მასწავლებელს ამჟამინდელი სიახლეები ზოგჯერ სასოწარკვეთაშიც ამყოფებს, კვირის ბოლოს გამოფიტვას და დაღლილობას გრძნობს. მისი საქმიანობის ანალიზი ცხადყოფს, რომ მანძილზე სწავლების თავისებურებებისგან გამომდინარე, გაკვეთილზე დაგვიანებით „შემოსული“ თითოეული მოსწავლისათვის ხელახლა ხსნის მიმდინარე აქტივობის შინაარსს და სასწავლო მასალას.
მოსწავლეებთან პირისპირ ურთიერთობისას, მთელი ჯგუფი ერთსა და იმავე სივრცეში იმყოფება. შეგიძლიათ, მოსწავლის ქცევაზე ყურადღების გამფანტავი გამღიზიანებლების გავლენა სწრაფად შეამციროთ, რადგან თქვენც და თქვენი მოსწავლეებიც ერთსა და იმავე გარემოში იმყოფებით, თქვენი უშუალო დასწრება კი ამარტივებს სწავლა – სწავლებისთვის შესატყვისი ქმედებების განხორციელებას. მაგალითად, თუ მოსწავლე გაკვეთილის მიმდინარეობისას, სარგებლობს სოციალური ქსელით, შეგიძლიათ, მას გაკვეთილის მანძილზე, მობილური ტელეფონი ჩამოართვათ. ამჟამად კი, მოსწავლეების უმრავლესობა ისეთ საშუალებებს იყენებს სწავლისათვის, რომლებიც, უშუალოდ უკავშირდება გამღიზიანებლების სიჭარბეს: სოციალურ ქსელში განთავსებული სიახლეები, მეგობრების ფოტოები, მასწავლებლისგან დამოუკიდებლად მიმდინარე საუბრები და ა. შ.
გარდა ამისა, სახლის გარემოს დაკავშირება სწავლასთან საკმაოდ რთულია. თუ კლასიკური განპირობების პრინციპებს დავეყრდნობით, სახლი ნაკლებად უკავშირდება კლასში განცდილ მდგომარეობებს, სწავლისთვის მზაობას, ერთმანეთში აღრეულია სხვადასხვა სოციალური როლი: როგორ მოვიქცე? შვილივით მოვიქცე, მოსწავლესავით, კლასელივით, თუ…? როლების − ირგვლივ მყოფების მოლოდინებთან შესატყვისი ქცევების − ასეთი აღრევა გაკვეთილის უჩვეულობას განაპირობებს, ხოლო სახლში შესრულებული აქტივობების გადაკვეთა ისეთ აქტივობებთან, რომლებიც, როგორც წესი, სკოლასთანაა გაიგივებული, მოსწავლეებში ხელისშემშლელ აჟიტირებას აძლიერებს.
ამიტომ,…
რეკომენდაცია #1 – თქვით მოკლედ და გაკვეთილის დაწყებამდე ჩაწერეთ ინსტრუქცია
სცადეთ ინსტრუქციის ვიდეორგოლის სახით ჩაწერა. ეცადეთ, კონკრეტული დავალების შესრულების ინსტრუქცია არ აღემატებოდეს 2 – 3 წუთს.
რატომ გთავაზობთ ამ რეკომენდაციას?
პირისპირ ურთიერთობის დროს, მოსწავლეების ყურადღება მეტ – ნაკლებად მიმართულია სასწავლო პროცესისკენ და თქვენც შეგიძლიათ, თითოეული მოსწავლის კითხვას გულდასმით უპასუხოთ. მანძილზე სწავლების ერთ – ერთი თავისებურება ისიცაა, რომ ეკრანთან ხანგრძლივი მიჯაჭვულობა, ერთდროულად მოლაპარაკე მოსწავლეები და ა. შ. უცნაურ, „გამღიზიანებლების სიჭარბის შემდგომ ნაბახუსევის“ მსგავს მდგომარეობას იწვევს. შესაბამისად, თითოეული მოსწავლისათვის ინსტრუქციების ხელახლა, თავიდან ბოლომდე ახსნა იმას გამოიწვევს, რომ, ერთი მხრივ, სწრაფად დაიკარგება მთავარი აქტივობებისთვის განკუთვნილი დრო, ხოლო, მეორე მხრივ, დაკარგავთ იმ მოსწავლეების ყურადღებას, რომლებმაც უკვე გაიგეს ინსტრუქცია.
ინსტრუქციების რამდენიმე წუთიანი ვიდეორგოლის სახით ჩაწერას, სულ მცირე, ორი დადებითი მხარე აქვს:
ა) შეგიძლიათ, ისინი გაკვეთილის დაწყებამდე გაუგზავნოთ თქვენს მოსწავლეებს და სთხოვოთ, წინასწარ გაეცნონ კონკრეტული დავალების შესრულების ინსტრუქციას და გაკვეთილის დაწყებამდე, თუნდაც, ერთი საათით ადრე გამოგიგზავნონ კითხვები მასთან დაკავშირებით.
ბ) მოსწავლეები, რომელთაც ექმნებათ ტექნიკური დაბრკოლებები, გვიან უერთდებიან გაკვეთილს ან, განსაზღვრული გარემოებებისგან გამომდინარე, არ შეუძლიათ კონკრეტულ გაკვეთილზე დასწრება, დამოუკიდებლად შეძლებენ, გაეცნონ დავალების შესრულების ინსტრუქციას.
იმ შემთხვევაში, თუ არ შეგიძლიათ ვიდეორგოლის ჩაწერა, მოაწესრიგეთ ინსტრუქციები წერილობითი სახით. სასურველია, ისინი დოკუმენტის სახით ატვირთოთ ისეთ ინტერნეტ სივრცეში, რომლითაც სარგებლობა მოსწავლეებს ნებისმიერ დროს, თქვენგან დამოუკიდებლად შეეძლებათ.
რეკომენდაცია #2 – ნუ დაივიწყებთ ქაღალდს
იმ შემთხვევაში, თუ თქვენი მოსწავლეების მშობლებს სურთ, შვილებმა ნაკლები დრო დაყონ ეკრანთან, შეგიძლიათ, მათ სთხოვოთ, დავალება სამუშაო რვეულებში შეასრულონ, ხოლო თქვენ შესრულებული დავალების ფოტო გამოგიგზავნონ.
რეკომენდაცია #3 – დავალება ვიდეორგოლის სახით
შეგიძლიათ, თქვენს მოსწავლეებს დავალების მოწოდება ვიდეორგოლის სახით სთხოვოთ.
მაგალითად, თქვენ გაინტერესებთ, შეძლო თუ არა თქვენმა მოსწავლემ ამოცანის ამოხსნის დროს, შესატყვისი ნაბიჯების გათვალისწინება. იმისათვის, რომ ეს შეაფასოთ, სთხოვეთ, კონკრეტული ამოცანის ამოხსნის პროცესი ვიდეორგოლის სახით მოგაწოდონ.
ამისათვის, მათთვის მარტივი ინსტრუქციის მიწოდება დაგჭირდებათ.
სთხოვეთ მოსწავლეს, გაახმოვანოს ყველა ნაბიჯი, რომელსაც ამოცანის ამოხსნისთვის იყენებს და მოგაწოდოთ თითოეული ნაბიჯის ამსახველი ვიდეოჩანაწერი.
სასურველია, ამ აქტივობაში მოსწავლის მშობლებიც მონაწილეობდნენ.
თუ მშობელს არ შეუძლია, შვილს დაეხმაროს, შეგიძლიათ, ისევ და ისევ, ქაღალდზე შესრულებული დავალების გამოგზავნა და დავალების შესრულების დროს, აუდიოჩანაწერის გაკეთება სთხოვოთ.
რეკომენდაცია #4 – მკაფიო გეგმა
განჭვრეტადი გარემო ახლა იმაზე მეტად გვჭირდება, ვიდრე ოდესმე. ამიტომ, უმნიშვნელოვანესია მკაფიოდ სტრუქტურირებული გაკვეთილი და წესები, რომელსაც თითოეული გაკვეთილის მიმდინარეობის დროს მოსწავლეების ქცევები დაემორჩილება.
სასურველია, თითოეული გაკვეთილი მკაფიოდ განსაზღვრული გეგმით დაიწყოთ, რომელსაც თქვენს მოსწავლეებს წარუდგენთ და ეცდებით, გაკვეთილი გეგმით განსაზღვრულ ნაბიჯებს დაუქვემდებაროთ.
ამ შემთხვევაში, გეგმა უნდა შედგებოდეს მკაფიოდ განსაზღვრული ერთი მიზნისაგან, მიზნის შესატყვისი და შემაჯამებელი აქტივობებისაგან.
სასურველია, გეგმის თითოეული პუნქტის გასწვრივ მიანიშნოთ, რამდენ წუთს დაუთმობთ თითოეულ აქტივობას და ეს გეგმა შეათანხმოთ თქვენს მოსწავლეებთან.
რეკომენდაცია #5 – მკაფიო წესები და წესების დარღვევის შედეგები
როდესაც ერთმანეთისაგან მანძილი გვაშორებს, რთულია ისეთი წესებისა და წესების დარღვევის შედეგების განსაზღვრა, რომლებიც ურთიერთობაში დამხმარე ტექნოლოგიების თავისებურებებსაც შეესაბამება. თუმცა, ნებისმიერი წესი:
ა) უნდა შეიცავდეს მკაფიოდ განსაზღვრულ, სასურველ ქცევას, ზუსტად უნდა საზღვრავდეს, რას ელიან მოსწავლისგან.
ბ) შედეგებს, რომლებიც წესების დარღვევას მოჰყვება.
მაგალითად, განვიხილოთ შემდეგი წესი:
ა) ვუსმინოთ ერთმანეთს. სანამ ერთი ადამიანი არ დაასრულებს საუბარს, ჩუმად ვიყოთ.
ეს წესი არ იმოქმედებს იმ შედეგის გარშე, რომელიც მის დარღვევას მოჰყვება. ადამიანები შედეგით ვსწავლობთ.
რას გააკეთებდით, თუ ამ წესს დაარღვევდა მოსწავლე?
შენიშვნის მიცემა ან წესის დარღვევაზე მითითება, ტექნიკური საშუალებების თავისებურებებისგან გამომდინარე, შესაძლოა, არაპრაქტიკული იყოს. ამიტომ, იქნებ…
ბ) უკეთესი იყოს, მოსწავლეებს შევუთანხმდეთ, რომ გამოვიყენებთ მიკროფონის გამორთვის[1] ფუნქციას, თუ ამ წესს მოსწავლე დაარღვევს?
ან, მაგალითად, რას მოიმოქმედებთ, თუ მოსწავლე გაკვეთილზე 15 წუთზე მეტს დააგვიანებს?
იქნებ, შეიცვალოს მისალმების წესი? მაგალითად, იმისათვის, რომ გაკვეთილის მსვლელობას არ შევუშალოთ ხელი, გამოვიყენოთ ხელის დაქნევის[2] ემოტიკონი ან მიმოწერა ყველასთან და ყველა მოსწავლეს მისალმებაზე მიმოწერით გამოხმაურება ვთხოვოთ.
სასურველია, ყოველი გაკვეთილის დაწყებამდე ერთი წუთის მანძილზე მაინც შეახსენოთ მოსწავლეებს წესები, რომლებიც თქვენსა და მათ შორის ურთიერთობას აწესრიგებს.
რეკომენდაცია #6 – წერითი ტესტი[3] ჯგუფური დისკუსიის ნაცვლად
მოსწავლეებთან ურთიერთობაში დამხმარე საშუალებების თავისებურებების გათვალისწინებით, სასურველია, თავი შეიკავოთ ჯგუფური დისკუსიის გამოყენებისაგან. როგორც წესი, მოსწავლეების უმრავლესობა იმპულსის კონტროლის უნარს ივითარებს და ხვეწს. მათ უჭირთ, დისკუსიაში მონაწილე თანაკლასელს მისცენ საუბრის დასრულების საშუალება. შესაბამისად, ამ შემთხვევაში, უკეთესია, დროდადრო, გამოიყენოთ მოკლე, რამდენიმე კითხვისაგან შემდგარი წერითი ტესტი, რომელიც გამოკითხვის შედეგებს ავტომატურად დაიანგარიშებს და საშუალებას მოგცემთ, სწრაფად გამოავლინოთ, რა არ იციან მოსწავლეებმა საკითხის სრულად გათავისებისთვის.
რეკომენდაცია #7 – პროექტებზე დამყარებული სწავლება
იქიდან გამომდინარე, რომ პირისპირ წარმართული გაკვეთილისგან განსხვავებით, ონლაინ გაკვეთილი რამდენადმე მცირე დროის მანძილზე გრძელდება, შეგიძლიათ, პროექტზე დამყარებულ სწავლებას მიმართოთ.
შეგიძლიათ მოსწავლეებს ახალ თემასთან დაკავშირებით პროექტის მომზადება და მისი წარდგენა შესთავაზოთ.
სცადეთ, რამდენიმე მოსწავლეს გაუნაწილოთ ის საკითხები, რომელთა განხილვასაც მომავალ გაკვეთილზე გეგმავთ. გაკვეთილზე კი, მიეცით მოსწავლეებს უფლება, წარმდგენის როლში აღმოჩნდნენ. ეცადეთ, ერთი საკითხის მომზადება ერთ მოსწავლეს დაავალოთ, რადგან, შესაძლოა, ამჟამად, მეწყვილესთან ურთიერთობა გაუჭირდეთ.
ვფიქრობ, ასე შეძლებთ, ონლაინ გაკვეთილის სპეციფიკას შეუსაბამოთ აქტივობები და დანარჩენები გაკვეთილის მოსასმენად განაწყოთ. თქვენ კი, ამ შემთხვევაში, წესების დაცვის ზედამხედველობაზე იზრუნოთ. გაკვეთილის ბოლოს კი, მოსწავლეებს წერილობით ტესტში მონაწილეობა სთხოვოთ.
* * *
ამჟამად, მასწავლებლები და მოსწავლეები ერთად ცდილობენ განუსაზღვრელობის გავლენის შემცირებას, თითოეული მოსწავლე და მასწავლებელი დაბრკოლებებისა და სიახლეების წინაშე იმყოფება. ზოგჯერ გვჯერა, რომ გამოწვევების წინაშე მარტო ვართ, თუმცა, შემოთავაზებული რეკომენდაციები მრავალი მასწავლებლის მსგავსი გამოცდილების გამთლიანების შედეგია.
და, როდესაც ერთმანეთს მანძილი გვაშორებს, იქნებ, თქვენც შეძლოთ ამ რეკომენდაციების გათვალისწინებით ამჟამინდელ განუსაზღვრელობას საკუთარ თავში მეტად დარწმუნებული შეხვდეთ.
გამოყენებული წყაროები
EdSurge. (2020). Navigating Uncertain Times: How Schools Can Cope With Coronavirus. Retrieved from EdSurge: https://www.edsurge.com/research/guides/navigating-uncertain-times-how-schools-can-cope-with-coronavirus
Farah, K. (2020, March 20). 4 Tips for Teachers Shifting to Teaching Online. Retrieved from Edutopia: https://www.edutopia.org/article/4-tips-supporting-learning-home
Gardoqui, K. E. (2020, March 16). Remember, Online Learning Isn’t the Only Way to Learn Remotely. Retrieved from Education Week: https://www.edweek.org/ew/articles/2020/03/16/remember-online-learning-isnt-the-only-way.html
Hrastinski, S. (2009). A theory of online learning as online participation. Computers & Education, 78 – 82.
Lee, K. (2020, March 16). Coronavirus: 14 simple tips for better online teaching. Retrieved from THE CONVERSATION: https://theconversation.com/coronavirus-14-simple-tips-for-better-online-teaching-133573
Schwartz, L. (2020, March 13). What Teachers in China Have Learned in the Past Month. Retrieved from Edutopia: https://www.edutopia.org/article/what-teachers-china-have-learned-past-month
SHIFT – DISRUPTIVE ELEARNING. (2020, January 30). Five Rules of Engagement All eLearning Designers Should Live By. Retrieved from SHIFT – DISRUPTIVE ELEARNING: https://www.shiftelearning.com/blog/rules-of-engagement-elearning
Snelling, J., & Fingal, D. (2020, March 16). 10 strategies for online learning during a coronavirus outbreak . Retrieved from International Society for Technology in Education (ISTE): https://www.iste.org/explore/learning-during-covid-19/10-strategies-online-learning-during-coronavirus-outbreak
UNESCO. (2020). Adverse consequences of school closures. Retrieved May 2, 2020, from UNESCO: https://en.unesco.org/covid19/educationresponse/consequences
USC Rossier School of Education. (2020, April). Supporting online learning in a time of pandemic. Supporting online learning in a time of pandemic. Los Angeles, California, USA: USC Rossier School of Education.
Young, J. R. (2020, March 11). Coronavirus Has Led to a Rush of Online Teaching. Here’s Some Advice for Newly Remote Instructors. Retrieved from EdSurge: https://www.edsurge.com/news/2020-03-11-coronavirus-has-led-to-a-rush-of-online-teaching-here-s-some-advice-for-newly-remote-instructors
სტატია მომზადებულია ახალი საგანმანათლებლო პროექტის “iსკოლა”-ს ფარგლებში.
