როგორც აღმოჩნდა, როცა შენ სიცოცხლის უკანასკნელ წამებს ითვლიდი, მე, ვახო და ზურაბი თბილისის გზას ვადექით. მამაჩემის ტელეფონზე მამაშენმა დარეკა და ძმას ბღავილით შესჩივლა, რომ შენ ცოცხალი აღარ იყავი. ზურაბს ტელეფონი ხელიდან გაუვარდა. ვახომ დაჭრილი დათვივით დაიღრიალა და საჭეს სწრაფად გადაკრა ხელი, რათა მანქანა გაეჩერებინა. მხოლოდ მე ვიყავი უმოქმედოდ. ვიჯექი უკანა სავარძელზე, სახე გამეხებული მქონდა, წარბები შუბლს მაღლა ატანილი და ვცდილობდი თან არ გავყოლოდი იმ ტალღას, რომელმაც ტანში დამიარა, როცა შენი სიკვდილის ამბავი გავიგე.
გახსოვს ბავშვობავში ტალღებს რომ ვებრძოდით? მაშინ, როცა დამსვენებლებით გადავსებულ სანაპიროზე საცვლების გამოცვლის ჯერაც არ გვრცხვენოდა, ბიძაშვილები ხაზზე ჩავმწკრივდებოდით და ვცდილობდით ნაპირზე მოვარდნილ, უკვე დასუსტებულ ტალღებს გავმკლავებოდით. თუმცა, შენ ზღვის კაცი არასოდეს ყოფილხარ. ვიფიქრებდი, რომ ზღვისპირა ქალაქში მცხოვრებს ყელში გქონდა ამოსული ზღვა, მაგრამ ეს ასე არ არის. “მმმდინარეზე არ წწწევდეთ?” – ხშირად ამბობდი აჭარული კილოთი, რომელსაც განსაკუთრებულობას შენი ლოგონევროზი სძენდა. მაშინ ვერც კი ვხვდებოდი, რომ შენ ზღვა კი არა, ხალხმრავლობა გღლიდა. ვერ წარმოიდგენ როგორ ვნანობ, რომ ერთხელაც არ წამოგყევი.
არადა, სად აღარ წამოგყოლივარ – კომუნისტების დროინდელი საკონსერვო ქარხნის მიტოვებული, უშველებელი ტერიტორიის ყოველი კუთხე-კუნჭული ერთად გვაქვს ათვისებული; მიტოვებულ შენობებში კონსერვის ქილების ეტიკეტები განძივით აღმოგვიჩენია; სოსისების ქარხნის გადაღმა, გაზეთ “ახალგაზრდა კომუნისტის” გაყვითლებულ ქაღალდში გახვეული გამხმარი მაყვლის ფოთოლი მოგვიწევია; ღორების ფერმის გვერდით, ჯერ კიდევ მკვახე მაყვალი გვიჭამია; სხვენში ნაპოვნი, ბრეჟნევის დროინდელი ლიმონმჟავით დაგვითუთქია გულ-მუცელი; ლიმონათის ქარხანაში „მეგრელების კლანთან“ გვიჩხუბია; გელაურში გადასასვლელად მატარებლის ქვეშ გავმძვრალვართ; ტურბაზაში ორი ლარის ამარა წავჩერჩეტებულვართ მიმტანი გოგონების გასაცნობად და ამაოდ ვმსხდარვართ ზღვის პირას, სანამ კოკისპირულად არ დაუშვა.
ის ზაფხულიც გეხსომება, წვიმას რომ თითქმის არ გადაუღია. ჩვენ დღეებს ვატარებდით მეორე სართულზე, ტელევიზორის წინ. ზოგი საწოლზე ვისხედით, ზოგი იატაკზე, ზოგი ბამბუკის კიბეზე. ალუმინის სახურავზე წვიმის წვეთები საოცრად მყუდრო მელოდიას უკრავდა, მონიტორზე კი ერთმანეთის მიყოლებით ხან “სისხლიანი სპორტი” გადიოდა, ხან “ორმაგი დარტყმა”, ხან “გარჩევა პატარა ტოკიოში”. ზოგჯერ ინდური ფილმი “მტერი” მიტჰუნ ჩაკრაბორტის მონაწილეობით. ღმერთო, მისი პერსონაჟების სახელები დღემდე ძილისპირული ლოცვასავით მახსოვს: რაკეში, კალიჩარნი, რუბჩანდი, სუდჯეტა, გიტა, დაკოსტა, ლაკშმი… ჰეჰ, გახსოვს როგორ მიუხვდა რაკეში რუბჩანდს მზაკვრულ ჩანაფიქრს, სადღესასწაულო სანათის ანთებისას მისი აფეთქება რომ უნდოდა? ან რა ოსტატურად გამოასალმა სიცოცხლეს დაკოსტა კანალიზაციის მილში მას შემდეგ, რაც მან ლაკშმი მოსტაცა.
ისე, შენც მოგტაცეს ერთი გოგო. რაკეშისგან განსხვავებით, შენ მისი დაბრუნება ვერ შეძელი. ახლა რომ ვუკვირდები, სწორედ მაშინ წავიდა შენი გზა თავქვე. რაც ჭკუაში ჩავცვივდით, მე სულ უფრო იშვიათად ვსტუმრობდი ქობულეთს ზაფხულობით. ჟან-კლოდ ვან დამის ეპოქა წავიდა, სახლის სახურავზე მორახუნე წვიმის ხმამ სიმყუდროვე დაკარგა, კონსერვების ეტიკეტებმა კი – შემსყიდველუნარიანობა. ჩვენ გადავიქეცით ადამიანებად, რომლებსაც ერთმანეთთან ბედნიერი წარსული აკავშირებდათ და აწმყოში ვერ პოულობდნენ დროს სამომავლო ფათერაკების დასაგეგმად. შორიდან მომდიოდა ხმები, რომ ბოლო დროს ცხოვრებას აღარ უძალიანდებოდი და მის დინებას ისე მიჰყვებოდი, რომ არ იცოდი, სადამდე მიგიყვანდა.
საავადმყოფოში რომ მიგიყვანეს, ჯერ კიდევ მეგონა, რომ აქაურობისკენ მოგაბრუნებდნენ. მერე ანალიზებს ჩავხედე და ჩემთვის, უკანასკნელი დილეტანტისთვისაც კი ნათელი გახდა, რომ შენი ორგანიზმი გაიფიცა. ორგანოებმა გადაწყვიტეს აღარ ემუშავათ. შენ მოსანახულებლად ჩამოსული, რეანიმაციაში არ შემოვედი. არ ვიცი, იქნებ არ მინდოდა ისეთი მენახე, როგორადაც ჩვენები აღგწერდნენ – გაწამებული, ფორთოხლისფერი, უხალისო და ძალაგამოცლილი.
ძალა მოვიკრიბე და საკუთარი თავი ვაიძულე დამენახა ის, რისი დანახვაც არ მინდოდა. ამბობენ, რომ თუკი შენი ახლობლის ცხედარი არ გინახავს, ის კვლავ ცოცხალი გგონია და იმედი გაქვს, რომ როცა მის ქალაქში ჩახვალ, ისიც იქ დაგხვდება, გაგიღიმებს, გადაგეხვევა და გკითხავს: „რრრაფერ ხარ?“. მე შენ დაგინახე არა ისეთი, როგორიც მახსოვდი და როგორადაც ყოველთვის დარჩები ჩემს მეხსიერებაში, არამედ ისეთი, როგორადაც სიკვდილმა გაქცია – გაფითრებული და გაყინული. ალბათ თავის მოტყუება არ მინდოდა და იმიტომ. როგორც შენ ოდესღაც მასწავლე, ტალღას ვერ შეეწინააღმდეგები – ის უნდა მიიღო, მას უდა აჰყვე. მე გადავწყვიტე სრულად მიმეღო შენი დანაკარგისგან გამოწვეული ტკივილიც.
განა ტკივილის გამო არ არის, გარდაცვლილ კაცს რომ გესაუბრები? თითქოს რამეს იგებდე. ჩემს გულში ნათქვამს ვერც მაშინ გაიგებდი, როცა ციხისძირის მიწაში გიშვებდით. სწორედ იმ ადგილას, სადაც კარტოფილის მეურნეობის დაწყება გინდოდა. ჩვენი უკანასკნელი შეხვედრისას, სწორედ ამაზე მელაპარაკე. მართალია თვალებში უწინდელი ხალისი აღარ მოგიჩანდა, მაგრამ მაინც ჯიუტად მაცნობდი დიდი მეურნეობის შექმნის სურვილს.
შენი უკანასკნელი სურვილი, როგორც მითხრეს, ერთი ღერი სიგარეტი ყოფილა, რომელიც, გასაგები მიზეზების გამო, საავადმყოფოში არ მოგაწევინეს. უცნაურია, როგორ ჰგავხართ სურვილებითა და უიღბლობით შენ და ის პოეტი, რომელიც შენსავით მხოლოდ უნაპირო ზღვებს, ცოტა სიყვარულსა და ერთ ღერ პაპიროსს ირჩევდა. ამიტომაც, ისეთივე გულწრფელობით გეტყვი, როგორც ჩარლი გორდონი ამბობს წიგნის „ყვავილები ელჯერნონისთვის“ დასასრულს. 28 აპრილს, როცა ჩემი ერთ წლიანი მოუწევლობის პერიოდი დასრულდება, თუკი არ გადავიფიქრე და მოწევის გაგრძელება გადავწყვიტე, პირობას გაძლევ, რომ სუფთა ჰაერზე გავალ, ერთ სიგარეტს ჩემთვის გავუკიდებ, მეორეს კი – შენთვის და წარმოვიდგენ, რომ ერთად ვეწევით, ისევე როგორც ძველ, კარგ დროს, ზღვის პირას, როცა ზღვას, ჩვენი ოცნებების მსგავსად, ჰორიზონტი არ უჩანდა.
