ეს მსოფლიო ისტორიაში ათი საუკეთესო მეომარი ქალის ჩამონათვალია. ამ სიაში მოხვდნენ ის ქალები, რომლებიც თვითონ ებმებოდნენ ბრძოლებში და ომებს დისტანციიდან არ ხელმძღვანელობდნენ.
10. იუდიტი – ქრისტესშობიდან 960 წელი
იუდიტი არაქრისტიანი დედოფალი იყო, რომელიც 960-იან წლებში მოღვაწეობდა. ხელისუფლების სათავეში მოსვლის შემდეგ მან ეთიოპიაში ეკლესიებისა და ძეგლების დანგრევა დაიწყო. გარდა ამისა, სასტიკად გაუსწორდა მმართველი დინასტიის წევრებს, დედოფალ შებას შთამომავლებს. იუდიტის საქმიანობის შესახებ ცნობები ისტორიას, ძირითადად, ზეპირი გადმოცემებით შემორჩა. ისტორიკოსების მტკიცებით, დედოფალმა ეთიოპიის იმპერატორი მოკლა და მის ტახტზე 40 წლის განმავლობაში იჯდა. ჩრდილოეთ ეთიოპიელ გლეხებში დღემდეა შემორჩენილი ლეგენდები დედოფლის უსაზღვრო სისასტიკის შესახებ. სხვადასხვა წყაროებით ირკვევა, რომ სწორედ დედოფალმა იუდიტმა დაარბია დებრე დამოს ტაძარი, რომელშიც უდიდესი განძი ინახებოდა.
9. ტრიე ტი ტრინი – ქრისტესშობიდან 225-248 წელი
ტრიე ტი ტრინი ვიეტნამელი მეომარი ქალი იყო, რომელიც III საუკუნეში წარმატებით უწევდა წინააღმდეგობას ვუს სამეფოს საოკუპაციო ჯარებს. ის ჩრდილოეთ ვიეტნამის ტრიე სონის რაიონში, ტან ჰოას პროვინციაში დაიბადა. ამ დროს ეს კუთხე ჩინეთის ერთ-ერთი სამეფოს, დასავლეთ ვუს მიერ კონტროლდებოდა. ტრიე ტი ტრინი ადრეულ ასაკშივე დაობლდა. მას ძმა და ძმის ცოლი მონასავით ზრდიდნენ. როცა 20 წლის გახდა, ძმის სახლიდან ჯუნგლებში გაიქცა და იქ ქალებისგან და კაცებისგან 1000 კაციანი არმია ჩამოაყალიბა. ტრიე ტი ტრინი სათავეში ჩაუდგა ვიეტნამის განმათავისუფლებელ მოძრაობას. მან ისიც კი განაცხადა, რომ ვიეტნამი მისი საკუთრება იყო. 23 წლის ასაკში ამ ქალს უკვე 30 გამარჯვება ჰქონდა მოპოვებული ვუს სამხედრო დანაყოფებზე. გადმოცემის მიხედვით, ის ბრძოლაში სპილოზე ამხედრებული მიდიოდა, ოქროს ჯავშანს ატარებდა და ორი ხმლით იბრძოდა.
8. ბუდიკა – ქრისტესშობიდან I-ლი საუკუნე
ბუდიკა ნორფოლკელი ხალხის დედოფალი იყო, რომელიც სათავეში ჩაუდგა აჯანყებას რომის იმპერიის საოკუპაციო ჯარების წინააღმდეგ. იმპერატორის გარდაცვალებამდე ბუდიკას ქმარი ქვეყანას რომაელებთან ერთად მართავდა, თუმცა რომმა სრული კონტროლის დამყარება განიზრახა. ქმრის გარდაცვალების შემდეგ რომაელებმა დედოფალი გაროზგეს, ხოლო ქალიშვილები მის თვალწინ გააუპატიურეს. გათავისუფლების შემდეგ იგი თავისმა ხალხმა და მეზობელმა ტომებმა ლიდერად აირჩიეს. დაიწყო აქტიური თავდასხმები რომაელების მისამართით. განმათავისუფლებელ ბრძოლებში ბუდიკას არმია მნიშვნელოვან წარმატებებს აღწევდა. ბრიტანელებმა მთლიანად გაანადგურეს რომაელთა ქალაქი კამულოდუნუმი, დღევანდელი კოლჩესტერი. ტაციტუსის გადმოცემით, ბრიტანელებს არ სურდათ, ტყვეები აეყვანათ. ისინი თავიანთ გზაზე ყველას უსიტყვოდ ხოცავდნენ. ისტორიკოსების თქმით, რომაელ დიდებულ ქალბატონებს თავებს აყრევინებდნენ, ხოლო მოჭრილ მკერდს პირთან აკერებდნენ. ბუდიკას ძეგლი ამჟამად იმ ქალაქში დგას, რომელიც მან მიწასთან გაასწორა.
7. დები ტრუნგები – ქრისტესშობიდან I-ლი საუკუნე
დები ტრუნგები ვიეტნამელი სამხედრო მეთაურები იყვნენ, რომლებიც ჩინელი ოკუპანტების ქვეყნიდან განდევნას სამი წლის განმავლობაში ცდილობდნენ. ისინი ვიეტნამის ეროვნულ გმირებად არიან აღიარებულნი. დები ჩინეთის ათასწლიანი ოკუპაციის პერიოდში დაიბადნენ. თავიანთი სოფლიდან პატარა ჩინური დანაყოფის განდევნის შემდეგ მათ არმია შეკრიბეს, რომელიც ძირითადად ქალებისგან შედგებოდა. რამდენიმე თვეში ბევრი ვიეტნამური რაიონი გაათავისუფლეს ჩინელებისგან. სრული თავისუფლების მოპოვების შემდეგ ისინი ვიეტნამის დედოფლები გახდნენ და კიდევ ორი წლის განმავლობაში იგერიებდნენ ჩინეთის იერიშებს. დები ტრუნგებისა და მათი ჯარის გასანადგურებლად ჩინელებმა დიდი არმია შეკრიბეს. ლეგენდის მიხედვით, ჩინური არმია ბრძოლის ველზე სრულიად შიშველი გავიდა, რათა ვიეტნამელ ქალ მებრძოლებს შერცხვენოდათ. მიუხედავად დების წარმოუდგენელი თაგანწირვისა, ჩინეთმა პირწმინდად გაანადგურა მათი არმია. ღირსების დასაცავად და დაცინვის თავიდან ასაცილებლად დებმა ტრუნგებმა თავი მდინარე ჰატში დაიხრჩვეს.
6. არტემისია I-ლი კარიელი – ქრისტესშობამდე მე-V საუკუნე
არტემისია I კარიელი იონიის მმართველი და სპარსელების მოკავშირე იყო. ის სალამინის ბრძოლაში მონაწილეობით არის ცნობილი. მხოლოდ არტემისია არწმუნებდა სპარსეთის მეფე ქსერქსეს, არ გაემართა ბერძნებთან საზღვაო ბრძოლა. მიუხედავად ძლიერი არგუმენტებისა, მეფემ არ დაუჯერა მის რჩევას. არტემისიამ მაინც მიიღო მონაწილეობა ქრისტესშობამდე 480 წელს გამართულ ბრძოლაში. იონიის მმართველი ამ ბრძოლაში 5 საბრძოლო გემს მეთაურობდა. ბრძოლის ერთ მომენტში ბერძნები ახლოს იყვნენ არტემისიას გემის შეპყრობასთან, თუმცა მან მოახერხა, ხელიდან დასხლტომოდა მტერს. არტემისიამ თავისი გემით სპარსელების გემს შეუტია და ბერძნებს აფიქრებინა, რომ მათ მხარზე იბრძოდა. როცა მან სპარსული გემი ჩაძირა, ბერძნებმა ხელი აიღეს ამ ქალის შეპყრობის გეგმაზე. სპარსეთის მეფე ქსერქსე სიტუაციას ახლომდებარე ბორცვიდან აკვირდებოდა და არტემისიას სიმამაცით აღფრთოვანდა. “ჩემი მამაკაცები დიაცებად გადაიქცნენ, ხოლო ჩემი დიაცები _ კაცებად!” _ განაცხადა მან. არტემისია დაჟინებით არწმუნებდა ქსერქსეს, მცირე აზიისკენ დაეხიათ. სპარსელებმა ამ ბრძოლაში გამანადგურებელი მარცხი იწვნიეს.
5. ფუ ჰაო – ქრისტესშობამდე 1200 წელი
ფუ ჰაო შანგის დინასტიის წარმომადგენლის, მეფე ვუ დინგის მეუღლე იყო. ამავე დროს ის უმაღლესი სასულიერო პირი და სამხედრო გენერალიც იყო. ხელუხლებელი განძით სავსე მისი სამარხი ინქსუს პროვინციაში აღმოაჩინეს. თანამედროვე მეცნიერებისთვის ფუ ჰაოს მოღვაწეობის შესახებ ცნობების მოპოვება შანგის დინასტიის არტეფაქტების აღმოჩენის შემდეგ გახდა შესაძლებელი. ძველი წარწერების მიხედვით, დიდებულ ქალბატონს არაერთი სამხედრო კამპანია ჩაუტარებია. შანგის დინასტიას მრავალი წლის მანძილზე ტუს დინასტია მტრობდა. ეს დაპირისპირება მაშინ დასრულდა, როცა ფუ ჰაომ მოწინააღმდეგე ერთადერთ ბრძოლაში პირწმინდად გაანადგურა. 13 ათასიანი არმიით ფუ ჰაო თავისი დროის ყველაზე ძლიერი სამხედრო ლიდერი იყო ჩინეთში.
4. იაჰოტეპ I – ქრისტესშობამდე მე-16 საუკუნე
იაჰოტეპ I უმნიშვნელოვანესი ფიგურა იყო ეგვიპტის სამეფოში. სწორედ მის დამსახურებად ითვლება მე-18 დინასტიის ჩამოყალიბება. მამის გარდაცვალების შემდეგ მას დიდი ხნის განმავლობაში ეპყრა ხელთ განუსაზღვრელი ძალაუფლება. ჰიკსოსების ოკუპაციის დასრულების შემდეგ მისმა ორმა ვაჟმა ეგვიპტე გააერთიანა. ჰიკსოსების ეგვიპტიდან განდევნაში კი თავად იაჰოტეპ I-მა დიდი წვლილი შეიტანა. 90 წლის ასაკში გარდაცვლილი ქალბატონი თებეში დაკრძალეს.
ცხოვრების მანძილზე იაჰოტეპ I-მა უამრავი რიტუალი დააწესა და მთელი ენერგიით მართავდა ეგვიპტეს. ის დიდი ყურადღებით ექცეოდა თავის ჯარისკაცებს და იცავდა მათ. იაჰოტეპ I-მა უამრავი გადახვეწილი ეგვიპტელი დააბრუნა სამშობლოში და ზემო ეგვიპტე აჯანყებულებისგან გაათავისუფლა.
მას იცნობდნენ, როგორც მებრძოლ დედოფალს.
3. ჟანა დ’არკი – ქრისტესშობიდან მე-15 საუკუნე
ჟანა დ’არკი 100-წლიანი ომის დროს გამოვიდა ასპარეზზე. ახალგაზრდა ქალი საფრანგეთის პრინცს არწმუნებდა, რომ ღმერთისგან ხილვა ჰქონდა და სწორედ ახლა იყო დრო ინგლისისგან საფრანგეთის გათავისუფლებისა. ჯერ კიდევ უგვირგვინო მეფე შარლ VII-მ ჟანა ალყაშემორტყმული ორლეანის დასახმარებლად გაუშვა. მან უდიდესი აღიარება მოიპოვა, როცა ორლეანი მხოლოდ 9 დღეში გაათავისუფლა. კიდევ რამდენიმე გამარჯვების შემდეგ ის შარლ VII-ის კორონაციას ხელმძღვანელობდა რეიმსში.
ჟანა დ’არკი ერთადერთია, ვინც მთელი ქვეყნის არმიას 17 წლის ასაკში მეთაურობდა. მიუხედავად თავსა და კისერში მიღებული უამრავი ჭრილობისა, ის აგრძელებდა ბრძოლას ქვეყნის საბოლოო გათავისუფლებისთვის. შეპყრობის შემდეგ ინგლისელებმა ჟანა დ’არკი ფიქტიურ სასამართლოზე მწვალებლობაში დაადანაშაულეს და კოცონზე დაწვეს. წლების შემდეგ პაპმა განაჩენი არასწორად მიიჩნია და კათოლიკურმა ეკლესიამ ის წმინდანად შერაცხა.
2. ზენობია – ქრისტესშობიდან III საუკუნე
სეპტიმა ზენობია სირიას ქრისტესშობამდე, 250-დან 275 წლამდე მართავდა. მისი მეთაურობით სირიულმა არმიამ კლაუდიუსის ლეგიონები ისე დაამარცხა, რომ რომის იმპერია იძულებული გახდა, მცირე აზიიდან დაეხია. არაბეთი, სომხეთი და სპარსეთი მის მოკავშირეებად ითვლებოდნენ. ზენობიამ, მემკვიდრეობითობის უფლებით, თავი ეგვიპტის დედოფლადაც გამოაცხადა. კლაუდიუსის მემკვიდრემ, აურელიანმა ყველაზე გამოცდილი ლეგიონები გაგზავნა ზენობიას გასანადგურებლად, თუმცა საბოლოო გამარჯვებისთვის რომაელებს 4 წელი დასჭირდათ. დედაქალაქ პალმირას აღების შემდეგ ზენობია ტყვედ ჩავარდა და მოკავშირე პროვინციების ცხრა დედოფალთან ერთად ის რომის ქუჩებში, აღლუმზე ჩამოატარეს. აურელიანმა ზენობია ტიბურში გადაასახლა, ხოლო მისი ქალიშვილები გავლენიან რომაელებს მიათხოვა.
1. თამარ მეფე – ქრისტესშობიდან XIII საუკუნე
თამარი საქართველოს მეფის, გიორგი III-ს ქალიშვილი იყო. მამამისმა ის თანამოსაყდრედ გამოაცხადა. მამის გარდაცვალების შემდეგ, თამარმა უბადლო მმართველის რეპუტაცია მოიპოვა. მას “მეფეთა მეფე” და “დედოფალთა დედოფალი” უწოდეს. მისი მეფობის პერიოდში ყველა მეზობელი მუსლიმური სახელმწიფო საქართველოს ემორჩილებოდა. თამარი აქტიურად იყო ჩართული არმიის სამხედრო მმართველობაში. ამ დროს სამეფომ პოლიტიკური, ეკონომიკური და კულტურული განვითარების მწვერვალს მიაღწია. 1201-1203 წლებში ქართველებმა აიღეს სომხეთის დედაქალაქები ანი და დვინი. 1204 წელს თამარის არმიამ ყარსის ოკუპაცია მოახდინა. თამარის ხელშეწყობით ჩამოყალიბდა ტრაპიზონის იმპერია. თამარ მეფე 1213 წელს გარდაიცვალა.
