პარასკევი, აპრილი 26, 2024
26 აპრილი, პარასკევი, 2024

ბედნიერების სურნელი – “35 კილო იმედი”

ბედნიერება ისეთი საიდუმლოა, რომელსაც ყველა თავისებურად ხსნის და განიცდის, ბავშვებისთვის კი ის სუნთქვასავით ბუნებრივია. ისინი, ერთი შეხედვით, ყოვლად უბადრუკ ვითარებაშიც კი იწვევენ ბედნიერების განცდას, თანდაყოლილი მაგიური უნარების წყალობით უცნაურ, მიმზიდველ და სურნელოვან ფერებად გარდაქმნიან ყოველგვარ უფერულობას. ამიტომ ყველა ბავშვი სენტ-ეგზიუპერის პატარა უფლისწულივითაა, რეალურ საგანთა მიღმა მათი არსის შემგრძნები და დამნახველი. სიტყვიერად ყოველთვის ვერ გამოთქვამენ სიბნელის მიღმა დანახულ სინათლეს, მაგრამ თვალს მაინც ვერ აშორებენ, რადგან ინტუიციურად გრძნობენ, რომ სინათლის წყაროდან, თუნდაც მბჟუტავიდან, იბადება მშვენიერება, სიკეთე და სიყვარული. ყველა ბავშვი პოეტივით აზროვნებს, რეალურსა და ირაციონალურს ერთიან სივრცეში გაიაზრებს, მეტაფიზიკურს ეხება, ამიტომაც ეჩვენებათ დიდებს ისინი ხშირად ასეთი უცხოებად და იდუმალებად. მერე კი რაღაც ხდება, იზრდებიან და კარგავენ სამყაროს, ბუნების, მოვლენებისა და ადამიანების უშუალო აღქმის უნარს და ამით მოგვრილ სიხარულს.

ამგვარ ფიქრებს ყოველთვის აღძრავს კარგი საბავშვო ლიტერატურა, ისეთი, დიდებიც და პატარებიც თანაბარი ვნებითა და გატაცებით რომ კითხულობენ. ამგვარი წიგნია თანამედროვე ფრანგი მწერლის ანა გავალდას „35 კილო იმედი“. სათაურად გამოტანილი მეტაფორის ავტორი მთავარი პერსონაჟია – 13 წლის ბიჭი, რომელიც საკუთარ შეგრძნებებზე, იმედსა და უიმედობაზე გვიყვება. მას სკოლა სძულს, როგორც რაღაც ჩარჩო, რომელიც თავისუფლებას უზღუდავს, მაგრამ უყვარს სამყარო და ადამიანები. ამ რომანში მწერალი საოცარი სიზუსტით, სიცხადით და უბრალოებით ხატავს ყმაწვილის შინაგან სამყაროს, სინათლითა და რწმენით გაჟღენთილს.

ერთი შეხედვით, ეს პატარა ბიჭი საძაგელი და სულელია, სხვაგვარად როგორ უნდა შეფასდეს კლასში მისი ორჯერ დარჩენა, ბატიფეხურით წერა, ფიზიკური თუ გონებრივი უგერგილობა, მაგრამ ის პოეტივით მგრძნობიარეა, რადგან შეუძლია, ასე გამოთქვას თავისი საფიქრალი: „შემოვდივარ თუ არა ამ ვიწრო, ნესტიან მიწურში, ნესტოებს, რაც შემიძლია ვბერავ, რომ კარგად შევიგრძნო ბედნიერების სურნელი. ეს არის ნარჩენების, ცხიმის, ელექტრორადიატორის, რკინის შესადუღებლის, ხის წებოს, თუთუნის და სხვა ათასი რამის სუნი. მაგიჟებს ეს სურნელი. საკუთარ თავს პირობა მივეცი, რომ ოდესმე ლაბორანტი გავხდები და ახალ სუნამოს გამოვიგონებ, რომელსაც „ფარდულის წყალს“ დავარქმევ. ყოველთვის დავყნოსავ, როცა პრობლემები მექნება“, – ან კოლეჯის უცნობ დირექტორს მისწეროს: „მე ვფიქრობ, რომ ცხოვრებაში ქულები არაფერს ნიშნავს. არსებობს კიდევ მოტივაცია. ძალიან მინდა, გრანშამში მოვხვდე, რადგან, ჩემი აზრით, მანდ ვიქნები ყველაზე ბედნიერი. არც დიდი ვარ და არც მოსული. მხოლოდ 35 კილო იმედს ვიწონი“.

ამას ვერ გრძნობენ გრეგუარის მშობლები, რომლებიც თავიანთი უსიყვარულობით, გამუდმებული კამათით, საღამოობით საოჯახო „კონცერტებით“, დაბრკოლებებად ქცეულან ბავშვის განვითარების გზაზე, რადგან ვერ მიმხვდარან, რა უნდა არაფრის მაქნის და ჯიუტ შვილს, რის უნარი და რა მისწრაფება აქვს. არადა, როგორ უხარია გრეგუარს, როცა მათი მხრიდან ყურადღებას იგრძნობს ხოლმე: „ვგრძნობდი, რომ ჩემი მშობლები ჩემი ამბებით დაინტერესდნენ და ეს უდიდეს სიამოვნებას მანიჭებდა“.

გრეგუარი ზარმაცი მოსწავლეა, მაგრამ ხელმარჯვე ოსტატი. უყვარს საკუთარი ხელით რაღაცების გამოთლა, შეკეთება, დაშლა და აწყობა. მას მიუხარია ბაბუის ფარდულში. მხოლოდ ბაბუის რჩევა-დარიგებები აღწევს მის გულსა და გონებაში, რადგან გრძნობს, რომ ბაბუას მისი სჯერა: „გაცილებით ადვილია, უბედური იყო, ვიდრე ყველაფერი იღონო ბედნიერების მისაღწევად“; „მთავარია ბედნიერი იყო, ამისთვის ყველაფერი უნდა გააკეთო!“

ბოლოს და ბოლოს, დიდი მცდელობის შემდეგ, პატარა გრეგუარი სასურველ კოლეჯში ხვდება და საკუთარ თავს პოულობს. ის გადალახავს დიდების მიერ უნებურად დაგებულ მახეებსა და დაბრკოლებებს. ავადმყოფ ბაბუაზე ფიქრი, მისი სიკვდილის მოლოდინის შიში მასში საოცარ ძალას ბადებს, თითქოს საგანთა და მოვლენათა მიღმა გადაახედებს, ბუნებასთან უფრო მეტი სიახლოვის წყურვილს აღუძრავს: „ყოველ საღამოს, გაკვეთილების შემდეგ, მისაღებში ტელევიზორის ყურების ნაცვლად, სასეირნოდ გავდიოდი. მოვლილი მქონდა ახლომახლო სოფლები, ტყეები და მინდვრები“.

გრეგუარს უსაზღვრო წარმოსახვა აქვს. ამას მოწმობს მისი უნარი, სიტყვები რწმენის ძალით ისეთი ენერგიით დამუხტოს, რომ ფიზიკური ძალა მიანიჭოს. მწერალს სწორედ ამისი სჯერა, თაობათა შორის გულწრფელი ურთიერთობისას დაბადებული სიყვარულისა. გრეგუარი ჯერ გამოცდაზე, თავის გვერდით, „ხედავს“ ბაბუას, რომელიც შთააგონებს, რომ შეუძლია გასასწორებელ ტექსტში შეცდომების პოვნა. საოცარია, ბაბუის სიყვარულით როგორ გადალახავს ბიჭი მატერიალური სამყაროს კანონებს. ბაბუა უხილავად უკარნახებს, ამ დროს კი, რეალურ დროში, ის საავადმყოფოში კომაშია, მაგრამ გრეგუარი მას ახლოს შეიგრძნობს და მისი ტკბილი და თბილი ხმაც ჩაესმის: „წარმოიდგინე, რომ სიტყვების პატრული ხარ. სანამ თავის ადგილს მიუჩენ, ყველა სიტყვას საბუთები უნდა მოსთხოვო: ჰეი, თქვენ მანდ, რა გქვიათ? ზედსართავი სახელი. ვისთან ერთად მგზავრობ, ჩემო ბიჭო? ძაღლებთან ერთად. კეთილი. ამ შემთხვევაში თქვენ რისი გაკეთება მოგიწევთ? მრავლობითი რიცხვის ნიშნის მიმატება. მშვენიერია, მართალი ბრძანდებით. განაგრძეთ მოძრაობა“. ბაბუაზე ფიქრი მას გასაოცარ ძალას მატებს, უნდა, ყველაფერი მას მიუძღვნას და ეს ისეთ ძალას აძლევს, ვერანაირი გასასწორებელი ტექსტი თუ ამოცანა ვეღარ შეაშინებს. გრეგუარის სუფთა და გულწრფელი ფიქრები მკითხველსაც აჯერებს სიტყვის ძალასა და მაგიაში. სეირნობისას ის ასე ფიქრობს: „ეს ყველაფერი შენთვის მინდა, ბაბუა ლეონ. ისუნთქე, სუფთა ჰაერი ისუნთქე! შეიგრძენი მიწისა და ნისლის სუნი. მეც აქა ვარ. მე ვიქნები შენი ფილტვები, სუნთქვა და გული. ნება მომეცი, შენთვის ყველაფერი გავაკეთო და მიიღე ჩემგან ეს ძღვენი“. მას ისეთი შეგრძნება აქვს, თითქოს ბაბუას შორიდან, დისტანციურად უტარებს ხელოვნურ სუნთქვას. ეს უბრალო, მაგრამ სიყვარულით დამუხტული სიტყვები მართლაც ჯადოსნურ ენერგიას გამოასხივებენ და მომაკვდავ ბაბუას ფეხზე წამოაყენებენ. ბოლო ეპიზოდში მწერალი ხატავს, როგორ გამოიძახებენ გრეგუარს, სკოლის შემოსასვლელში ვიღაც გელოდებაო და სახტად დარჩება, როდესაც ეტლში მჯდომ მოღიმარ ბაბუას დაინახავს.

მწერლის სათქმელიც ეს არის. სიყვარულის ნაკლებობაა ყოველგვარი უსიამოვნების მიზეზი. სიყვარულის ნაკლებობა სიძულვილსა და გაუცხოებას შობს. სიყვარული სინათლესავითაა, სადაც შეაღწევს, ყოველივეს სითბოთი და იმედით ავსებს. ოღონდ ადამიანები უნდა მიხვდნენ, რას მოაკლეს სიყვარული.

მკითხველსაც სჯერა, გაიზრდება ეს ბიჭი და გაიზრდება მისი იმედებიც.

ამიტომაც იყო, რომ მაცხოვარი, ბავშვებს მიბაძეთო, უქადაგებდა დიდებს. ყოვლის უარმყოფელი ნიცშეც ადამიანური განვითარების უმაღლეს საფეხურად „ბავშვად ქცევას“ მიიჩნევდა. მისი აზრით, ადამიანს უნდა გაევლო გზა ჯერ აქლემობისა: შენ მოვალე ხარ, -შემდეგ ლომობისა: მე მსურს, – და მხოლოდ ამის შემდეგ, გათავისუფლებული ყოველგვარი მოვალეობისა და სურვილისაგან, შეძლებდა სამყაროს ჭეშმარიტ შემეცნებას.

ამაზე ფიქრისას, შეუძლებელია, არ მოგვაგონდეს გიორგი ლეონიძის შესანიშნავი სტრიქონები: „რა საჭიროა ლექსისთვის ტაში, /ყველა ხევსური, ვიცი, დანტეა, /ვიცი, ბეღურას პატარა ფრთაში /დაკვესებული ცეცხლი ანთია“. ბავშვების გულიც ასეთივეა, ბუნებრივად ნაპერწკლიანი, მსგავსად უტყვი ქვებისა, რომლებიც უამრავ საიდუმლოს მალავენ. ამ საიდუმლოს გასაღები კი აქვს ყოველ ბავშვს, რომელიც ამ ჯადოსნურ სამყაროში მაშინ შეაბიჯებს, როცა მოესურვება, მხოლოდ დიდები ვეღარ ეტევიან იმ კარში, რომელსაც ადამიანი სხვა, უხილავ, პოეტურ განზომილებაში შეჰყავს, ამიტომაც ემსგავსებიან პოეტები ბავშვებს.

რომანის მთარგმნელი სოფია ბარშოვა ზედმიწევნით გრძნობს მოზარდის მეტყველების რიტმსა და ინტონაციას, ამიტომაც თარგმანში არ არის დაკარგული ბავშვური გულწრფელობა, სისადავე და ბუნებრიობა. გამომცემელი კი „წიგნები ბათუმშია“, რომლის ანგარიშზე არაერთი შესანიშნავი საბავშვო წიგნის თარგმანია.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი