადაც პრეფექტურა ხედავს, რომ საცხოვრებელი ფართის თითქმის 20% ცარიელია.
აკიას წარმოშობის მრავალი მიზეზი არსებობს, მაგრამ ყველაზე დიდი ხელშემწყობი ფაქტორია დეპოპულაცია, განსაკუთრებით – იაპონიის სოფლებში. ამ სახლების ღირებულების დაცემა ნიშნავს, რომ მაშინაც კი, როდესაც მიკვლევადი მფლობელი არსებობს, მისთვის მცირე სტიმულია, გაყიდვის პერსპექტივით მაინც განაახლოს სახლი. იაპონიაში ბევრი სახლი ცუდ მდგომარეობაშია და, სავარაუდოდ, ვრცელ სარემონტო სამუშაოებს მოითხოვს, განსაკუთრებით – თუ დიდი ხანია ცარიელია.
Akiya უფრო მეტად ტრადიციული ღირებულებების მატარებელია – იაპონური სახლები, ტრადიციულად, ხისაა. ესენია ხის კონსტრუქციები თიხის კედლებით, ქაღალდის კარებით და ტატამის ხალიჩებით. თუმცა აღსანიშნავია, რომ ბევრი ცარიელი და მიტოვებული სახლი ბოლო სამი-ოთხი ათწლეულის განმავლობაში აშენდა.
მოსახლეობის კლება მრავალი ქვეყნის მთავარი პრობლემაა. ის განსაკუთრებით აწუხებს იაპონიას, სადაც მე-20 საუკუნის დიდი ბუმის შემდეგ აშკარაა მოსახლეობის მკვეთრი შემცირება. 2018 წელს ყველაზე ნაკლები ჩვილი დაიბადა, ხოლო სიკვდილიანობამ დაბადებას გადააჭარბა.
რამდენადაც მცირდება მოსახლეობის რაოდენობა მთელ იაპონიაში, მცირდება საცხოვრებლებზე მოთხოვნაც შინამეურნეობათა რაოდენობის შემცირებით. ქვეყნის დაბერებული მოსახლეობა ტოვებს უფრო და უფრო მეტ აკიას მემკვიდრის ან ახალი მოიჯარის არყოლის გამო. გარდა ამისა, ხალხსაც ნაკლები სურვილი აქვს, მემკვიდრეობით მიიღოს აკიაა – ურჩევნიათ, მეორე სახლის გადასახადს თავი აარიდონ. იგრძნობა მოიჯარეების ნაკლებობაც.
მე-20 საუკუნეში იაპონიამ მოსახლეობის მატების ორი დიდი ტალღა განიცადა: პირველი – მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, მეორე – 1980-იანი წლების ეკონომიკური აფეთქების დროს. ორივემ წარმოშვა საცხოვრებლის დეფიციტი, რამაც გამოიწვია იაფი სახლების მშენებლობა, რომლებიც სოკოებივით გამრავლდა მჭიდროდ დასახლებულ ქალაქებსა და სოფლებში.
აკია მთელს იაპონიაშია მიმოფანტული, ტოკიოდან კიუშუზე, იაპონიის არქიპელაგის სამხრეთ კიდეში, მდებარე კუმამოტოს პრეფექტურამდე. ეს სახლები განსაკუთრებით კონცენტრირებულია სოფლად, რადგან ახალგაზრდა თაობები ტოვებენ ფესვებს და სახლდებიან ქალაქებში, სადაც მეტი შესაძლებლობაა. ეს იწვევს გლობალური მოსახლეობის დრამატულ ცვლას მთელს მსოფლიოში.
2018 წელს იაპონიის მასშტაბით 13,6%-იანი ქონების რეკორდული მაჩვენებელი დარეგისტრირდა როგორც აკია და, სავარაუდოდ, პრობლემა მომავალში უფრო გაუარესდება.
სოფლად, სადაც სახლებზე მოთხოვნა უკვე დაბალია, აკია იმდენად იაფი ღირს, რომ უძრავი ქონების აგენტებს არ სურთ მათი აღება. ისინი ამ სახლებით ფულს ვერ გამომუშავებენ, რადგან მათი გასამრჯელო ქონების ღირებულების მიხედვით გამოითვლება.
მიუხედავად იმისა, რომ დიდი რაოდენობით აკია ირიცხება ბანკებში, ხელისუფლებამ ვერ შეძლო მათი გარემონტება ან დანგრევა, რადგან ამისთვის მფლობელთა ნებართვაა საჭირო, მათი იდენტიფიცირება კი ვერ მოხერხდა.
ადგილობრივი საკრებულოებისთვის აკია შესაძლოა ტვირთად იქცეს სტიქიური უბედურების შემთხვევაში. ვინაიდან მათი უმეტესობა რამდენიმე ათეული წლისაა. ეს ძველი ხის სახლები ნაკლებად გაუძლებს ტაიფუნებსა და მიწისძვრებს.
მოსახლეობისა და სოციალური უსაფრთხოების ეროვნული ინსტიტუტის თანახმად, 2065 წლისთვის იაპონიის მოსახლეობა 127 მილიონიდან 88 მილიონამდე შემცირდება, რაც იმას ნიშნავს, რომ კიდევ უფრო ნაკლებ ადამიანს დასჭირდება სახლი.
ვარაუდობენ, რომ 2040 წლისთვის იაპონიაში თითქმის 900 ქალაქი და სოფელი აღარ იარსებებს და ოკუტამა ერთ-ერთი მათგანია. ამ კონტექსტში ქონების გაცემა გადარჩენის სურვილით არის ნაკარნახევი.
„2014 წელს ჩვენ აღმოვაჩინეთ, რომ ოკუტამა ტოკიოს პრეფექტურის ერთ-ერთი იმ ქალაქთაგანია, რომელიც 2040 წლისთვის შესაძლოა გაქრეს“, – ამბობს კაზუტაკა ნიჯიმა.
ოკუტამაში, წყნარ, მთიან ქალაქში, ტოკიოს პრეფექტურის ჩრდილო-დასავლეთ ხეობებში, დედაქალაქიდან ორი საათის სავალზე, მრავალი აკიაა.
ოთხი წლის წინ ოკუტამას საბჭოს ახალგაზრდული აღორძინების დეპარტამენტმა წამოიწყო პროგრამა მემკვიდრეების მიერ შემოწირული იმ აკიას გამოსაყენებლად, რომელთა პატრონებიც სახლების მიტოვებას მათ გაცემას ამჯობინებდნენ. ახალ მოიჯარეებს, რომლებიც იღებენ აკიას, შეუძლიათ გადაიხადონ მცირე ყოველთვიური გადასახადი 15 წლის განმავლობაში, რის შემდეგაც მათ ქონების საკუთრების უფლება გადაეცემათ. ფაქტობრივად, ქირა ქონების გადასახადის მცირე ნაწილს ფარავს, ხოლო დანარჩენში საბჭო ეხმარება.
მიუხედავად იმისა, რომ ქალაქი უზრუნველყოფს საბაზისო არქიტექტურულ მოვლა-პატრონობას, სთავაზობს მომავალ მოიჯარეებს დამატებით დახმარებას $18,000-მდე ღირებულების ქონების განახლებისთვის და უფასო სერვისებს ბავშვებისთვის, ოკ
უამრავ აკიას ნახავთ შემდეგ ვებგვუტამა კვლავ იბრძვის ახალი მაცხოვრებლების მოსაზიდად.
დოქტორი ჩი ნოზავა, მეცნიერებისა და ინჟინერიის პროფესორი, ვარაუდობს, რომ აკიას პრობლემა გაიზრდება დიდი ქალაქების ცენტრალურ რაიონებში, რადგან ძველი უბნების აღდგენის ნაცვლად ახალი საცხოვრებელი სახლები შენდება. ეს განსაკუთრებით ეხება ქალაქებს, სადაც მოსახლეობა სწრაფად მცირდება.
ამ შენობებისა და პატარა ქალაქების მომავალი დამოკიდებულია იმაზე, მიიღებს თუ არა ადგილობრივი საბჭო სტრატეგიულ ზომებს აკიას გამოსაყენებლად.
„გადაწყვეტილებები უნდა იქნეს მიღებული ახალი თაობების მოსაზიდად, – ამბობს ნოზავა, – თორემ სწრაფად კლებადი მოსახლეობა მხოლოდ უფრო ცარიელ ქალაქებსა და შენობებს გააჩენს“.
ამ რესურსის გამოყენება შეგიძლიათ მე-10 კლასში საკითხ „დაბერებადი და ახალგაზრდა ერების“ კომპლექსურ დავალებაში: „დაბერების პროცესი იაპონიაში“.
ერდზე: https://www.akiyainaka.com/
https://www.bbc.com/worklife/article/20190923-what-will-the-world-look-like-in-the-future
