ინფორმაციის ვიზუალიზაცია

წინა სტატიაში https://mascavlebeli.ge/index.php?action=page&p_id=19&id=147 ვისაუბრეთ ციფრულ ჰუმანიტარიაზე და ვახსენეთ ინფორმაციის ვიზუალიზაცია როგორც მისი ერთ-ერთი ძირითადი მიმდინარეობა.

იქ, სადაც დღეს მონაცემების ვიზუალიზაციას შეისწავლიან და ავითარებენ, ცხადია, ტერმინებიც შემუშავებული აქვთ და მათი განმარტება/დეფინიციებიც ცნობილია. ინფორმაციის ვიზუალიზაციას მაიკლ ფრინდლი განმარტავს როგორც სწავლებას მონაცემების/ინფორმაციის ვიზუალური წარმოდგენის შესახებ. ინფორმაციის ვიზუალიზაცია უამრავი მიმდინარეობისგან შედგება და ერთ-ერთი მათგანია სამეცნიერო ვიზუალიზაცია.

ვინაიდან მონაცემთა ვიზუალიზაცია სწავლებაა, ე.ი. მას შესასწავლი საგანიც აქვს. მაშ, რომელია ეს საგანი? იმავე მაიკლ ფრინდლის მიხედვით, მონაცემთა ვიზუალიზაცია ორ სფეროს მოიცავს: სტატისტიკურ გრაფიკებსა და თემატურ კარტოგრაფიას. მონაცემთა ვიზულიზაციის შესახებ ჩატარებულმა ერთ-ერთმა პირველმა კვლევამ Data
Visualization: Modern Approaches, August 2, 2007 შინაარსის მიხედვით განიხილა მონაცემთა ვიზუალიზაცია და შვიდი ტიპი გამოყო: 1. “აზრის რუკები” Mind maps; 2. სიახლების ამსახველი; 3. მონაცემების ამსახველი; 4. მიმართებათა ამსახველი; 5. ინტერნეტრუკები; 6. სტატიებისა და წყაროებისა (ერთ-ერთი საუკეთესო მაგალითი ასახავს მსოფლიო სამეცნიერო თანამშრომლობას 2005-2009 წლებში https://collabo.olihb.com/collabolinks.jpg დაბოლოს, 7. ტექნიკური ინსტრუქციები. ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი ტიპი მჭიდრო კავშირშია, ერთი მხრივ, გრაფიკულ დიზაინთან, მეორე მხრივ კი კომპიუტერულ მეცნიერებასთან.

ინფორმაციის ვიზუალიზაციას ყოველ ნაბიჯზე ვხვდებით, როგორც on-line, ისე off-line სამყაროში. კარგი მასწავლებელი/ლექტორი ყოველთვის მიმართავს ეფექტურ ვიზუალიზაციას და თუ ბედმა გაგიღიმათ და ასეთი გყოლიათ, ე.ი. ინფორმაციის ვიზუალიზაციას ნამდვილად გადაყრიხართ. ცხადია, ინფორმაციის/მონაცემთა ვიზუალიზაციის უამრავი ტიპი არსებობს, რასაც სხვა მიზეზებთან ერთად ისიც განაპირობებს, რომ ინფორმაციაც და მონაცემებიც ათასნაირი შეიძლება იყოს.

ჯერ დევიდ მაქქენდლესის ბესტსელერ “ინფორმაცია მშვენიერია”-ს David McCandless, “Information is Beautiful” წარმოგიდგენთ.

 

წიგნის ავტორი პროფესიით ჟურნალისტია და, როგორც თავად ამბობს, დიზაინი არასდროს უსწავლია, თუმცა ამას მისთვის ხელი არ შეუშლია, ერთი მხრივ, მსოფლიო ბესტსელერის ავტორი გამხდარიყო, მეორე მხრივ კი უამრავი მშვენიერი ვიზუალიზაცია შეექმნა, მათ შორის – მსოფლიო შიშების ვიზუალიზაცია –https://www.informationisbeautiful.net/visualizations/mountains-out-of-molehills/

დაწვრილებით ამ ადამიანისა და მისი ნამუშევრების შესახებ მის პერსონალურ ვებგვერდზე https://www.informationisbeautiful.net შეგიძლიათ წაიკითხოთ. წიგნმა ისე აღმაფრთოვანა, გადავწყვიტე, მეთარგმნა კიდეც, მაგრამ მერე გადავიფიქრე, რადგან ჩავთვალე, რომ უბრალოდ ვიზუალიზაციების თარგმნა არაფრის მომცემი იქნებოდა და სხვა მიმართულებით დავიწყე მუშაობა. პერიოდულად ვამოწმებ ხოლმე მაქქენდლესის ვებგვერდს და ერთხელაც დამხვდა ინფორმაცია, რომ წიგნის ესპანური თარგმანი გამოიცა. ასევე ითარგმნა დევიდ მაქქენდლესის ძალიან საინტერესო ლექცია, რომელიც მან TED-ისთვის ჩაატარა https://www.ted.com/talks/david_mccandless_the_beauty_of_data_visualization.html

თავდაპირველად ვიფიქრე, იქნებ ღირდეს თარგმანის იდეასთან მიბრუნება-მეთქი, მაგრამ ის, რომ წიგნი ესპანურენოვანი მკითხველისთვის საინტერესო გახდა და ითარგმნა, თარგმნისთვის საკმარის საფუძველს არ მაძლევდა – ესპანური ხომ მეორე ენაა ამერიკის შეერთებული შტატებისთვის, შესაბამისად, ვიზუალიზაციები, რომლებიც, მაგალითად, ამერიკისავე განათლების სისტემას ეხება, ამერიკის ესპანურენოვანი მოქალაქისთვის საინტერესო იქნება. ცხადია, კარგად შედგენილი ვიზუალიზაციის გაცნობა რომელიმე ქვეყანაში განათლების შესახებ არც ქართველ მკითხველს დააკლებდა რამეს, მაგრამ მივიჩნიე, რომ წიგნის სათარგმნელად ეს არ იყო საკმარისი არგუმენტი.

მონაცემების/ინფორმაციის ვიზუალიზაცია, რა ტიპისაც არ უნდა იყოს ის – სამეცნიერო თუ სხვა, ერთმნიშვნელოვნად ანალიზის ინსტრუმენტია. სტენფორდის უნივერსიტეტის კვლევამ Journalism in the Age of Data https://datajournalism.stanford.edu  ბევრი საინტერესო ტენდენცია გამოავლინა. ერთ-ერთი რესპოდენტი ამბობს, რომ უამრავი მშვენიერი ვიზუალიზაცია უნახავს, რომლებსაც არავითარი ინფორმაციული ღირებულება არ გააჩნდა, ანუ ამოსავალი დატა ვიზუალიზაციისთვის მონაცემების სწორი ანალიზია. ვიდეოში ნახავთ ისეთ ჟურნალისტებსაც, ვისთვისაც ვიზუალიზაცია თვითგამოხატვის ძალიან კომფორტული საშუალებაა და ისეთებსაც, ვისთვისაც ეს ტენდენცია თავსმოხვეულია. მართლაც, დასავლურ წამყვან ბეჭდვით მედიაში ვიზუალიზაციის ნამდვილი ბუმია The New Yorker, The Wall Street Journal, e.c. შეიძლება ითქვას, ეს ერთგვარი მოდაცაა (იმის გამო, რომ უამრავი ვიზუალიზაცია იქმნება, უხარისხო პროდუქტის ოდენობაც შესაბამისია). თუმცა, ცხადია, მონაცემთა ვიზუალიზაციის ლაბორატორიები წამყვან უნივერსიტეტებში მხოლოდ მოდურობის გამო არ გაჩენილა – გაჩნდა მათი აშკარა აუცილებლობისა და გავლენის გამო. საქმე ისაა, რომ ადამიანთა მნიშვნელოვანი ნაწილი ინფორმაციას ვიზუალური ხერხებით უკეთ და უფრო სწრაფად აღიქვამს. სწორედ ამიტომ ბევრი ორგანიზაცია მრავალგვერდიანი კვლევების შედეგების ფართო აუდიტორიასთან მისატანად სულ უფრო ხშირად მიმართავს ინფორმაციის ვიზუალიზაციას. კარგი მაგალითია ერთ-ერთი საავადმყოფოს დაკვეთით შესრულებული ვიზუალიზაციები: https://sandroasatiani.com/_tamara/?p=59

 

2008 წელს არჩევნებში გამარჯვებულ ბარაკ ობამას საარჩევნო გუნდში მონაცემთა ვიზუალიზაციის ჯგუფი ჰყავდა. მათ მიერ შექმნილ ვიზუალიზაციათაგან ყველაზე ეფექტურად მიიჩნევა ის, რომელიც მნახველს  საშუალებას აძლევს შეადაროს, პრეზიდენტ ბუშის პოსტზე გატარებულ უკანასკნელ წელს რამდენმა მოქალაქემ დაკარგა სამსახური და რამდენმა დაიწყო მუშაობა ობამას პირველ საპრეზიდენტო წელს https://flowingdata.com/2010/02/17/road-to-recovery-is-the-recovery-act-working

მომავალში მონაცემთა ვიზუალიზაცია უდავოდ გახდება ინტერნეტმთავრობის e-government – https://en.wikipedia.org/wiki/E-Governmentმთავარი ინსტრუმენტი, შესაბამისად, მას იმხელა გავლენა ექნება, რამხელაც შუა საუკუნეების ფრესკებს ჰქონდა https://www.vatican.va/various/cappelle/sistina_vr/index.html.