ამერიკელი მასწავლებლის რჩევები კოლეგებს
მაღალ ნიშნებზე ზრუნვა საკმაოდ დამქანცველი პროცესია როგორც მოსწავლეებისთვის, ასევე მასწავლებლებისთვის. ორივე მხარეს სურს სასწავლო პროცესით ტკბობა და ეს შესაძლებელია. კრისტალ ფრომერტი, განათლების მაგისტრი და მათემატიკის მასწავლებელი 20-წლიანი გამოცდილებით, საუბრობს იმაზე, თუ როგორ უნდა დავაღწიოთ თავი მუდმივ წუხილს ქულებზე. აი რას გვიზიარებს ის:
„ჩემი მოსწავლეები კლასში შესრულებული საშინაო დავალებით მოდიან, ისინი აშკარად მომზადებული არიან და თემასთან დაკავშირებულ კითხვებს მისვამენ. მათთვის არ არის მნიშვნელოვანი, მიიღებენ თუ არა ქულებს დავალებისთვის – ის, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ, მხოლოდ ცოდნისთვის კეთდება… შემდეგ კი ვიღვიძებ.
რეალობა ასეთია: მოსწავლეები მუდმივად ამოწმებენ თავიანთ შეფასებებს ონლაინდღიურებში და სვამენ ისეთ შეკითხვებს, როგორიცაა:
„რამდენს დამაკლებთ, თუ რაიმე თემა დამავიწყდება?“
„რამდენ ქულას დამაკლებთ არასწორი გაფორმებისთვის?“
„რა უნდა გავაკეთო უფრო მაღალი ქულა რომ მივიღო?“
მრავალი წელი ვაკვირდებოდი, როგორ წუხდნენ მოსწავლეები ნიშნების გამო და დავფიქრდი იმაზე, შეეძლო თუ არა ჩემს ქცევას ამაზე რაიმე გავლენის მოხდენა. აღიარების მრცხვენია, მაგრამ ადრე მოსწავლეებს ხშირად ვაქებდი მაღალი ქულების და არა მათი ძალისხმევის ან წინსვლის გამო. მშობლებთან შეხვედრის დროს ყოველთვის ვამახვილებდი ყურადღებას ნიშნებზე და არა სასწავლო პროცესის მიმდინარეობაზე.
ფიქრის დროს მივხვდი, რომ ჩემს სკოლაში არიან მასწავლებლები, რომლებიც ჩემსავით დაიღალნენ ნიშნებზე კონცენტრირებით. ჩვენ ერთმანეთს სხვადასხვა მიდგომა და სტრატეგია გავუზიარეთ. გვინდოდა, ბავშვები სწავლაზე გადართულიყვნენ. მაგრამ, რა თქმა უნდა, ჩვენ ახლაც გვიწევს ქულების წერა. თუმცა გვაქვს რჩევების მთელი ჩამონათვალი, როგორ აღარ უნდა შეგვაწუხოს შეფასებაზე აკვიატებულმა წუხილმა:
- შეცვალეთ თქვენი მიდგომა ბავშვებთან და მათ მშობლებთან საუბრის დროს: არ ღირს ნიშნებზე ჩაციკვლა. თუ ადრე ჩემს მოსწავლეებს დავალების შესრულების დროს მოულოდნელად ეკარგებოდა მოტივაცია, მე მათ ასე ვეუბნებოდი: „შენ ვალდებული ხარ ეს გააკეთო, რადგან მე უნდა შევაფასო შენი ნამუშევარი“. ახლა, მსგავს სიტუაციებში ვცდილობ, მოსწავლეები წავახალისო და ვუთხრა: „თქვენ კარგად გაართვით თავი რადიკალების გამარტივებას და ახლა ველი როდის შეგეძლებათ, გამოიყენოთ თქვენი ცოდნა პითაგორას თეორემაში“.
რა თქმა უნდა, ეს მეთოდი ყოველთვის არ ჭრის. მაგრამ იმის გაცნობიერება, რომ ჩემს ნათქვამს შეუძლია, ბავშვებს ყურადღება არა ქულებზე, არამედ სწავლაზე გადაატანინოს, მეხმარება მხოლოდ ქულებისთვის ბრძოლასთან გამკლავებაში.
მშობლებთან სხვანაირად ვსაუბრობ. წერილებში ან სატელეფონო საუბრებში, როდესაც რომელიმე მოსწავლეს განვიხილავთ, ვლაპარაკობ იმაზე, თუ რა იდეებს გვთავაზობს მათი შვილი, რა უნარ-ჩვევების მიღებას და დემონსტრირებას ახდენს და აღარ ვამახვილებ ყურადღებას ნიშნებზე.
და თუ მშობლები მაინც ჩამეკითხებიან ბავშვის წარმატებაზე ქულათა სისტემის მიხედვით, ვპასუხობ: „დევონმა წინა დავალებაში 42 ქულიდან 35 მიიღო. მე ვურჩევდი, რომ გაიმყაროს ცოდნა ძირითადი მამრავლების შესახებ, რათა უკეთ მოემზადოს შემდეგ თავში მოცემული მასალისთვის“. თუ მათემატიკის ენაზე ვესაუბრები, ცოტას ვეშმაკობ, რადგან 42 შესაძლოდან 35 ქულა ოთხიანად იქცევა. მაგრამ ამით მე ვახერხებ მშობლების ყურადღების გადატანას არა ქულებზე, არამედ სხვა რამეზე.
- მასწავლებლებო, ისაუბრეთ მოსწავლეებთან მათ შედეგებზე ქულებზე ყურადღების გამახვილების გარეშე. ეს აზრი მას მერე მომივიდა, რაც ჩემი კოლეგა კრისტი ლოუდენის ბლოგი ვნახე იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა მოხდეს მოსწავლეების მოტივირება, რომ მათ მოუსმინონ მასწავლებლების რჩევებსა და რეკომენდაციებს. კრისტი გვირჩევდა საბოლოო ქულების გამოცხადების ნაცვლად, მოსწავლეებთან გვესაუბრა მათ წარმატებებზე, პროგრესზე და თემებზე, რომლებსაც მეტი ყურადღება უნდა მიექცეს. და უმჯობესია, გაწეული სამუშაო საერთოდ არ შეფასდეს ქულებით, თუ ეს შესაძლებელია.
კრისტი ინგლისურის პედაგოგია, ამიტომ მის კლასებში ბავშვები უამრავ ესეის წერენ, მაგრამ ზოგიერთს ის შეგნებულად არ აძლევს შეფასებებს, თუმცა აკეთებს ჩანაწერებს რვეულის მინდვრებზე და ურჩევს, რა შეიძლება გააუმჯობესოს მუშაობაში და როგორ უნდა გაკეთდეს ეს.
მე და ჩემმა კოლეგამ, მათემატიკის მასწავლებელმა, შევისწავლეთ კრისტი ლოუდენის სტრატეგია. ჩვენ შევაფასეთ ტესტები და დამოუკიდებელი ტესტები „კლასიკურად“: თითოეულს მივანიჭეთ ქულა და თან მოკლე კომენტარებიც დავურთეთ. ნიშნები ცალკე სიაში ჩავწერეთ, მოსწავლეებს კი თავიანთი ნამუშევრები ჩვენი რეკომენდაციებითურთ დავუბრუნეთ, ნიშნების გარეშე. მას შემდეგ, რაც მოსწავლეებს შენიშვნებიანი რვეულები მივეცით, ვთხოვეთ, დაფიქრებულიყვნენ ჩვენს კომენტარებზე და გამოესწორებინათ უზუსტობები. გამოვიდა, რომ ჩვენ ვიმუშავეთ შეცდომებზე. უპირველეს ყოვლისა, ჩვენ უნდა დავეხმაროთ ბავშვებს შესწორებების გაკეთებაში და მათთან ერთად განვიხილოთ მათი ნამუშევრები და არა ქულები, რომლებიც მიიღეს.
თავიდან ეს ბავშვებს აღიზიანებდათ, მაგრამ დროთა განმავლობაში მათ მეტი ყურადღება მიაქციეს თავიანთ ძლიერ და სუსტ მხარეებს. თუ მათ დასჭირდებოდათ ნიშნის გაგება, თითოეულ მოსწავლეს ცალკე ვესაუბრებოდით წინასწარ დანიშნულ დღეს და ყველაფერს ვუხსნიდით. მიუხედავად იმისა, რომ თავი დავაღწიეთ საკლასო ოთახებში ნიშნებზე საუბარს, სკოლა მაინც მოითხოვდა ყველა შედეგის დაფიქსირებასა და ქულების გამოთვლას.
- ნუ მოსთხოვთ უკიდეგანოდ ბევრს. არაერთი კვლევა აჩვენებს, რომ საშინაო დავალებებში მიღებული ნიშნები, მაგალითად, ტრიმესტრის, არ შეიძლება იყოს საბოლოო და შეუქცევადი. ნაცნობ პედაგოგთა უმეტესობა საშინაო დავალებაში ქულებს წერს. მე ამის გაკეთება რამდენიმე წლის წინ შევწყვიტე – უბრალოდ, ჩემთვის მოვინიშნავდი ხოლმე, ვინ როგორ ასრულებდა დავალებას, იმისათვის, რომ პირადი შეხვედრების დროს ამაზე მესაუბრა მოსწავლესთან და მის მშობლებთან.
კლასში შევთანხმდით: საშინაო დავალება საჭიროა იმისათვის, რომ მოსწავლეებმა მეტი გაიგონ მათთვის საინტერესო თემებზე ან უფრო საფუძვლიანად იმუშაონ რთულ საკითხებზე. ჩემს მოსწავლეებზე ზეწოლა რომ არ მომეხდინა, გამოვაცხადე, რომ შემდეგ სემესტრში გამოკითხვებისა და ვიქტორინების ყველა დაბალი ქულა ჩემი ჟურნალიდან გაქრებოდა და ჩვენ ნულიდან დავიწყებდით. ამ გადაწყვეტილებამ გააქრო ბავშვების წუხილი და ცრემლები.
- გამოიყენეთ გადაბარების სისტემა. ტესტები და ნამუშევრები, რომლებსაც მოსწავლეები ქულების გამო აბარებენ, ვერასოდეს დაეხმარება მათ ცოდნის შევსებაში, ვერ მოუტანს მათ სარგებელს. როდესაც უფროსკლასელი ვიყავი, მათემატიკის გაკვეთილებზე სემესტრის განმავლობაში შეგვეძლო გვესარგებლა გადაბარების უფლებით, რათა გამოგვესწორებინა ის ნიშნები, რომლებიც არ მოგვწონდა.
თუ თქვენი სკოლა არ იძლევა გამოცდის, საკონტროლო, დამოუკიდებელი და სხვა მნიშვნელოვანი სამუშაოს შეფასების შესწორების შესაძლებლობას, დაიცავით საგნის ხელახლა გადაბარების სისტემა! შეგიძლიათ ინიციატივით გამოხვიდეთ და აუხსნათ ყველას, რომ ამას ცოდნა მოითხოვს და არა ქულების დაწერის საჭიროება.
- იქნებ მოსწავლეებმა თავად შეაფასონ თავიანთი ნამუშევრები? ხშირად ჩემი მეთოდები ვიღაცისთვის მიუღებელია: მეკითხებიან, როგორ მოვამზადო ბავშვები კოლეჯისთვის ან უნივერსიტეტისთვის ნიშნების გარეშე. რა თქმა უნდა, ჩვენ არ შეგვიძლია ვიწინასწარმეტყველოთ, რა პრობლემები ექნებათ ჩვენს მოსწავლეებს, როდესაც ისინი უმაღლესი განათლების მიღებას შეუდგებიან, მაგრამ ახლა კოლეჯების ბევრ მასწავლებელს შორის უკვე ინერგება სისტემა „უნიშნოდ“.
როგორც განათლების მრავალი ექსპერტი ამბობს, არსებობს ნიშნების მოხსნის კარგი საფუძველი: აღმოჩნდა, რომ ნიშანი გავლენას ახდენს სწავლების გარე და არა შინაგან მოტივაციაზე, რის გამოც ერთ ცუდ შეფასებას შეუძლია, გაანადგუროს მოსწავლის სურვილი – ისწავლოს და ისიამოვნოს სასწავლო პროცესით. ასევე, ნიშანი ზრდის წარუმატებლობის შიშს, რაც, რა თქმა უნდა, მოსწავლეს წარმატების მიღწევაში ვერ ეხმარება.
პედაგოგებს შეუძლიათ, ებრძოლონ ტრადიციული შეფასების ამ ზიანისმომტან შედეგებს, მისცენ მოსწავლეებს საშუალება, შეაფასონ საკუთარი ნამუშევრები. ეს მეთოდი ძალიან მარტივია: სთხოვეთ ბავშვებს, გამოყონ ადგილი საკუთარი თავისთვის ქულების მინიჭებისას, სამუშაოს წარდგენისას. მიეცით საშუალება, მიუთითონ, თუ რას იმსახურებენ. შემდეგ თითოეულ მათგანს გაესაუბრეთ თავიანთი ნამუშევრის შესახებ. ზოგჯერ მოსწავლის შეფასება შეიძლება იყოს უფრო დაბალი, ვიდრე თქვენ შეაფასებდით – ეს შესანიშნავი საბაბიცაა მოსწავლესთან პროდუქტიული საუბრისთვის.
როდესაც მოსწავლე პასუხისმგებელი ხდება თავის შეფასებაზე, ის გრძნობს, რომ მართავს სასწავლო პროცესს. ეს ზრდის მის მეტაკოგნიტურ უნარებს – მიზნად ისახავს, ადამიანის დახმარებას, რომ მან შეძლოს საკუთარი მოქმედებების, აზრების და სწავლის პროცესების გაკონტროლება. ასეთ უნარებში შედის მიზნების დასახვა (რა უნდა გავაკეთო?), დაგეგმვა (როგორ შემიძლია მიზნის მიღწევა?), გარკვეულ ეტაპზე მიღწევების მონიტორინგი, შედეგების შეფასება.
ზოგჯერ ვოცნებობ, რომ ერთხელაც დადგეს დღე, როდესაც ყველა მასწავლებელი ერთდროულად შეწყვეტს ნიშნების წერას და მოსწავლეებიც, თავის მხრივ, სიამოვნებით შეასრულებენ ჩვენს დავალებებს. მაგრამ ჩვენს რეალობაში შეფასების სისტემა მთელი თავისი ხარვეზებით განსაზღვრავს რეიტინგებს და აუცილებელიცაა სხვა საგანმანათლებლო დაწესებულებების მუშაობის ხარისხის გასაანალიზებლად. ამის გამო ნუ დაითრგუნებით, რადგან ჩვენ, მასწავლებლებს, შეგვიძლია, ვიყოთ კრეატიული და ისე მოვიქცეთ, რომ ჩვენი შეფასება მოსწავლის რეალურ პროგრესს ასახავდეს, იყოს უფრო ზუსტი და არ იწვევდეს ამდენ სტრესსა და შფოთვას“.
წყარო: Edutopia.org, Cultofpedagogy.com