ორმო

ამ სურათზე დიდებისათვის ქუდი ხატია, პატარებისათვის კი – მახრჩობელა გველი, რომელიც გადაყლაპულ სპილოს ინელებს. ალბათ ყველას გეცნოთ – იგი „პატარა უფლისწულიდანაა“. ნაწარმოებიდან, რომელიც ანტუან დე სენტ-ეგზიუპერიმ იმ დიდებს მიუძღვნა, ერთ დროს რომ პატარები იყვნენ, რადგან „დიდებს ხომ არაფრის გაგება არ შეუძლიათ სხვების დაუხმარებლად. ბავშვისთვის კი ძალიან მომქანცველია ყოველთვის წინასწარ აუხსნას მათ ყველაფერი.“მართალს ბრძანებს ბატონი ანტუანი. დიდებს ცხოვრება მალე ღლის, გონებას უფანტავს, ზედმეტი დაკვირვების უნარს უბლაგვებს. ამიტომაც „ქუდზე“ მარჯვენა კუთხეში პატარა წერტილს – მახრჩობელა გველის თვალს, ვერ ამჩნევს.
„როცა ისეთ ადამიანს შევხვდებოდი, რომელიც სხვებზე უფრო ნათელი გონების პატრონი ჩანდა, ჩემს ნახატ ნომერ 1-ს ვუჩვენებდი, რომელიც მუდამ თან მქონდა. მინდოდა, ამ ხერხით გამეგო, ნამდვილად გამჭრიახი იყო იგი თუ არა. მაგრამ ამ ნახატის დანახვაზე ისინი ყოველთვის ერთსა და იმავეს მეუბნებოდნენ – „ქუდიაო“. ამის შემდეგ აღარაფერს ვუყვებოდი მათ მახრჩობელა გველებზე, უსიერ ტყეებსა და ვარსკვლავებზე, მათებურად ვიწყებდი ლაპარაკს და საუბარს ვუბამდი ბრიჯზე, გოლფზე, პოლიტიკასა და ჰალსტუხებზე, და ისინიც დიდად კმაყოფილნი იყვნენ, რომ ასეთი გონიერი ადამიანი გაიცნეს“ – გულისტკივილით ამბობს სენტ-ეგზიუპერი, თუმცა თავადაც ერთი გაძაღლებული ჭანჭიკის ვერ მოხსნისათვის მკვახედ პასუხობს, რომ არ იცის ხატვა და ვერ დახატავს ბატკანს.

რატომ ითხოვს პატარა უფლისწული მაინც და მაინც ბატკნის დახატვას? რატომ არ სთხოვს დამიწერე რამეო? ნახატით, ფანქრის ერთი მოსმით, იმხელა ამბის მოყოლა შეიძლება, რომლის დაწერას შეიძლება თვეები შევალიოთ. ზედა ნახატშიც რამოდენა ისტორიაა მონათხრობი – ის, რომ მახრჩობელა გველები ძალიან დიდები და საშიშები არიან, ისინი რომ მსხვერპლს მთლიანად სანსლავენ, მათ შორის სპილოებსაც კი და შემდეგ მთელი ექვსი თვე გაუნძრევლად წვანან და ინელებენ საკვებს… კიდევ უფრო დიდი ამბის მაუწყებელია „ბატკნის“ სურათი, რომელსაც დიდებისათვის ყუთის ფორმა აქვს…

კიდევ ერთ ნახატს შევხედოთ. ეს ორმოა, უფრო დაზუსტებით – პოტენციური ორმო. მარტივი ნახატია ხომ? ფურცელზე ფანქრით განაფხაჭნს უფრო ჰგავს, ვიდრე რაიმე ღირებულს. არადა ამ სურათის შექმნას საუკუნეები დასჭრიდა. იგი ბუნების ერთ-ერთ ყველაზე დიდ კანონს აღწერს, რომელიც გვიყვება, თუ როგორ უკავშირებენ ატომბირთვები ერთმანეთს ბედს და ამით როგორ ქმნიან სამყაროში ჩვენთვის ყოველსა – თვალით ხილულსა და უხილავსა.

ვინაიდან დიდები ნახატებს ტექსტებს ვამჯობინებთ, ამიტომ ზემოთ მოცემულ ორმოს სურათს დავამატოთ მცირეოდენი ტექსტური განმარტებები.

და მაინც რას გვეუბნება ეს სურათი?
სამყაროში რომ რაიმე წარმოიქმნას საჭიროა ატომბირთვები ერთმანეთს დაუკავშირდნენ. ატომთა შორის კავშირის გაჩენისათვის, პირველ რიგში, მათი ერთმანეთთან მიახლოებაა საჭირო. თუმცა მარტო ფიზიკური სიახლოვე არ განაპირობებს კავშირს, მით უფრო მდგრადი ბმის ჩამოყალიბებას. ამისათვის ატომბირთვებს ურთიერთობის დიდი ხელოვნების გამოვლინება უწევთ, რაც მათ შორის ზუსტი დისტანციის შერჩევა-შენარჩუნებაში გამოიხატება.
დააკვირდით ორი წყალბადის ატომს მარჯვენა მხარეს. მათ შორის დიდი მანძილია და შესაბამისად ურთიერთქმედებაც (მიზიდვა-განზიდვა) ნულის ტოლია. თუ დავიწყებთ მათ ერთმანეთთან დაახლოებას, გრაფიკს ოდნავ მარცხნივ გადავწევთ, მათ შორის აღიძვრება მიზიდულობის ძალა და ბოლოს, ორივე პოტენციური ორმოს ფსკერზე აღმოჩნდება, თუმცა მათ შორის გარკვეული დისტანცია (ადამიანებს შორის ურთიერთობაში რიდს რომ ვეძახით) ნარჩუნდება. დააკვირდით, რა მოხდება, თუ მოვინდომებთ და ატომებს კიდევ უფრო მეტად დავაახლოებთ ერთმანეთს? ისინი განზიდვას იწყებენ. და რაც უფრო მეტად ვაახლოებთ, მით უფრო განიზიდებიან. უფრო მეტიც, ზღვარს გადასული (ჰორიზონტალური წყვეტილი ხაზი) მიახლოებისას განზიდვის ძალა ბევრად აღემატება იმ მიზიდვის ძალს, რომელმაც ისინი ერთმანეთს შეჰყარა.

კიდევ რა არის საინტერესო ამ სურათზე? ორ ატომს შორის კავშირი (ქიმიური ბმა) არასოდეს არ არის ხისტი. ატომბირთვები ერთმანეთის მიმართ მუდმივად ირხევიან, თითქოს ზამბარით არიან ერთმანეთთან დაკავშირებულნი. ამ მუდმივ ბორგვაში ისინი ერთმანეთს ზომაზე ცოტა მეტად უახლოვდებიან ან შორდებიან, მაგრამ აღძრული საპირისპირო ძალა მაშინვე აბრუნებს წონასწორობის წერტილში (პოტენციურ ორმოში).

ასეთია ორ ნაწილაკს შორის სტაბილური კავშირის დამყარების კანონი იმისდა მიუხედავად, ისინი წყალბადის ატომბირთვის ოდენებია, თუ პლანეტების.

„პლანეტა, საიდანაც პატარა უფლისწული მოვიდა, სახლზე ოდნავ დიდი ყოფილა მხოლოდ“. (ანტუან დე სენტ-ეგზიუპერი).