ორწლიანი პაუზის შემდეგ კვლავ აეროპორტისკენ ავიღე გეზი. ბოლო ვიზიტი პრატოში მქონდა, ფლორენციასთან ახლოს რომაა, იმ ქალაქში. ამაზე წერილიც დავწერე და თუ სურვილი გექნებათ, გადაიკითხეთ უკაცრავად, ინგლისურად საუბრობთ?.
შემდეგ პალერმოში უნდა წავსულიყავი, მაგრამ პირადი პრობლემების გამო ყველანაირად დაფინანსებულ ვიზიტზე უარი ვთქვი. შემდეგ რა მოხდა? პრობლემები უფრო გამძაფრდა და ზედ პანდემიაც დაერთო… ასე რომ, მყარად ჩავრჩი ერთ ადგილას და აგერ ახლა კვლავ იტალიით გამეხსნა გზა.
რა თქმა უნდა, თურქეთის ავიახაზებით წავედი. მომწონს მათთან ერთად ფრენა და იმიტომ. სტამბულის აეროპორტში ვერც კი იფიქრებთ, რომ გარეთ პანდემიაა, კვლავ უამრავი ხალხია. ნიღბების გაკეთებით დიდად თავს არ იწუხებენ.
ძველებურად ბევრი იაპონელი მოგზაურობს, ძველებურად ქალები ჭარბობენ და აეროპორტის ტუალეტების დიდ სარკეებში ძველებურად უამრავ კოსმეტიკას ისვამენ სახეზე (ითხიპნიან-მეთქი, მინდოდა მეთქვა, მაგრამ რაღაცნაირად მომერიდა და გადავიფიქრე). სხვათა შორის, მათი ენერგია მუდმივად მაკვირვებდა. მე მგზავრობის დროს სულ გადალასლასებული ვარ და აეროპორტის სარკეში სახეზე რამის წასმა ერთხელაც არ მომსვლია თავში აზრად.
თუმცა, კოსმეტიკის წინააღმდეგი სულაც არ ვარ და ჩემი ბიუჯეტის რაღაც ნაწილი ასევე მის შესაძენად იხარჯება. უფრო სწორად, მე უფრო თავის მოვლის საშუალებები მიზიდავს, თუმცა, ბოლოში მაინც ყველაფერი კოსმეტიკამდე დადის.
პირველად არომატული ეთერზეთების გამოყენება ძველმა ბერძნებმა დაიწყეს. მას ქარის, მზისა და სხვა ბუნებრივი მოვლენებისგან თავის დასაცავად იყენებდნენ. ჭვარტლითა და ნახშირით თვალების დახატვაც მათივე მოგონილია. ამ ყველაფერს აბუსალათინის ზეთში ხსნიდნენ. ასევე სწამდათ, რომ ეს მოხატულობა მათ ბოროტი ძალებისგან დაიფარავდა. ებერტის პაპირუსი პირველი ნაწერი დოკუმენტია, სადაც კოსმეტიკის, წამლებისა და ჰიგიენური საშუალებების შექმნის რეცეპტებია შემონახული. აქვეა ხნაზე დამზადებული თმის საღებავების პირველი რეცეპტურაც.
დღეს კოსმეტიკა ჩვენი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილი გახდა. ეს ყველაფერი ორგანული ქიმიის განვითარების წყალობით მოხდა. გასაყიდად გამოფენილია უამრავი დასახელების პროდუქცია უამრავი მწარმოებლისგან და საქმეში გაურკვეველი ადამიანი იოლად დაიბნევა. თითო ასეთ პროდუქტში 1-დან 15-მდე ქიმიური ინგრედიენტია შეერთებული და არეული.
ჰოდა, ამოცანა გვეკითხება, როგორ გავარჩიოთ კარგი და ცუდი პროდუქტი ერთმანეთისგან და არ წამოვეგოთ მარკეტინგულ ხრიკებს. ანუ, ფაქტობრივად აქაც მედიაწიგნიერება გვჭირდება, ოღონდ ეს მედიაწიგნიერება ქიმიაშერეული უნდა იყოს.
ნებისმიერი კოსმეტიკა შემდეგი კომპონენტებისგან შედგება: გამხსნელი, ანუ ის სითხე, რაშიც დანარჩენი კომპონენტები გაიხსნება. ყველაზე ხშირად გამხსნელად ჩვეულებრივი წყალი გვევლინება. შემდეგი კომპონენტი ემულგატორია, რომელიც შეურევადი კომპონენტების ფენებად დაყოფას აგვარიდებს თავიდან. ბევრი საშუალება ეფუძნება ემულსიას, ანუ ცხიმის წვეთებს, რომლებიც წყალშია დისპერგირებული. წყალი და ცხიმი ერთმანეთს არავითარ შემთხვევაში არ შეერევა, ამიტომ კოსმეტიკურ საშუალებას, ზედაპირული დაჭიმულობის მოსახსნელად ემულგატორს უმატებენ. შედეგად, მიიღება ერთგვაროვანი მასა.
შემდეგი კომპონენტი კონსერვანტებია, რომლებიც მიკროორგანიზმების წარმოქმნას და გამრავლებას უშლის ხელს, ასევე პროდუქტის ვარგისიანობის დროს ახანგრძლივებს. შემდეგი კომპონენტი სიბლანტის სტაბილიზატორია. ის პროდუქტს საჭირო კონსისტენციასა და სტრუქტურას აძლევს. მჟავიანობის სტაბილიზატორები აუცილებელია იმისთვის, რომ პროდუქტის თითოეულმა კომპონენტმა ვარგისიანობის მთელი დროის განმავლობაში თავისი ფუნქცია შეასრულოს. ამ ყველაფერს პარფიუმერული კომპოზიცია დაემატება, რომ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი კომპონენტის სურნელი გადაფაროს. ასევე უმატებენ პიგმენტებს. ის შეიძლება იყოს ორგანული ნახშირწყალბადების ბაზაზე ან არაორგანული. ეს ორი კატეგორია, არ უნდა შეგვეშალოს სინთეზურსა და ნატურალურში.
შეფუთვაზე მითითებული პირველი ათი ნივთიერება, როგორც წესი აქტიურია, დანარჩენები, ე.წ. დამხმარეები არიან. უნდა აღინიშნოს, რომ ფაქტობრივად თითქმის ყველა კოსმეტიკური საშუალება შეიცავს მჟავებს, მაგრამ რაც არ უნდა დიდი რაოდენობით დავიტანოთ კანზე ეს საშუალებები, მაქსიმუმ მისი გაღიზიანება გამოიწვიოს, ქიმიურ დამწვრობას ვერ მივიღებთ, რადგან მჟავათა რაოდენობა და კონცენტრაცია ძალიან მცირეა.
კოსმეტიკური საშუალებების ფასები კიდევ სხვა თემაა. ზოგჯერ ფასის განმსაზღვრელი გამოყენებული აქტიური ნივთიერებაა. ამას ემატება ბრენდის ფასიც და უსაშველო რამ გამოდის. მცენარეული ინგრედიენტები საშუალებას უფრო ბიუჯეტურს ხდის. თუმცა, მცენარეული ექსტრაქტების გამოყენება მათი მაღალი ალერგენობის გამო მაინც შეზღუდულია. გარდა ამისა, შეფუთვაზე უფრო ნივთიერებების სავაჭრო სახელებს აწერენ, ვიდრე მათ ნამდვილ ქიმიურ სახელწოდებებს. ეს კომერციულ საიდუმლოს უკავშირდება და გამოდის, რომ ალქიმიკოსების ძველი ლოზუნგი – „Aluminibus et Salibus“ კვლავ ძალაშია. თუმცა, ყველა ინგრედიენტის მითითება, თუნდაც დაშიფრულად, მაინც აუცილებელია, რადგან ერთი მაინც თუ გამორჩებათ და ვინმე ახირებული ქიმიკოსი ანალიზით აღმოაჩენს, მაშინ მწარმოებელს სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობაც კი შეიძლება დაეკისროს. ამიტომ, თუ კოსმეტიკური საშუალება სერტიფიცირებული და კვლევებითაა გამოცდილი, ერთადერთი, რა პრობლემაც შეიძლება წარმოიქმნას, ინდივიდუალური აუტანლობა და ალერგიული რეაქცია იქნება.
კოსმეტიკური საშუალებების ერთიანი კლასიფიკატორი არ არსებობს, თუმცა გამოყენების მიხედვით სამ ჯგუფად შეიძლება დავყოთ:
პირველი ჯგუფი – სპეციალური დანიშნულების კოსმეტიკაა. ანუ, საბავშვო, პირის ღრუსა და ინტიმური;
მეორე ჯგუფი – ე.წ. პროფესიული კოსმეტიკა, მაღალი კონცენტრაციის მოქმედი ინგრედიენტებით. ეს კოსმეტიკა მხოლოდ სპეციალისტებმა უნდა გამოიყენონ. სხვა სიტყვებით, რომ ვთქვათ, სახლში გამოსაყენებელი არაა და უფრო სალონური მოხმარების არის.
მესამე ჯგუფი კი – ჩვეულებრივი კოსმეტიკაა, რომლის გამოყენებაც ნებისმიერ ჩვენგანს შეუძლია.
„რაც უფრო ძვირია, უფრო კარგია“ – ასეთი მიდგომა მთლად სწორი არ არის. ნედლეული ყველგან ერთნაირია გამოყენებული. თუმცა, ზოგმა მწარმოებელმა შეიძლება თქვას, რომ მის ნელსაცხებელში ყოჩივარდა, მაგ. ჰიმალაის მთებშია მოკრეფილი, სხვას კი შაქრო პაპას ბაღის ყოჩივარდა აქვს გამოყენებული. ბუნებრივია, ჰიმალაის ყოჩივარდა უფრო ძვირი ეღირება.
ფასზე გავლენას ახდენს დამზადების ადგილი, ანუ რომელი ფირმის სპეციალისტებმა შეურიეს ერთმანეთს ინგრედიენტები, შემდეგ ტესტი როგორ და სად გაიარა და ა.შ. გარდა ამისა, საჭიროა კარგი რეკლამა და შეფუთვა. ეს უკანასკნელი ზოგჯერ თავად საშუალებაზე ძვირი გამოდის ხოლმე.
მაღაზიებში გაყიდული სერტიფიცირებული კოსმეტიკა წესით უსაფრთხოა. თუმცა, მაინც არსებობენ, ე.წ. სახიფათო კომპონენტები. ესენი აკრძალული ან შეზღუდული ნივთიერებების სიაშია. ასეთია, მაგ.:
პარაბენები – ქიმიური ნივთიერებების კლასია, რომლებსაც კონსერვანტებად იყენებენ ხოლმე. პარა-ჰიდროქსილბენზოილმჟავას ესთერია. ეს უკანასკნელი ბუნებრივი სახით ბევრი ხილისა და ბოსტნეულის შედგენილობაში შედის. კოსმეტიკაში იყენებენ – მეთილ, ეთილ, პროპილ, ბუტილ, იზობუტილ პარაბენებს. იაფი ნივთიერებებია და მაღალი ანტისეპტიკური თვისებები აქვთ. 2004 წელს ერთი პუბლიკაცია გამოქვეყნდა, სადაც საუბარი იყო შესაძლო კავშირზე პარაბენებსა და ძუძუს კიბოს განვითარების რისკს შორის. პუბლიკაცია ინგლისის რედინგის უნივერსიტეტიდან ფილიპ დარბრეს ეკუთვნოდა. წერდა, რომ ძუძუს კიბოს 20 ნიმუშიდან 18 პარაბენებს შეიცავდა. შემდეგ კიდევ ბევრი იკვლიეს და აღმოჩნდა, რომ პარაბენებიდან ყველაზე მეტი რისკი ბუტილ პარაბენს აქვს, დანარჩენებს კი კოსმეტიკურ საშუალებებში მცირე კონცენტრაციებით არსებობა შეუძლია და მათი ორგანიზმში დაგროვების ალბათობა ძალიან მცირეა. თუმცა, ხომ გაგიგიათ, ტაშტი გატყდა და ხმა გავარდაო. განა მართლა გატყდაო… ჰოდა, მწარმოებელიც აღარ უმატებს. უფრო მეტიც, პროდუქციას უზარმაზარი ასოებით აწერს – არ შეიცავს პარაბენებს!
დეზოდორანტებში გამოყენებული ალუმინის ჰიპოქლორატი ბლოკირებას უკეთებს ოფლის სადინრებს და ოფლის გამოყოფას ამცირებს ან სულაც ზღუდავს. არსებობს მოსაზრება, რომ ეს პროცესი ჩვენს ორგანიზმში ტოქსინების დაგროვებას უწყობს ხელს, რადგან გარეთ გამოსვლის საშუალებას არ აძლევს. ალუმინის დამატებაც მთელმა რიგმა მწარმოებლებმაც შეაჩერეს და სიმართლე გითხრათ, მეც სწორედ ისეთ დეზოდორებს ვანიჭებს უპირატესობას, რომლებიც მას არ შეიცავენ.
ტრიკლოზანი – თავიდან შემუშავებლი იყო, როგორც ანტიბაქტერიული საშუალება, რომელსაც ქირურგიული იარაღების დასამუშავებლად იყენებდნენ. მოგვიანებით კი საპონსა და კბილის პასტაში დამატება დაიწყეს. შემდეგ აღმოჩნდა, რომ ტრიკლოზანის ხანგრძლივი ზემოქმედება ლაბორატორიულ ვირთხებში ღვიძლის ფიბროზსა და კიბოს იწვევდა. ასევე, რევდა ჰორმონალურ ფონს.
ფორმალდეჰიდი, იგივე ფორმალინი საწმენდი და ჰიგიენური საშუალებების დანამატად შედის, როგორც კონსერვანტი. ამერიკის ძუძუს კიბოს ასოციაციის მიერ ეს ნივთიერება პირველი ჯგუფის კარცეროგენადაა აღიარებული. თუმცა, მისი 0.01%-ით გამოყენება დაშვებულია და მრავალი პროდუქტის შემადგენლობაში გვხვდება. ოღონდ ეს კოსმეტიკა, ე.წ. ჩამოსაბანი საშუალებებია, რაც ნიშნავს, რომ მისი სხეულთან კონტაქტის დრო უმნიშვნელოა.
ფთალატები – ფტალის მჟავას ესტერებია. მათზე ცალკე წერილი მაქვს დაწერილი და შესაბამისად ამ ლინკს მიჰყევით https://mastsavlebeli.ge/?p=13531. იმას დავწერ, რომ ტუჩსაცხებსა და ფრჩხილის ლაქებში შეიძლება შეგვხვდეს.
ჩასხდომას აცხადებენ და მეც გასასვლელისკენ გავრბივარ. თავის მოვლის საშუალებებზე საუბარი კი არ დამისრულებია. პირიქით, ახლა დავიწყე.
