მეფის მოსასვენებელ ოთახში ნახევრად ბნელა. ბოლო დროს ზედმეტი შუქი აღიზიანებს და მზისგან სქელი ფარდებით იცავენ. არავის ნახვა არ სურს, ავად არის. ვერც ვერავის გაუგია რა სენი სტანჯავს. ლაქია მოკრძალებით შემოდის, იოანე ჟუანვილს სურსო თქვენი ნახვა. ჟუანვილის სანახავად მეფე ყოველთვის მზად არის, მწერალი და ცოტა ექიმბაშია, მეფის ნდობითაც სარგებლობს.
– თქვენო უდიდებულესობავ, ხილვა მქონდა, რომ გამო
ჯანმრთელდებით… ოღონდ…
– ოღონდ… რა ოღონდ-მოთმინება არ ყოფნის მეფეს.
– გამოჯანმრთელების შემდეგ რიჩარდ ლომგულის საქმე, ჯვაროსნული ლაშქრობები უნდა განაახლოთ და საქმე ბოლომდე მიიყვანოთ.
დამავიწყდა მეთქვა, ჩვენ ლუდოვიკო მეცხრის საძინებელში ვიმყოფებით. ძალიან მორწმუნეა და ჯვაროსნული ლაშქრობის განახლებაზე, ჯერ კიდევ ადრე, პარიზში სენ-შაპელის მონასტრის აგებისას ფიქრობდა.
ჟუანვილის წინათგრძნობა გამართლდა, მეფე გამოჯანმრთელდა, პირობაც შეასრულა და იოანე ჟუანვილი ლაშქარში მოხალისედაც ჩაეწერა. მისი მოვალეობა, ყველაფრის აღწერა და ექიმბაშობა იყო. ჩანაწერებში მეფეს აქებდა, ზედმეტადაც კი, თითქმის წმინდანად რაცხავდა. იმასაც აღწერდა, ბრგე ვაჟკაცებს როგორ უსივდებოდათ ღრძილები და ტანზე ხორცი ალპებოდათ. ეს ან რაიმე ინფექციის ან ავიტამინოზის ბრალი თუ იყო, თუმცა ჩვენ დღეს ამ თემაზე არ ვსაუბრობთ.
საფრანგეთის სამხრეთით მდებარე ქალაქ ეკ-ში მოხალისე მებრძოლებს ამზადებდნენ. ეს მოხალისეები ძირითადად ტამპლიერთა ორდენის წარმომადგენლები იყვნენ და მათი წვრთნა საკმაოდ ძვირიც ჯდებოდა. ორ წელიწადში ორი მილიონი ლივრი იყო დახარჯული.
ლუდუვიკოს ლაშქარი ეგვიპტისკენ დაიძრა. მართალია, ჯვაროსნული ლაშქარობის თავდაპირველი იდეა იერუსალიმის განთავისუფლება და იქ ქრისტიანობის გამოცხადება იყო, მაგრამ ლუდოვიკოს აზრით, ამას ეგვიპტის დაჩოქებით უფრო შეძლებდა. იქ კი იმდენი რამ იყო საძარცვი.. იქ ალქემეიად გარდაქმნილი ქემეია იყო, რომელიც ჯვაროსნული ომების დროს ალქიმიად გარდაიქმნა. იქ იყო ძვირფასი და ნახევრად ძვირფასი ქვები…
ოჰ, ეს ძვირფასეულობის სიყვარული… რამდენი კაცი ყავს დაღუპული და კიდევ რამდენს დაღუპავს.
ქაიროს მისადგომებთან ტამპლიერები რამდენიმე ეგვიპტელს გაურიგდებიან და წითელი ქვების სანაცვლოდ ღამით ქალაქის კარი გაიღება… წითელი ქვების სანაცვლოდ გაყიდული ქალაქი იმ ღამით სისხლში ჩაიხრჩობა…
ტამპლიერები იზეიმებენ, ოღონდ ეს დროებითია. შემდეგ? შემდეგ დამარცხებების მთელი სერიაა… მეფის, გამარჯვებით გათამამებულ ძმასაც თავს წააცლიან, მეფესაც ტყვედ აიყვანენ და ამ ბრგე აღნაგობის ახალგაზრდა კაცს ათასგვარ შეურაცხყოფას მიაყენებენ. შემდეგ გამოსასყიდის (წითელი ქვების?) სანაცვლოდ გაათავისუფლებენ და დამცირებულს, შეურაცხყოფილს და დეზინტერიით დაავადებულს საკაცით პარიზში შეიტანენ… თუმცა მას მაინც წმინდანად აღიარებენ….
თავად მას ყელიდან არ მოუცილებია ერთი წითელი ქვა. საოცარია, მაგრამ თურმე დატყვევებულსაც კი არ წაართვეს, შეისმინეს მისი თხოვნა და დაუტოვეს… იქნებ, მისი ძალით გაუძლო დამცირებასა და შეურაცხყოფას? მისი დახმარებით-მეთქი ვამბობ, რადგან ეს ქვა შიშს დაგამარცხებინებდათ და ენერგიით აგავსებდათ. მისგან გადიდგულებული თურმე წყვდიადის ძალებსაც კი შეერკინებოდით. მას ენერგიით მზეს ადარებდნენ, დღეს კი ლალს ვუწოდებთ. ქართველებს ქალის ლამაზი სახელი გვაქვს – ლალი, იქნებ იმიტომ, რომ სახელის მფლობელმა თავისი სეხნია ქვის თვისებები გაიმეოროს და მზესავით აღმატებულმა იაროს. თუმცა ქვას დავუბრუნდეთ…
როგორ ფიქრობთ, რა შედგენილობა აქვს? ალუმინის ოქსიდია Al2O3, თუმცა ქრომის და რკინის იონებსაც შეიცავს.
დაუმუშავებელ ლალს კორუნდს უწოდებენ. მისი შემადგენლობა იგივეა, უბრალოდ წახნაგების დამუშავება აკლია.
ფერი ორივეს მუქი წითელი აქვს, თუმცა შეიძლება ვარდისფერიდან იისფერამდე მერყეობდეს. ამ უკანასკნელ შეფერილობას კი ქრომის იონების მომატებული რაოდენობა განაპირობებს. მისი სიმაგრის მაჩვენებელი ცხრას უტოლდება, ალმასის შემდეგ სიმაგრით მეორე ადგილზეა. სიმკვრივის მაჩვენებელი ოთხია.
ის ინდოეთიდან, ტაილანდიდან, ტანზანიიდან და ავღანეთიდან გავრცელებულა. დღესაც სწორედ ამ ადგილებშია კორუნდის ყველაზე დიდი საბადოები.
„ახლაც იქ ვდგავარ, სადაც მრავალ ხის
ჰაეროვანი თრთის ძოწეული
და იღუშება წარბი ძველ ციხის,
კედელს ხშირ-ხშირად სუროხვეული.
ახლაც იქ ვდგავარ ხორხზე, ხევებზე,
მწვანით დაბურულ მოსახვევებზე,
სად ყოველ ბიჯზე მდგარ ნანგრევებზე
აფეთქებული ჩქეფს ბროწეული”
ხომ ძალიან ლამაზია? გალაკტიონმა დაწერა… ძოწი ბროწეულს შეადარა… ჯერ კიდევ ალქიმიკოსი ალბერ მაგნუსი, იგივე ალბერ დიდად წოდებული, ძოწს ფინიკიურ ვაშლს ანუ ბროწეულს ადარებდა.
ძოწი ბავშვობიდან მხიბლავდა… რატომღაც შიგ რაღაც იდუმალებას ვეძებდი. ქიმიური ფორმულა შემდეგი აქვს: R2+3R3+2[SiO4]3. R2+ ის ადგილას შესაძლოა იყოს რკინა, მაგნიუმი, მანგანუმი ან სულაც კალციუმი. ლალივით მაგარი არ არის, მაგრამ მისი სიმაგრე 6-7-ს უტოლდება.
ძოწის რამდენიმე სახესხვაობა არსებობს.
პიროპი Mg3Al2[SiO4]3 (ბერძნულიდან ცეცხლოვანი) – მუქი წითელი ფერით გამოირჩევა და მაგნიუმით მდიდარ საბადოებში მოიპოვება. სიმაგრე 7, სიმკვრივე 3600-3860 კგ/მ3.
ალმადინი Fe2+3Al2[SiO4]3 , ასე იმ ადგილის გამო უწოდეს, სადაც პირველად აღმოაჩინეს – ალამანდა. ძოწის ყველაზე გავრცელებული სახესხვაობაა. სიმაგრე 7, სიმკვრივე 3800-4300 კგ/მ3.
სპესარტინი Mn3Al2[SiO4]3 , პირველად ბავარიაში მოიპოვეს. მოყვითალოში გადასული ვარდისფერია. სიმაგრე 7, სიმკვრივე 4100-4200 კგ/მ3.
ანდრადიტი Са3Fe3+2[SiO4]3 , ასე ბრაზილიელი მინეროლოგის ჟოზე ბონიფაციო დე ანდრადა სილვას საპატივსაცემოდ უწოდეს. საოცარ ფერებს შლის, მოწითალოდან ყვითლის გავლით სიმწვანეში გადადის. სიმაგრე 6-7, სიმკვრივე 3700-4100 კგ/მ3.
მელანიტი ანდრადიტის შავი ფერის სახესხვაობაა. ფერს TiO2-ს შემცველობა განაპირობებს. სიმაგრე 6,5-7, სიმკვრივე 3700-4100 კგ/მ3.
„ … მარჯნისფერ სასმელს სვამენ ფრანტები… ” დიახ, კვლავ გალაკტიონია და კიდევ ბევრჯერ იქნება. როგორი უნდა იყოს მარჯნისფერი სასმელი? მარჯანი ხომ იცით? ჩვენი შემდეგი მოწითალო ქვაც ის გახლავთ.
მისი ჩონჩხის შემადგენლობაში მყარი არაგონიტები და კალციტებია. სიმაგრის კოეფიციენტი 3-4-ია. მარჯანი ამ წერილში წითელი ფერის გამო მოხვდა, თუმცა მათი შეფერილობა 350 ნაირსახეობას აჭარბებს. ამ ნაწლავღრუიანთა ფერს არაორგანული და ორგანული ნივთიერებების თანაფარდობა განსაზღვრავს. ასე რომ, წარმოიდგინეთ შავი და ცისფერი მარჯნებიც არსებობენ, ოღონდ მათი მოპოვება არ შეიძლება, წითელ წიგნში არიან შეტანილნი. საიუველირო საქმეში Corallium rubrum-ს იყენებენ.
ოდითგანვე რას აღარ მიაწერდნენ ამ „ცოცხალ” მინერალს. ძველი ბერძნები ამბობდნენ, ატარეთ წითელი მარჯანი და დიდხანს იცოცხლებთო. ეგვიპტელები კიდევ უმატებდნენ – არაო, ახალგაზრდა ქალბატონებმა უნდა ატარონო მხოლოდ. მექსიკელებს შესწორება შეჰქონდათ, რას ამბობთ, მეთევზეებმა უნდა ატარონო, თევზი იცის მაგ ქვამო. პორტუგალიაში ამბობდნენ, თავი აღარ აგტკივდებათ არასდროსო. ინგლისში უმატებდნენ, არც ანგინა დაგემართებათო. ფრანგები დასძენდნენ, მოგზაურობისას ატარეთო, მრთელები დაბრუნდებით სახლშიო.
მოკლედ, რამდენი კაციც იყო, იმდენი აზრი არსებობდა. მე კიდევ დავუმატებდი, ლამაზია და ატარეთ. თქვენც გალამაზდებით, განწყობა აგიმაღლდებათ, ამის გამო აღარც თავი აგტკივდებათ, ბევრს იმოგზაურებთ და დიდხანსაც იცოცხლებთ. თევზაობაზე რა გითხრათ, ეგ საქმეც მარჯნით მოსინჯეთ და იქნებ თევზიც მოიზიდოს…
ძველ კულტურაში წითელი ფერი ცეცხლის ენერგიასთან ასოცირდებოდა. იქნებ ამიტომაც მინერალ მურა რკინაქვისგან (Fe2O3) დამზადებული წითელი საღებავის კვალს სად აღარ შეხვდებით. პრეისტორიული ადამიანები კიდევ ამ საღებავს მოძმეებს საფლავშიც ატანდნენ, სისხლის ნაცვლად გამოადგებათო. სუსტი ენერგეტიკის ადამიანი წითელს ვერ უძლებდა და იღლებოდა. ძლიერი კი პირიქით, ენერგიით კიდევ უფრო მეტად იმუხტებოდა და წითელი ქვების მაგიურ ძალას აღიარებდა. წითელი ქვები სიძლიერის ნიშანი იყო…
წითელი ქვების სანაცვლოდ მეფემ ქაირო აიღო… წითელი ქვების სანაცვლოდ ქაირო სისხლში ჩაიხრჩო… ოღონდ ეს დროებითი გამარჯვება იყო. მავანი იტყვის სიცოცხლეც დროებითიაო. ჰოდა, სწორედ იმიტომ, სიცოცხლე რომ დროებითია, თავს ნუ გავყიდით… წითელი ქვების სანაცვლოდ…
