როგორ დავაინტერესოთ მოსწავლეები გეოგრაფიით? როგორ მოვიქცეთ, რომ გაკვეთილზე მოსწავლეთა ჩართულობა მაღალი იყოს? როგორ მოვახერხოთ, რომ მოსწავლეებმა გაკვეთილზე მიღებული ცოდნა პრაქტიკაში გამოიყენონ? ეს გეოგრაფიის მასწავლებლის ოსტატობასა და პროფესიონალიზმზეა დამოკიდებული. მისი ამოცანაა, დაანახოს მოსწავლეებს გეოგრაფიის კავშირი რეალურ ცხოვრებასთან, დააინტერესოს ისინი საგნით, სწავლების ყოველ ეტაპზე შექმნას დადებითი მოტივაცია, მოძებნოს ინდივიდუალური მიდგომა თითოეულ მოსწავლესთან.
გეოგრაფიის სწავლებისას ბევრი ახალი პედაგოგიური ტექნოლოგია გამოიყენება, მაგრამ მათ შორის ყველაზე შემოქმედებითი სამუზეუმო პედაგოგიკაა. სამუზეუმო პედაგოგიკა სასწავლო მასალის ორგანიზაციისა და მიწოდების ეფექტური ფორმაა. სამუზეუმო პედაგოგიკაში შემდეგი ძირითადი მიმართულებები გამოიყოფა: ინფორმაციული, სასწავლო, შემოქმედებითი, ზოგადი და დასვენებითი.
მუზეუმში ჩატარებული გასვლითი გაკვეთილის ინოვაცია სწავლებისადმი ერთდროულად კომპლექსურ, ინტეგრირებულ-ინტერაქტიურ მიდგომებში მდგომარეობს. ასეთი გაკვეთილები საშუალებას იძლევა, ცხადი გავხადოთ შესასწავლი მასალის მნიშვნელობა და პრაქტიკულობა, რთული მასალა მივაწოდოთ მარტივი თვალსაჩინოების გამოყენებით, ავამაღლოთ მოსწავლეთა ემოციური და ინტელექტუალური დონე. თავად მოსწავლეებს კი თვითრეალიზაციის საშუალება ეძლევათ. მუზეუმში ჩატარებული გაკვეთილები ასევე ხელს უწყობს გაკვეთილზე მიღებული ცოდნის განმტკიცებას, ახალი ინფორმაციის ათვისებას, შემოქმედებითი აზროვნების განვითარებას, დაკვირვების, მხედველობითი მეხსიერების ფორმირებას. მუზეუმში ჩატარებული გასვლითი გაკვეთილები, გარდა შემეცნებით-ესთეტიკური მნიშვნელობისა, მოსწავლეთა პროფორიენტაციასაც ემსახურება. ასეთი გაკვეთილი შეუზღუდავია, სახალისოა და სტიმულის მომცემია შემდგომი სწავლებისათვის.
მუზეუმში დაცული მრავალფეროვანი, ულამაზესი და უზადოდ შესრულებული ექსპონატებით ხდება სპეციალობის ვიზუალიზაცია, პოზიტიური ფსიქო-ემოციური გარემოს სასიკეთო ზემოქმედების უზრუნველყოფა, მოზარდებში ინტერესის გაღვიძება და ზრდასრულთა ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილება.
მუზეუმში ჩატარებული გასვლითი გაკვეთილის დროს მიღებული შთაბეჭდილებები და მუზეუმის ფონდში დაცული ექსპონატების ფოტომასალების გამოყენება სწავლების შემდგომ ეტაპებზე იწვევს არა მარტო სწავლების მოტივაციის ხელშეწყობას, არამედ სწავლის ხარისხის ზრდასაც.
მუზეუმში ჩატარებული გასვლითი გაკვეთილის სცენარის მაგალითი:
საორგანიზაციო მომენტი: მზადება გაკვეთილისათვის, მუზეუმში ქცევის ნორმების შეხსენება.
გაკვეთილის მსვლელობა: პედაგოგის შესავალი საუბარი; სამუზეუმო ექსპონატების დათვალიერება პედაგოგისა და ექსკურსიამძღოლის მონაწილეობით; ნანახისა და მოსმენილის ანალიზი, მიღებული შთაბეჭდილებების ურთიერთგაზიარება; გაკვეთილის ღირებულებითი შეფასება. ექსკურსიის შემდეგ მოსწავლეები ავსებენ მასწავლებლის მიერ წინასწარ მომზადებულ ამობეჭდილ კითხვარს:
კითხვარი:
- რომელ მუზეუმში იყავი?
- რა დროიდან არსებობს ეს მუზეუმი?
- ვინ არის/არიან ამ მუზეუმის დამაარსებელი?
- რა იყო ამ მუზეუმის დაარსების მიზანი?
- რა საგნები, ექსპონატებია წარმოდგენილი?
- როგორ ივსებოდა მუზეუმის კოლექცია დროთა განმავლობაში?
- რომელმა ექსპონატმა მოახდინა ყველაზე დიდი შთაბეჭდილება? შენი აზრით, რა ინფორმაციის მატარებელია ის და რითია გამორჩეული?
- დაახასიათე სამი ექსპონატი სურვილისამებრ.
- რა ახალი ცოდნა შეიძინე მუზეუმის დათვალიერების შედეგად?
- რაში გამოგადგება ეს ცოდნა მომავალში?
- შენი აზრით, როგორ უნდა იქცეოდეს ადამიანი მუზეუმში?
- როგორ ფიქრობ, რატომ არ შეიძლება ექსპონატების ხელით შეხება?
- შენ რომ ამ მუზეუმის თანამშრომელი იყო, რას შემატებდი ან რას შეცვლიდი, რომ ექსპონატები და მათი ისტორია უკეთ აღსაქმელი იყოს?
- ვის ურჩევდი ამ მუზეუმში მისვლას და რით დაასაბუთებდი ამის აუცილებლობას?
მუზეუმები, რომლებიც გეოგრაფიის სწავლებისას შეგიძლიათ მოინახულოთ:
გეოგრაფიის მუზეუმი. მისამართი: ჭავჭავაძის 1 (I კორპუსი მე-3 სართული)
1958 წლის 1 სექტემბერს, უნივერსიტეტის გეოგრაფია-გეოლოგიის ფაკულტეტზე გეოგრაფიის მუზეუმი დაარსდა, რომელიც გეოგრაფიული საზოგადოების მიერ გადმოცემული და ქართველ მეცნიერთა მიერ მოპოვებული მასალებით შეივსო.
გეოგრაფიის ფონდის კოლექციებიდან გამოსარჩევია დიდი ქართველი მამულიშვილის, სულხან-საბა ორბელიანის ნაქონი, 1711 წელს გერმანიაში გერმანულ ენაზე დაბეჭდილი, მსოფლიო ატლასი. გეოგრაფიის ფონდში ინახება ალექსანდრე ჯავახიშვილის ინიციატივით შედგენილი კავკასიის რელიეფური რუკა. აქვეა დაცული კავკასიისა და სხვა მხარეების რელიეფური რუკებიც. გეოგრაფიის ფონდში გვხვდება უნიკალური ფოტომასალა, რომელიც ეთნოგრაფიულ ყოფასა და ანთროპოლოგიურ ტიპებს ასახავს. აქვეა მოთავსებული კულტურულ-ისტორიული ღირებულების მქონე კარტოგრაფიული მასალებიც.
მინერალოგიის მუზეუმი. მისამართი: უნივერსიტეტის ქუჩა N11 (ბიოლოგების კორპუსი მე-4 სართული)
ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მინერალოგიის მუზეუმი 1919 წელს პროფესორმა ალექსანდრე თვალჭრელიძემ დააარსა. იგი კოლექციების უნიკალურობითა და მრავალფეროვნებით არა მხოლოდ საქართველოში, არამედ მთელ სამხრეთ კავკასიაში ერთადერთია. მუზეუმში განთავსებულია, საქართველოს სხვადასხვა რეგიონიდან, ყოფილი სსრკ-სა და ევროპის ქვეყნებიდან, აგრეთვე კერძო პიროვნებებისაგან შეძენილი და საჩუქრად მიძღვნილი დაახლოებით 10000-მდე ექსპონატი.
მუზეუმი ღია ცის ქვეშ ( ეთნოგრაფიული მუზეუმი)
მუზეუმი ღია ცის ქვეშ 1966 წელს დაარსდა. მისი შექმნის ინიციატორი ცნობილი ეთნოგრაფი გიორგი ჩიტაია გახლდათ. მუზეუმი კუს ტბის ფერდობის ჩრდილოეთ ნაწილზეა განთავსებული და 52 ჰექტარი ტერიტორია უჭირავს. მასში საქართველოს სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოტანილი 70 საცხოვრებელი სახლი და სამეურნეო დანიშნულების ნაგებობაა განთავსებული. ეთნოგრაფიულ მუზეუმში 14 ეთნოგრაფიული ზონაა: ქართლი, სამეგრელო, აჭარა, აფხაზეთი, სვანეთი, ხევსურეთი, კახეთი, მესხეთი, ჯავახეთი, გურია, იმერეთი, რაჭა და ლეჩხუმი. საექსპოზიციო ზონები ისტორიულ-ეთნოგრაფიული, რეალობისთვის დამახასიათებელი სამეურნეო ნაგებობებითა და ნივთებითაა წარმოდგენილი. ხურომოძღვრების ნიმუშებთან ერთად მუზეუმში დაცულია ეთნოგრაფიულ-მატერიალური კულტურის ამსახველი ექსპონატები: საბრძოლო და შრომის იარაღები, ტექსტილური და კერამიკული მასალა. სულ მუზეუმში 8 ათასზე მეტი ექსპონატია დაცული. მუზეუმი გთავაზობთ მშვიდ გარემოს, ხალხურ ფესტივალებსა და გამოფენებს მთელი წლის განმავლობაში.
პროფ. გ. ხარატიშვილის სახელობის გეოლოგიისა და პალეონტოლოგიის მუზეუმი. მისამართი: საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის III კორპუსი (სამთო-გეოლოგიური ფაკულტეტი)
პროფ. გ. ხარატიშვილის სახელობის გეოლოგიგიისა და პალეონტოლოგიის მუზეუმის შექმნა 1953 წლიდან იწყება. მუზეუმი ფართოვდებოდა მასალის დაგროვებასთან ერთად, რომელიც სათანადოდ მოწმდებოდა, მუშავდებოდა, თანდათან იხვეწებოდა და მდიდრდებოდა. ამგვარად შეიქმნა უნიკალური სასწავლო მუზეუმი, სადაც გამოფენილი ძირითადი თემატური მასალა ასახავს დედამიწის აგებულებისა და განვითარების ისტორიას. მუზეუმს აქვს მდიდარი ფონდები, რომელსაც დიდი სამეცნიერო და სასწავლო მნიშვნელობა აქვს. მის საცავებში ინახება ათასობით ქანის, ნამარხის და მინერალის ნიმუში. გამოფენილია გეოლოგიური ჭრილების ამსახველი მასალაც, პანოები, მაკეტები, ნამარხი ორგანიზმების მულიაჟები, სურათები, გამოჩენილ მეცნიერთა პორტრეტები, ძველი ლანდშაფტების სქემები, რუკები, განმარტებითი ტექსტები, რომლებიც სტუდენტებს მასალის ათვისებაში ეხმარება.
მოსწავლეებისთვის ასევე საინტერესო იქნება, გაიგონ სხვადასხვა ქვეყნების მუზეუმების შესახებ ინტერნეტრესურსის მეშვეობით.
ინტერნეტრესურსი:
