დიმიტრი უზნაძისა და შარლოტა ბიულერის კვლევებზე დაყრდნობით
არდადეგების პერიოდში მშობლებისა და პედაგოგების განსაკუთრებული საზრუნავია ბავშვებისთვის საკითხავი ლიტერატურის შერჩევა. იმისთვის, რომ ბავშვი წიგნმა გაიტაცოს და კითხვა შეუყვარდეს, ძალზე მნიშვნელოვანია, საკითხავი ლიტერატურა მის ინტერესებსა და ასაკს შეესატყვისებოდეს.
|
|
ასაკი |
|||||||||
|
8-9 |
9-10 |
10-11 |
11-12 |
12-13 |
13-14 |
14-15 |
15-16 |
16-17 |
17-18 |
|
|
გოგონა |
10 |
13 |
18 |
16 |
16 |
11 |
4 |
2 |
1 |
– |
|
ვაჟი |
– |
4 |
12 |
12 |
10 |
6 |
4 |
1 |
– |
– |
|
|
ასაკი |
|||||||||
|
8-9 |
9-10 |
10-11 |
11-12 |
12-13 |
13-14 |
14-15 |
15-16 |
16-17 |
17-18 |
|
|
გოგონა |
2 |
9 |
13 |
16 |
12 |
7 |
2 |
3 |
2 |
2 |
|
ვაჟი |
2 |
3 |
6 |
13 |
15 |
5 |
3 |
1 |
1 |
– |
საინტერესოა ისიც, რომ ეს ინტერესი 14 წლამდე ნარჩუნდება.
დ. უზნაძის კვლევის მონაცემების თანახმად, რაინდთა ისტორიებისადმი ინტერესი მაქსიმალურ დონეს 13-14 წლის ასაკში აღწევდა.
ამგვარ განსხვავებას უზნაძე განსხვავებული საკვლევი ობიექტით ხსნიდა. კერძოდ, შ. ბიულერი
აღნუსხავდა სხვადასხვა ასაკის ბავშვებში თითოეული ჟანრის წაკითხვის ინტენსივობას, დ.
უზნაძე კი ნაწარმოებების მოწონების მოტივებს იკვლევდა.
11-12 წლიდან ბავშვებს უჩნდებათ ახალი, უცნობი რეალობის
შეცნობის სურვილი, ამიტომ იმგვარ საკითხავ ლიტერატურას ანიჭებენ უპირატესობას, რომელიც
რომელიმე რეალური სფეროს შედარებით ღრმად შესწავლის შესაძლებლობას იძლევა და ინტელექტუალურ
მოთხოვნილებებს აკმაყოფილებს. ამგვარ ლიტერატურას ბავშვების 20,9% ანიჭებდა უპირატესობას.
12-13 წლის ბავშვებთან კვლავ დიდ ინტერესს იწვევს თავგადასავლები,
ოღონდ, 9-10 წლისებისგან განსხვავებით, სახიფათო სიტუაციებისგან თავის დაღწევის პროცესი
მეტად ხიბლავთ, ვიდრე თავისთავად წარმატებით დაგვირგვინებული სიუჟეტი. კვლევის ერთ-ერთი
მონაწილე წიგნის მიმართ ინტერესის მოტივს ამგვარად ასაბუთებდა: „მომეწონა, როგორც მოგზაურობდნენო”.
პერსონაჟის მიმართ სიმპათიას კი მისი ფიზიკური ძალ-ღონე, ვაჟკაცობა და გამბედაობა განაპირობებდა.
უზნაძე მიმოიხილავს კესტერის კვლევებსაც. რომელთა თანახმადაც,
6-დან 9 წლამდე ასაკის ბავშვებს უმთავრესად ზღაპრები ხიბლავთ და ამ პერიოდს მეცნიერი
ზღაპრის ხანას უწოდებს. 10-დან 13 წლამდე მოზარდები
უპირატესობას სათავგადასავლო ამბებს, მოგზაურთა ცხოვრებასა და სამხედრო ისტორიებს ანიჭებენ. განსხვავებული სურათია
გოგონებთან: მათ 10 წლიდან სენტიმენტალური სიუჟეტი იტაცებთ. 14-17 წლიდან ბავშვები
უმთავრესად ავანტიურისტული და დეტექტიური სიუჟეტებით იხიბლებიან, აგრეთვე ისტორიული
და რეალისტური შინაარსის ნაწარმოებებითაც. კიდევ უფრო მაღალ საფეხურზე კი, კესტერის
მოსაზრებით, ინტერესი ტექნიკურ, ფილოსოფიურ და ისტორიულ ლიტერატურაზე გადადის, გოგონების
შემთხვევაში კი ინტერესთა სფეროს რომანებიც
ემატება.
უზანაძე ინტერესთა მსგავს ცვალებადობას ბავშვის ასაკობრივი
თავისებურებებით ხსნის, რაც ვლინდება კიდეც სხვადასხვა ქვეყანაში ჩატარებული კვლევის
მონაცემების მსგავსებით. უზნაძე ინტერესების განვითარებას სხვა სფეროებზეც განაზოგადებს
და ასკვნის, რომ ინტერესების ამგვარი განვითარება სპექტაკლებისა და კინოფილმების მიმართაც
ნარჩუნდება.
დ. უზნაძის, შ. ბიულერის მიერ ჩატარებული კვლევების
მონაცემები ალბათ დიდ დახმარებას გაუწევს მკითხველს არდადეგების განმავლობაში ბავშვებისთვის საკითხავი
ლიტერატურის შერჩევაში.
