პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

ადამიანი გაზეთის სვეტში

რომ ვუფიქრდები, თითქოს თავადაც თხრილში ჩაგდებულმა იცხოვრა. ბოლო ათწლეული მაინც. ის პერიოდი, რაც მე ვაკვირდებოდი როგორც მკითხველი, თანამოქალაქე, დაინტერესებული პირი. ასეთია ჩემი პირადი გამოცდილება ოთართან დაკავშირებით. რა თქმა უნდა, სწყინდა, აწუხებდა, ბედნიერიც იყო, მაგრამ მისი ხმა მარტო ფურცლებიდან ისმოდა. სულ რამდენიმე ვიდეო- და აუდიოჩანაწერი დაგვრჩა… არ ვიცი, რომელმა თავისიანმა ესროლა ტყვია და ამ თხრილისთვის გაიმეტა. ვფიქრობ, ეს ერთი ადამიანი არ ყოფილა – მთელი საზოგადოება იყო, მთელი სოციალურ-ეკონომიკურ-პოლიტიკური გარემო, რომელსაც იარაღი ეჭირა ხელში.

იწვა იმ თხრილში და უკვირდა, როგორ შეიძლება, კარგად ყოფილიყო ვინმე სხვისი გაჭირვებისას ან ვინმეს სხვისი ბედნიერება სწყენოდა. იწვა და ფიქრობდა ადამიანი, რომელიც ნამდვილად ვერ ჩაეტეოდა გაზეთის სვეტში. გაზეთი ხომ მასთან წარმავლობის სახე-სიმბოლოა, რაღაც ისეთი, რაც პეპელაზე სწრაფად კვდება – გუშინდელი ნომერი დღეს აღარავის სჭირდება, რადგან ახალი იბეჭდება, რომელსაც მომდევნო ნომრამდე რკინის ძალა აქვს, მერე კი ისიც ქარზე მეტად მსუბუქდება. კიდევ უფრო მალე იხოცებიან ამ გაზეთის ფურცლებზე მიმობნეული ამბები. მთავარი გმირიც ხომ ამას ამბობს: „ხოლო გაზეთი ადვილად კვდება, როგორც ფრინველი“. სიახლეებმა, რომლებსაც მთელი გვერდი უკავია, იქნებ იცოცხლონ კიდევ ცოტა ხანს, სადმე სვეტში მიმალული ისტორიები კი იმთავითვე თხრილებია, იმ თხრილის მსგავსი, რომელშიც პანამის არხთან სასიკვდილოდ დაჭრილი ამერიკელი ჯარისკაცი იწვა, ხოლო აქ, საქართველოში – ოღონდ უკვე ტექსტის გარეთ, რეალურ ცხოვრებაში – ოთარ ჭილაძე.

პოემას ორი ტექსტი უძღვის წინ. ორივე თითქოს ისტორიულ-დოკუმენტური ინფორმაციის შემცველი ნარატივია, თუმცა ერთმანეთისგან განსხვავდება. პირველს ავტორი წარმოგვიდგენს როგორც გაზეთებიდან ამოღებულ ინფორმაციას იმის შესახებ, როგორ გაიმეტეს თანამებრძოლებმა ჯარისკაცი, რომელმაც არ ინდომა სამშობლოს დასაცავად გამოსულ პანამელებთან ბრძოლა, მეორე კი ავტორის ფანტაზიის ნაყოფია, რომელიც ასევე შეიძლება ემთხვეოდეს რეალურად მომხდარ ფაქტს. წევს თხრილში კრუს ხიმენესი და მის თავს ზემოთ უდიდესი მოვლენები ვითარდება. მაგრამ პოემის შინაარსის თხრობას და მის დაწვრილებით განხილვას აღარ მოვყვები – ბლოგის ფორმატი ამის საშუალებას არ იძლევა…

პოემის დასაწყისში კრუს ხიმენესი ამბობს: „მე მარცვალი ვარ, ღმერთის კალთიდან გადმოვარდნილი / და ღმერთმა იცის, რა მელოდება – / ჩიტის ჩიჩახვი თუ ქვის საწოლი, / ეკალბარდები თუ თბილი ხნული“. შეუძლებელია, ამ სიტყვებმა არ გაგვახსენოს ახალი აღთქმისეული იგავი მთესველზე (მარკ. 4:1; ლუკ. 8:4), რომლის მიერ მიმობნეული მარცვლები სხვადასხვა ადგილას დაეცემა და მხოლოდ ერთი, ხნულში ჩავარდნილი, გაიხარებს.

ამის შემდეგ კრუს ხიმენესი თითქოს თავის სიკვდილისწინა აგონიას აღწერს (ეს პოემის ერთადერთი ადგილია, სადაც გმირი საკუთარ ფიზიკურ მდგომარეობაზე ლაპარაკობს, თუ არ ჩავთვლით პასაჟს, სადაც ის სხეულში ჩარჩენილ ტყვიებს ახსენებს). აღწერს, როგორ ებინდება მზერა და ვეღარ გაურჩევია „ხისგან – სხეული, ქვისგან – სახე, ცისგან – თვალები“. ტექსტის ამ ნაწილში შეიძლება უფრო ღრმა აზრის ამოკითხვაც. ხიმენესი უკვე სხვა ადამიანია. ის აღარ დგას ყოფილი თანამებრძოლების გვერდით, რომლებიც უიარაღო, უდანაშაულო დემონსტრანტებს ებრძვიან. მასში გარდატეხა მოხდა, ის ბევრ რამეზე დაფიქრდა და გადაწყვეტილება მიიღო, თუმცა იცოდა, რა შეიძლება მოჰყოლოდა ამას, ამიტომ ის უკვე არა მხოლოდ სულიერად, თითქოს ხორციელადაც შორდება რეალურ გარემოსა და დროს. საგნების, მოვლენების, ხმების ვერგარჩევა, მკრთალ და გადღაბნილ სურათად მათი აღქმა რეალობისგან გაცლას, სულიერად თუ ხორციელად განდგომას ნიშნავს. გავიხსენოთ გედეონი ძველი აღთქმიდან – მან უფალს სთხოვა, საქმით დაედასტურებინა თავისი სიტყვები, თანაც რამდენჯერმე. ადამიანიც არა მხოლოდ სიტყვით, საქმითაც უნდა გაემიჯნოს მიუღებელ სინამდვილეს. სხვაგვარად მისი განდგომა მოჩვენებითი იქნება.

კრუს ხიმენესმა ალუდა ქეთელაური გამახსენა. ამ ორ პერსონაჟს შორის მსგავსება დიდია, თუმცა განსხვავებაც არის – ალუდა კლავს მტერს და ამის შემდეგ იბადება ახალ ადამიანად, ხოლო ხიმენესი ნაბიჯის გადადგმამდე ხვდება ამ ნაბიჯის უსამართლობას. ვინმეს იქნებ პათეტიკურიც მოეჩვენოს, მე კი ძალიან ამაღელვებელი მგონია ორივე პოემის ის ნაწილი, სადაც აღწერილია, როგორ ემშვიდობებიან გმირები საკუთარ წარსულს: „მაგრამ სიცოცხლე ჯერ არასოდეს არ მნდომებია ასე მტანჯველად, / ასე არასდროს მომნატრებია დედა და წყალი და ძველისძველი ჩემი საწოლი“, – ამბობს ხიმენესი; „ერთხელ მაუნდა ალუდას / ერთხელ მობრუნვა თავისა: / „მშვიდობით, საჯიხვეებო, / გამახარელნო თვალისა! / მშვიდობით ჩემო სახ-კარო / გულში ამშლელო ბრალისა“, – ეს უკვე ალუდა იხედება უკან. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მათ წარსულთან გამოთხოვება უჭირთ – პირიქით, როგორც ვაჟას სხვა პერსონაჟი აღნიშნავს ერთგან, მათი ფიქრი ძაფითაც კი არ არის მიბმული წარსულზე; ეს ადამიანური სისუსტეა, მშვენიერი სისუსტე, რომელიც გაცილებით ამაღლებულიც კია, ვიდრე მავანთა ძლიერება. სახარებაშიც ხომ ყველაზე ამაღელვებელი ის ეპიზოდია, სადაც ჯვარზე გაკრული ქრისტე მამას უხმობს. სწორედ ამ სიტყვების გაგონებისას ხვდები, რომ იესო – გწამს თუ არ გწამს, იყო თუ არ იყო, ეცვა თუ არა ჯვარს – შენიანია, ადამიანია და გაგიგებდა ან გაგიგებს.

პლატონს მიაჩნდა, რომ ბოროტებას არსებობა არ გააჩნია, რომ მხოლოდ სიკეთეა მატერია, ბოროტება კი სხვა არაფერია, თუ არა სიკეთის ნაკლებობა. ხიმენესსაც სჯერა, რომ მისი საქციელი ამაოდ არ ჩაივლის, რადგან იდეები გადამდებია.

„ადამიანი უფრო მეტია, ვიდრე ჰგონია, / მაგრამ აქამდე ვერ უპოვია საბრალოს თავი“, – ათქმევინებს ჭილაძე თავის პერსონაჟს, მაგრამ იგრძნობა, რომ ეს მარტო ხიმენესის კი არა, თავად მისი სათქმელიც არის, მისი წარსულით, პირადი გამოცდილებით ნაკარნახევი. მართლაც, ბევრმა საკუთარი თავის პოვნაც კი ვერ შეძლო, არათუ ამ დიდი თანამედროვის დანახვა. ამიტომ იწვა თხრილში და იქიდან, „როგორც ბროლის მაღალ ტაძარში“, წვიმაში შევყავდით.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი