კომპლექსური დავალება  –  ,,ვის ეკუთვნის წიგნი?’’- სიუჟეტის გაგრძელება

მესამე თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმის დანერგვის პროცესში ჩატარებული კვლევების საფუძველზე მრავალგზის გამოიკვეთა კომპლექსური დავალებების უპირატესობა.

დაწყებითი განათლების ექსპერტის, სსიპ. ივანე ხრიკულის სახელობის ხაშურის მუნიციპალიტეტის ხცისის საჯარო სკოლის წარმატებული მასწავლებელი,  ნინო მახარაშვილი  აღნიშნავს, რომ  ცხოვრებისეული თემების სწავლების პროცესში სწორად შერჩეული კომპლექსური დავალებები დროსა და ენერგიას უზოგავს მასწავლებლებს. ამავდროულად, მათ უტოვებს თავისუფალ არჩევანს, სურვილის შემთხვევაში, თავად შეარჩიონ საბოლოო პროდუქტის შექმნისთვის საჭირო ყველა რესურსი და აქტივობა, ერთი აუცილებელი პირობის დაცვით: ყველაფერი უნდა მიემართებოდეს გრძელვადიან სამიზნე ცნებას.

წარმოგიდგენთ ქ-ნი ნინოს მიერ შექმნილ საინტერესო და სახალისო კომპლექსური დავალების სარეკომენდაციო სცენარს.

საგანი – ქართული ენა და ლიტერატურა

კლასი – III

სამიზნე ცნება  ტექსტი (ჟანრები) (შედეგები:  (I).1, 2, 3, 4, 5)

ქვეცნებები:  ტექსტის  შინაარსობრივი მხარე; პერსონაჟები.

სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენები

1. ტექსტის მეშვეობით ავტორი გვიზიარებს თავის სათქმელს, რომელიც ჩვენს ცხოვრებას უკავშირდება.
2. ტექსტში მოცემული მინიშნებების საფუძველზე შესაძლებელია მისი სიღრმისეულად გააზრება, ახალი კუთხით წარმოჩენა.
3. ტექსტი შეიძლება იყოს სხვადასხვა ჟანრის; ყოველი ჟანრის ტექსტს აქვს თავისებური შინაარსი, ენა და სტრუქტურა/აგებულება

საკითხი – გოგებაშვილის მოთხრობის – ,,ვის ეკუთვნის წიგნი?“ – გაგრძელება მინიშნებებზე დაყრდნობით.

ქვესაკითხები – გოგებაშვილის მოთხრობის ,,ვის ეკუთვნის წიგნი?“ თემა, მთავარი იდეა/დედააზრი, პერსონაჟების,  ძმების, ხედვის  კუთხე – მათი ქცევა, მოტივაცია.

საკვანძო შეკითხვები:

• რა ხერხები/სტრატეგიები გამოვიყენო ტექსტის გასაგებად?
• როგორ გამოვიყენო ტექსტის მინიშნებები ი. გოგებაშვილის მოთხრობის, ,,ვის ეკუთვნის წიგნი“ გაგრძელების მოსაფიქრებლად?
• რა ხერხების/სტრატეგიების გამოყენებით დავწერო მოთხრობის გაგრძელება?

კომპლექსური  დავალების  პირობა

გააგრძელე ი. გოგებაშვილის მოთხრობა ,,ვის ეკუთვნის წიგნი?’’. წარმოიდგინე, როგორ მოუყვება ერთ-ერთი ძმა თავის შვილებს ამ ამბავს. ნაწერი შეგიძლია გააფორმო შესაბამისი ილუსტრაციით, ფერადი ფანქრების ან ციფრული რესურსის – ,,ვსწავლობთ თამაშით“ -გამოყენებით. შეგიძლია შემოიყვანო ახალი პერსონაჟი;

შეფასების კრიტერიუმები –  (კონკრეტულ კომპლექსურ დავალებაზე მისადაგებული)

ნაშრომში წარმოაჩინეთ:

• პერსონაჟების თვისებები, ქცევები,  ქცევის მიზეზები (ტ.1. 2)
• ძმის გრძნობები და დამოკიდებულება მომხდართან დაკავშირდებით – მოსწონს თუ არ მოსწონს თავისი მაშინდელი საქციელი და რატომ (ტ. 1, 2, 3);
• კონკრეტული დეტალები, მაგ., რა რჩევებს მისცემს თავის შვილებს (ტ.1, 2, 3)

შენიშვნა: კომპლექსური დავალების პირობაში, შეფასების კრიტერიუმებთან, ფრჩხილებში, შემოკლებით არის მითითებული სამიზნე ცნება: ,,ტექსტი’’ ანუ ,,ტ’’, და მისი მკვიდრი წარმოდგენები.

კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები (აქტივობები, რესურსები, შეკითხვები)

ეტაპი I – კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა, წინარე ცოდნის გააქტიურება

დავალების მოთხოვნების გაცნობიერება

აქტივობა 1. წინარე ცოდნის გააქტიურება

• თუ გახსენდებათ ისეთი  ზღაპარი, მოთხრობა,  საბავშვო ფილმი ან  ანიმაციური ფილმი, რომლის  დასასრულის შემდეგ გიფიქრია, თუ  როგორ შეიძლებოდა გაგრძელებულიყო   პერსონაჟების ქცევა, ცხოვრება?
• თუ გაქვთ საყვარელი წიგნი? რომელია შენი საყვარელი წიგნი?
• რა მოგწონთ ამ წიგნში?
• როგორ უფრთხილდებით საყვარელ წიგნს?

აქტივობა 2. დავალების მოთხოვნების გაცნობიერება

• ახსენით თქვენი სიტყვებით, რას მოითხოვს დავალება?
• რა ცოდნა-გამოცდილება გამოგადგებათ?
• რის შესწავლა დაგჭირდებათ?
• თქვენი აზრით, რა გაგიადვილდებათ, რა გაგიძნელდებათ?
• რაში დაგჭირდებათ დახმარება?

ეტაპი II – კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობა

ნაბიჯი 1.  რა ხერხები/სტრატეგიები გამოვიყენო ტექსტის გასაგებად?

ქვესაკითხი: თემა, მთავარი იდეა/დედააზრი,

შესაძლო რესურსები და  აქტივობები: 

რესურსი 1. ტექსტის ილუსტრაცია და სათაური

რესურსი 2. ტექსტი (სახელმძღვანელო) „ვის ეკუთვნის წიგნი?“ გვ.9

რესურსი 3. სიტყვის  პირამიდა;

აქტივობა 1. დაკვირვება ტექსტის თვალსაჩინო მინიშნებებზე – სათაურსა და ილუსტრაციებზე. ვარაუდების გამოთქმა მათი გათვალისწინებით.

აქტივობა 2. კითხვა პაუზებით

აქტივობა 3. კითხვა-პასუხი

გეზისმიმცემი შეკითხვები:

• რა სათაური აქვს? რას მეუბნება ეს სათაური? ეს ილუსტრაცია?) (აქტ. 1)
• რით უკავშირდება სათაური და ილუსტრაცია შენს ცოდნა-გამოცდილებას?
• რა ვარაუდების გამოთქმა შეგიძლია მათზე დაყრდნობით ტექსტის შინაარსის შესახებ?
• რა იცით „ვეფხისტყაოსნის“ შესახებ? ვინ არის მისი ავტორი?

• გამართლდა თუ არა თქვენი ვარაუდები? (აქტ.2)
• რა მინიშნებები გამოიკვეთა ვარაუდების გადამოწმებისას ტექსტში?
• რა აღმოაჩინეთ ისეთი, რაც არ გივარაუდიათ?

• ვინ არიან ნაწარმოების პერსონაჟები? (აქტ.3)
• რა დაუტოვა მოხუცმა კაცმა ძმებს?
• რაზე წაკამათდნენ ძმები??
• რა ჰკითხა მეზობელმა ძმებს? ამოიკითხე ტექსტიდან.რა უპასუხეს მათ?
• რატომ დახარეს ძმებმა თავი?
• რის შერცხვათ? რომ ჩხუბობდნენ თუ წიგნებს რომ არ კითხულობდნენ?
• ვის/რას შეადარა მეზობელმა ძმები?  ამოიკითხე ტექსტიდან
• ეთანხმებით მეზობლის მოსაზრებას? რატომ?
• რაზე დაგაფიქრა ამ ნაწარმოებმა?
• შენ თუ გიყვარს წიგნების წაკითხვა?
• რომელი წიგნი წაიკითხე ბოლოს?
• რა მოგეწონა? რატომ?
• რატომ არის წიგნის კითხვა აუცილებელი?

რესურსი 4. სიტყვის  პირამიდა

1. ს ი ტ ყ ვ ა
2. სიტყვის განმარტება.
3. რამდენი ხმოვანი და თანხმოვანია ამ სიტყვაში.
4. წინადადება ტექსტიდან, რომელშიც ეს სიტყვაა.
5. შენ მიერ მოფიქრებული წინადადება ამ სიტყვის გამოყენებით.

რესურსი 5. გაწაფული  კითხვის  შეფასების კრიტერიუმები

აქტივობა 4. სიტყვის პირამიდის შევსება ახალნასწავლი სიტყვების გამოყენებით.

აქტივობა 5. ვარჯიში გამომსახველობითად წაკითხვაში,  კითხვის გაუმჯობესება დამკვირვებლის (კლასელის, მასწავლებლის, უფროსის) დახმარებითა  და შეფასების სქემის გამოყენებით.

გეზისმიმცემი შეკითხვები:

• როგორ შევავსოთ სიტყვის პირამიდა? (აქტ.1)
• რაში გვეხმარება გაწაფული კითხვის შეფასების კრიტერიუმები? (აქტ.2)
• რატომ არის საჭირო, რომ წავიკითხოთ სწორად, უშეცდომოდ?
• რაში ეხმარება ჩვენ მიერ სათანადო სიჩქარით წაკითხული ტექსტი ჩვენს თანაკლასელებს?
• როგორ დავიცვათ პაუზები, შევარჩიოთ ინტონაცია, რომ მსმენელმა შინაარსი უკეთ აღიქვას?

ნაბიჯი 2. რა მოხდა მანამ, სანამ  მეზობელი შეარცხვენდა, რა მოხდა შემდეგ (ტ. 2, 3) ძმის გრძნობები და დამოკიდებულება მომხდართან დაკავშირდებით – მოსწონს თუ  არ მოსწონს თავისი მაშინდელი საქციელი და რატომ (ტ. 1, 2, 3);  კონკრეტული დეტალები, მაგ., რა რჩევებს მისცემს თავის შვილებს (ტ.1, 2, 3)

ქვესაკითხი: პერსონაჟების, ძმების, ხედვის  კუთხე – მათი ქცევა, მოტივაცია

აქტივობა 6.  იდეების გენერირება გეზისმიმცემ შეკითხვებზე დაყრდნობით

გეზისმიმცემი შეკითხვები:

• როგორები არიან პერსონაჟები? როგორ ადამიანებად წარმოიდგინე? რა მინიშნებებს ეყრდნობი?
• დააფიქრებდა თუ არა ძმებს მეზობლის სიტყვები?
• რატომ მოიყვანა მაგალითად სავარცხლისთვის მოჩხუბარი ორი კაცი? რატომ შეადარა   მათი ქცევა ერთმანეთს?
• ეთანხმებით მის მოსაზრებას? რატომ?
• რის თქმა უნდა  ავტორს?
• ეთანხმებით ავტორის სათქმელს? რატომ?
• უნდა გავითვალისწინოთ თუ არა ნაწარმოების გაგრძელებისას  მწერლის მთავარი სათქმელი?
• რა არის იმისთვის საჭირო, რომ პერსონაჟი იყოს მთხრობელი? (პირველ პირში უნდა ისაუბროს; მაგ. ერთხელ მე და ჩემს ძმას ჩხუბი მოგვივიდა. . . . . .)
• რა მოხდებოდა მთხრობელი ძმის ცხოვრებაში მას შემდეგ, რაც მეზობელმა შეარცხვინა?
• რა ექნებოდა მას, პერსონაჟს, სათქმელი თავისი შვილებისთვის წლების შემდეგ?

ნაბიჯი 3. რა ხერხების/სტრატეგიების გამოყენებით დავწერო  მოთხრობის გაგრძელება?

რესურსი 6. წერის სტრატეგიები

აქტივობა 7. გაგრძელების  პირველადი ვარიანტის დაწერა შევსებულ ჩარჩოზე დაყრდნობით  (დამოუკიდებელი სამუშაო)

აქტივობა 8. შეფასება შეთავაზებული კრიტერიუმების  საფუძველზე.

აქტივობა 9. პირველადი ვარიანტის გაუმჯობესება, გადაწერა, გაფორმება.

კომპლექსური დავალების წარდგენა

• კრიტერიუმების ჩამოყალიბება, მათზე დაყრდნობით ნამუშევრის გაუმჯობესება;
• მკითხველის თვალით წაკითხვა;

გეზისმიმცემი შეკითხვები

• რით და როგორ გააუმჯობესე პირველადი ვარიანტი?
• დასვი თუ არა  სასვენი ნიშნები წინადადებების ბოლოს?

კომპლექსური დავალების შესრულების და პრეზენტაციის პროცესში დასასმელი შეკითხვების ბანკი კონკრეტულ მოსწავლესთან ინდივიდუალური მუშაობის საწარმოებლად,  თითოეული მათგანის  წინსვლისა და რეფლექსიის უნარის  ხელშესაწყობად.

ახსენი,  რა ცოდნა შეიძინე და წარმოაჩინე კომპლექსური დავალების საშუალებით

• რატომ ფიქრობ, რომ შენი ნამუშევარი მოთხრობის გაგრძელებაა?
• რა არის მწერლის მთავარი სათქმელი? რით და როგორ უკავშირდება შენი გაგრძელება მწერლის მთავარ სათქმელს?
• რაზე დაგაფიქრა, რა გაგახსენა ნაწარმოებმა? დააფიქრებდა თუ არა ძმებს მეზობლის სიტყვები?
• როგორები არიან პერსონაჟები? როგორ ადამიანებად წარმოიდგინე? რა მინიშნებები გამოიყენე სიუჟეტის გასაგრძელებლად?
• წერის რა სტრატეგიები გამოიყენე დავალების შესრულებისას?

აღწერე, როგორ იმუშავე დავალებაზე

• რა გააკეთე, რა თანმიმდევრობით?
• რატომ არის საჭირო დავალების პირველადი ვერსიის შექმნა?
• რით განსხვავდება შესრულებული დავალების პირველადი ვერსია საბოლოოსგან?
• რას გააკეთებდი განსხვავებულად, ახლა რომ იწყებდე დავალებაზე მუშაობას?
• შენი თანაკლასელების ნამუშევრებიდან რომელი მოგეწონა განსაკუთრებით? რამ მიიქცია შენი ყურადღება?

აღწერე, რა დაბრკოლებებს წააწყდი და  რა დაგეხმარა კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესში;

• რა გამოგივიდა კარგად კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესში?
• რა გაგიძნელდა, რა გაგიადვილდა? რატომ?
• იყო თუ არა განსხვავებული მოსაზრებები კომპლექსურ დავალებაზე მუშაობის პროცესში?