გეოგრაფია თარიღებში (მეორე ნაწილი)

1526 წ. – პორტუგალიელებმა აღმოაჩინეს კ. ახალი გვინეა.

1526-1530 წწ. – სებასტიან კაბოტმა აღმოაჩინა და გამოიკვლიამდინარეების პარანასა და პარაგვაის ქვედა დინებები.

1529 წ. – ესპანეთის ექსპედიციამ აღმოაჩინა მარშალის კუნძულები(წყნაროკეანური სახელმწიფო მიკრონეზიაში).

1535 წ. –ფრანგულმა ექსპედიციამ აღმოაჩინა მდ. წმინდალავრენტისშესართავი და გამოიკვლია იგი დღევანდელ ქ. მონრეალამდე.

1536-1537 წწ. – ესპანელებმა აღმოაჩინეს და დაიპყრესკოლუმბია.

1540-1541 წწ. – ესპანურმა ექსპედიციამ (ფრანცისკო ვასკეს დე კორონადო) აღმოაჩინა მდ.კოლორადოს აუზი, დიდი კანიონი,მდ. რიო-გრანდესზემო დინება და პირველად გადაჭრადიდი ვაკეებისდაბლობი.

1540-1553 წწ. – ესპანელებმა პედრო დე ვალდივიას მეთაურობით აღმოაჩინეს დადაიპყრესჩილე.

1541-1542 წწ. – ესპანელებმა ფრანცისკო დე ორელიანას მეთაურობით გამოიკვლიეს მდ.ამაზონისშუა და ქვემოდინება.

1568 წ. – ესპანეთის ექსპედიციამ აღმოაჩინა სოლომონისა და ტუვალუსკუნძულები.

1578-1579 წწ. –ინგლისელმა ადმირალმა ფრენსის დრეიკმა ამერიკის დასავლეთ სანაპიროსგასწვრივ იმოგზაურა.

1582-1585 წწ. – ერმაკის ციმბირული ექსპედიცია.

1585-1587 წწ. – ინგლისელმა მეზღვაურმა ჯონ დევისმაარქტიკის ჩრდილო-დასავლეთიგასასვლელის ძიებაში აღმოაჩინა სრუტე, რომელიც მის სახელს ატარებს.

1592 წ. – ჯონ დევისმააღმოაჩინა ფოლკლენდის (მელვილის) კუნძულები.

1596 წ. – ჰოლანდიის ექსპედიციამ ალვარო მენდანია დე ნეირას მეთაურობით აღმოაჩინაშპიცბერგენის არქიპელაგი.

1606 წ. – პორტუგალიელმა პედრო ფერნანდეს დე კიროსმა აღმოაჩინა მარჯნის და ახალიჰიბრიდის კუნძულები. ჰოლანდიელმა ვილემ იანსონმა აღმოაჩინა კეიპ-იორკისნახევარკუნძულის დასავლეთ სანაპირო (ავსტრალია) დაკუნძულ ახალი გვინეის სამხრეთისანაპირო. ესპანელმა ლუის დე ტორესმააღმოაჩინა მარჯნის ზღვა და სრუტეავსტრალიასა დაახალგვინეას შორის. ეს სრუტე ტორესის სახელს ატარებს.

1633 წ. – ილია პერფილოვისადა ივან რებროვის მეთაურობით კაზაკთა რაზმი მდ.ლენასშესართავამდე დაეშვა.

1634-1641 წწ. – ილია პერფილოვისადა ივან რებროვის კაზაკთა რაზმმა აღმოაჩინა მდინარეებიიანა და ინდიგირკა,გამოიკვლეს სანაპირო ზოლი ამ მდინარეთა შესართავებს შორის.პირველად იცურეს აღმოსავლეთი ციმბირის ზღვაში.

1639 წ. – ტომსკელმა კაზაკმა ივან მოსკვიტინმაპირველად მიაღწია ოხოტის ზღვის სანაპიროს,აღმოაჩინა სახალინის ყურე.

1642 წ. – ჰოლანდიელმა აბელ ტასმანმააღმოაჩინა კუნძული ტასმანია, რომელიც მის სახელსატარებს, ახალი ზელანდიის კუნძულები და კუნძული ტონგა. მან პირველადშემოუარაავსტრალიას და დაამტკიცა, რომ მისი ფართობიარცთუ დიდია და იგი არწარმოადგენს”სამხრეთისმიწის” ნაწილს.

1648 წ. – რუსმა მოგზაურმა სემიონ დეჟნევმა გაცურა მდ. კოლიმას შესართავიდან წყნაროკეანეში, გარს შემოუარაჩუკოტკის ნახევარკუნძულს და აღმოაჩინა სრუტე აზიასა დაამერიკას შორის.

1649-1653 წწ. – ეროფეი ხაბაროვმა მოაწყო რამდენიმე ექსპედიცია მდ. ამურის აუზში დაშეადგინა მდინარის აუზის სქემა.

1669-1678 წწ. – მისიონერ-იეზუიტებმა (ლუი ჟოლიე,ლუი ანეპენი, ჰადიფერ დე ლა-საალი)აღმოაჩინეს ერის ტბა დაჩანჩქერი ნიაგარა.

1681 წ. – ჰადიფერ დე ლა-საალმა იმოგზაურამდ. მისისიპიზე მის შესართავამდე.

1697-1699 წწ. – ვლადიმერ ატლასოვმა გამოიკვლია კამჩატკის ნახევარკუნძული. მანმოგვცაპირველი ცნობები კამჩატკისა და კურილისკუნძულების შესახებ.

1736-1742 წწ. – დიმიტრი და ხარიტონ ლაპტევებმა გამოიკვლეს აზიის ჩრდილოეთი სანაპირომდ. ლენასშესართავიდან მდ. ხატანგამდე.

1741 წ. – რუსული ფლოტის კაპიტანმა დანიელმა ვიტუს ბერინგმა და მისმათანაშემწემალექსეი ჩირიკოვმა ორი გემითჩრდილოეთ ამერიკის ჩრდილო-დასავლეთ სანაპიროსმიაღწიეს და აღმოაჩინეს ალეუტის კუნძულები.

1767 წ. – ინგლისის ექსპედიციამ სამუელ უოლისის მეთაურობით აღმოაჩინაკუნძული ტაიტი.

1768 წ. – პირველი ფრანგული ექსპედიცია ლუი ანტუან დე ბუგენვილის მეთაურობით,რომელმაც გარს შემოუარადედამიწას, აღმოაჩინა რამდენიმე კუნძული ტუამოტუსა დალუიზიადასარქიპელაგებში.

1770-1778 წწ. – ინგლისელმა მეზღვაურმა ჯეიმს კუკმა სამჯერ მოაწყო ექსპედიცია დედამიწისგარშემო. აღმოაჩინა უამრავი კუნძული წყნარ ოკეანეში, დიდი ბარიერული რიფი,ავსტრალიისაღმოსავლეთი სანაპირო. დაამტკიცა, რომ ახალიზელანდია კუნძულებია.

1787წ. – ფრანგმა მეზღვაურმა ჟან ფრანსუალაპერუზმა აზიის აღმოსავლეთი სანაპირო დათათრის სრუტე გამოიკვლია.

1789 წ. – შოტლანდიელმა ვაჭარმა ალექსანდრ მაკენზიმ გამოიკვლია მდინარე მონები, დიდიმონების ტბა; აღმოაჩინა მდინარე, მთები და ყურე, რომელთაცმისი სახელი ეწოდა,ფრანკლინის მთები და რიჩარდსონისქედი.

1792-1795 წწ. – ინგლისელმა მეზღვაურმა ჯორჯ ვანკუვერმაჩრდილოეთ ამერიკის დასავლეთსანაპირო გამოიკვლია.

1816-1818 წწ.– რუსეთის სანაოსნო ექსპედიციამ ოტო კოცებუს მეთაურობით აღმოაჩინაკუნძულები ტუამოტუს არქიპელაგში, ხოლო დასავლეთ ალიასკაზე – ყურე, რომელსაცკოცებუს სახელი ეწოდა.

1819-1821 წწ. – ინგლისელების პირველი პოლარული ექსპედიცია ჯონფრანკლინისმეთაურობით. მათ ჩრდილოეთამერიკის არქტიკული სანაპიროს ნაწილიაღმოაჩინეს.

1820 წ. – პირველი რუსული ანტარქტიდული ექსპედიცია ფადეი ბელინსჰაუზენისა დამიხეილ ლაზარევის მეთაურობით. მათ აღმოაჩინეს ანტარქტიდა და რამდენიმეკუნძულიატლანტისა და წყნარ ოკეანეებში.

1822-1823 წწ. – ინგლისელების ექსპედიციამ (კლაპერტონი, აუდნი და დანემი)გადაკვეთასაჰარა ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ და დაამტკიცა, რომ მდ. ნიგერსარავითარი კავშირიარა აქვს ჩადისტბასთან.

1823-1826 წწ. – ოტო კოცებუსმეორე სანაოსნო ექსპედიცია. აღმოაჩინეს მარშალის რამდენიმეკუნძული და ბელინსჰაუზენისკუნძულები.

1825-1827 წწ. – ჯონ ფრანკლინისმეორე პოლარული ექსპედიცია.

1826-1829 წწ. – ფეოდორ ლიტკეს რუსული ექსპედიცია დედამიწის გარშემო.

1829-1830 წწ.– ავსტრალიის ინგლისელმა მკვლევარმა ჩარლზ სტიორტმა აღმოაჩინა მდ.დარლინგი;გამოიკვლია მდ. მურეისაუზი.

1831 წ. – ინგლისელების ექსპედიციამ ჯეიმს კლარკ როსის ხელმძღვანელობით ჩრდილოეთმაგნიტური პოლუსი აღმოაჩინა.

1831-1836 წწ. – ინგლისელმა მაიორმა ტომას მიტჩელმა გამოიკვლია მდინარეები მურეი დადარლინგი და დიდიავსტრალიის წყალგამყოფი ქედი.

1838-1842 წწ. – ამერიკელების ექსპედიციამ ჩარლზ უილკსის მეთაურობით გამოიკვლიაჩრდილოეთ პოლინეზიის 260 კუნძული,აღმოაჩინა აღმოსავლეთ ანტარქტიდის სანაპიროებისნაწილი (უილკსის მიწა).

1840-1843 წწ. – ანტარქტიდაში სამი ექსპედიციის განმავლობაში ჯეიმს კლარკ როსმააღმოაჩინა ზღვა დაყინულის ბარიერი, რომელთაც შემდეგ მისი სახელი დაერქვა, აგრეთვე -ვულკანები ერებუსი და ტორერო.

1844-1846 წწ. – ჩარლზ სტიორტმა პირველად გამოიკვლია ცენტრალური ავსტრალია.

1850-1855 წწ. – გერმანელმა გეოგრაფმა ჰენრიხ ბარტმა ორჯერ გადაკვეთა საჰარა.

1852-1856 წწ. – შოტლანდიელმა დევიდ ლევინგსტონმა გადაკვეთა აფრიკა დასავლეთიდანაღმოსავლეთისაკენ, აღმოაჩინა ჩანჩქერი ვიქტორია და გამოიკვლიამდ. ზამბეზის აუზი.

1856-1857 წწ.– რუსმა გეოგრაფმა პიოტრ სემიონოვ-ტიან-შანსკიმ გამოიკვლია ტიან-შანისმთები.

1858 წ. – ინგლისელმა მოგზაურებმა რიჩარდ ბერტონმა და ჯონსპიკმა აღმოაჩინეს ტბებიტანგანიკა და ვიქტორია.

1858-1859 წწ. – დევიდ ლივინგსტონის მეორე ექსპედიციამ აღმოჩინა ტბები ნიასა და შირვა.

1860-1861 წწ. – ინგლისელმა მკვლევარმა რობერტ ო’ჰარა ბიორკმაპირველმა გადაკვეთაავსტრალია ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ.

1860-1863 წწ. – ინგლისელებმა (ჯონ სპიკი, ჯეიმს გრანტი) აღმოაჩინეს მდ.ნილოსისსათავეები.

1864 წ. – ინგლისელმა სამუელუატმა მდ. თეთრინილოსის სათავეები გამოიკვლია.

1866-1873 წწ. – დევიდ ლივინგსტონის ბოლო ექსპედიციააფრიკაში.

1867-1869 წწ. – რუსმა გენერალმა ნიკოლაი პრჟევალსკიმ გამოიკვლია უსურიის მხარე.

1870-1873 წწ.– ნიკოლაი პრჟევალსკის ექსპედიცია მონღოლეთში, ჩინეთსა და ტიბეტში.

1874-1877 წწ. – ინგლისელების ექსპედიციამ ჰენრი მორტონ სტენლის მეთაურობითგადაკვეთა აფრიკა აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ, მთელ სიგრძეზეგამოიკვლია მდ.კონგო(ზაირი), ტბა ვიქტორიადა მდ. ნილოსისსათავეები.

1876-1886 წწ. – რუსი მკვლევარისვასილ იუნკერის ორი ექსპედიცია აფრიკაში. გამოკვლეულიქნა მდინარეების ნილოსისა და კონგოსწყალგამყოფი.

1879-1885 წწ. – ნიკოლაი პრჟევალსკის ორი ექსპედიციატიბეტში.

1900 წ. – ნორვეგიის ექსპედიციამ კარსტენ ბორჰ გრევნიკის მეთაურობით მიაღწია სამხრეთგანედის 78 გრადუსს და აღწერა როსის ყინულოვანი ბარიერი. ექსპედიციამ პირველადგამოიზამთრა ანტარქტიდაში.

1903-1906 წწ. – ნორვეგიის ექსპედიციამ რუალ ამუნდსენისმეთაურობით პირველად გაიარაჩრდილო-დასავლეთი გასასვლელი კანადის არქიპელაგში.

1907-1909 წწ. – ინგლისის ექსპედიციამ ერნსტ ჰენრი შეკლტონის მეთაურობით მიაღწიასამხრეთ განედის 82 გრადუსს.

1908-1909 წწ. – ამერიკელებმა ფრედერიკ კუკმა (1908 წ. აპრილი) და რობერტ პირმა (1909წ.აპრილი) პირველად მიაღწიეს ჩრდილოეთ პოლუსს.

1911-1912 წწ. – ნორვეგიელებმა რუალ ამუნდსენმა (1911 წ. 14 დეკემბერი)და რობერტ სკოტმა(1912 წ. 18 იანვარი) პირველად მიაღწიეს სამხრეთ პოლუსს.

1953 წ. – ედმუნდ ჰილარიმ და თენცინგნორგეიმ პირველად დაიპყრეს დედამიწის უმაღლესი მწვერვალი ჯომოლუნგმა (ევერესტი).

1955 წ. – სახელმწიფოების მიერ მიღებულია ანტარქტიდის სისტემატური კვლევისშეთანხმება. 11-მა სახელმწიფომ ანტარქტიდასადა მის მიმდებარეკუნძულებზე 60 სამეცნიეროსადგური შექმნა.