ვფიქრობ, გენდერულ პრობლემებზე საქართველოს სკოლებში ხშირად უნდა ვსაუბრობდეთ. მოზარდებისთვის მიმზიდველ და საინტერესო გაკვეთილებზე საჭიროა დაიგეგმოს სხვადასხვა ტიპის აქტივობა, მსჯელობა მაგალითად ნაადრევი ქორწინების უარყოფით მხარეებზე. დისკუსიისთვის ან უბრალოდ მსგავს თემებზე დასაფიქრებლად ამ ფილმების ნახვა და განხილვაც გამოგადგებათ:
ზაზა ხალვაშის „ნამე“ შავ-თეთრ, მუნჯ კინოს ჰგავს, იგავებად თქმულს, სადაც მუსიკაც თითქოს პერსონაჟია, ოპერატორი კი – რეჟისორი. მისი დაწურული, ლაკონიური ტექსტები იაპონურ ტანკებს მოგაგონებთ. ფილმში ერთი ოჯახის სახით საქართველოს პატარა მოდელია დახატული, სადაც ორი რელიგია და ათეიზმი მშვიდობიანად ახერხებს თანაცხოვრებას. ერთ ტაბლას მამისეულ სახლში სამი ძმა – მღვდელი, მოლა და სკოლის მასწავლებელი შემოსხდომიან. იქვე ტრიალებს მამის საქმის გამგრძელებელი, კურნების განსაკუთრებული უნარით დაჯილდოებული გოგონა ნამეც. ფილმი თანამედროვეობის ხმაურისა და სიჩუმის საოცარ კონტრასტს გვაჩვენებს და გვიტოვებს საფიქრალს ქალაქსა და სოფელზე, ღირებულებებზე…
ნამეს როლის შემსრულებელი მარისკა დიასამიძე
თუ „ნამეში“ მამა განათლების მიღებასა და გათხოვებას უკრძალავს ქალიშვილს, მარიამ ხაჭვანის „დედეში“ აღმზრდელი ბაბუა და საზოგადოება დინას თავს ახვევს ტრადიციებს და წესების მორჩილებისკენ მოუწოდებს. არც მაღალმთიან აჭარაში და არც ევროპის უმაღლეს სოფლებში – უშგულსა და კალაში არ აღიარებენ ბოლომდე ქალის უფლებასა და შესაძლებლობას. მეტიც, კაცები აყვედრიან კიდეც ბევრ რამეს და მიიჩნევენ, რომ სწორედ მათ გამო ხდება სხვადასხვა სახის უბედურება, მკვლელობა და ა. შ. ქალი საკრალურია ორივე ფილმში, მონაწილეა წარმართული რიტუალებისა თუ კუთხისთვის დამახასიათებელი ტრადიციების, რომლებიც საოცარი ესთეტიკითა და კადრებითაა წარმოჩენილი.
ამ ფილმების მთავარი პერსონაჟი გოგონების მორჩილება მაშინათვე ქრება, როგორც კი სიყვარული ჩნდება მათ ცხოვრებაში. დინა საზოგადოებას უმხედრდება და თავისი საქმროს მკვლელად მიჩნეულ ბიჭს მიჰყვება ცოლად. მისი წინააღმდეგობა გასაკვირია სხვა გოგონებისთვის. „ყველა შენ კი არ გგავს“, – ეუბნება მეგობარი, რომელიც მოტაცების შემდეგ არასასურველ კაცს გაჰყვა ცოლად. მიუხედავად სულიერი სიმტკიცისა, დინას პირად ცხოვრებას სამიდან ორ შემთხვევაში მაინც სხვა ადგენს. საზოგადოება და ტრადიცია უწესებს ნორმებს – აიძულებს ბებია-ბაბუის მიერ შერჩეულ, აკვანშივე დანიშნულ ბიჭს გაჰყვეს ცოლად, დაქვრივებული კი უსიყვარულოდ მისთხოვდეს ხელის აგრესიულ მთხოვნელს და შვილი მამისეულ სახლში დატოვოს. აღსანიშნავია, რომ წინააღმდეგობის გაწევის გამო ცხოვრების ბოლომდე გარიყული რჩება საკუთარი ოჯახისგან.
დინას როლის შემსრულებელი ნათია ვიბლიანი
თანამედროვე ამერიკულ კინოში ცხადია სულ სხვა თემებია წამოწეული. საკითხი აღარ დგას, ქალმა განათლება უნდა მიიღოს თუ არა, უკვე ისაა საფიქრალი, რა ჯობია ვუნდერკინდი 7 წლის გოგონასთვის: ასაკოვან მეცნიერებთან გაატაროს ძვირფასი წლები თუ რიგითი ბავშვის ცხოვრებით იცხოვროს. ერთგვარი ტრადიცია 2017 წელს გადაღებულ ფილმ „ნიჭიერშიც“ („Gifted“, რეჟისორი: მარკ უები, სცენარის ავტორი: ტომ ფლინი) ჩანს, კერძოდ კი ოჯახის სამი თაობის ქალის განსაკუთრებული მათემატიკური ნიჭი და მისდამი დიდი სიყვარული; ასევე დედის/ბებიის ეგოისტური (იქნებ სამართლიანიც?) სურვილი, მისი აუხდენელი ოცნებები, ოჯახის შექმნით გამოწვეული სამეცნიერო წარუმატებლობა ნიჭიერმა ქალიშვილმა და შვილიშვილმა აანაზღაურონ, ბოლომდე გამოავლინონ განსაკუთრებული უნარები და თავიანთ სფეროში სრულყოფილად დაიხარჯონ.
მერის როლის შემსრულებელი მაკკენა გრეისი
აქაც განათლების მიღება რაღაცის ხარჯზე ხდება, უმეტესად კი პირადი ცხოვრების უგულებელყოფის ხარჯზე. გამოდის, რომ კარიერისთვის ქალის ცხოვრებაში ყოველთვის მნიშვნელოვანი რამ იწირება. ყოველ შემთხვევაში, თანამედროვე სამყარო აიძულებს მას არჩევნის გაკეთებას. ფილმის რეჟისორი და სცენარისტი ოქროს შუალედს ეძებენ და ფინალში თითქოს ეს გოგონას გამზრდელი ბიძის ძალისხმევით მიიღწევა კიდეც: ბავშვმა, თუნდაც ისეთი განსაკუთრებული ნიჭის მქონემ, მილიონებში ერთი რომ იბადება, სწავლის პარალელურად აუცილებლად უნდა ითამაშოს თანატოლებთან.
