ყველა ვთანხმდებით, რომ თუ მოსწავლემ იცის ფორმულა, წესი და განმარტება, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ მას აქვს საკითხის კონცეპტუალირი გაგება. ამ მიმართულებით აუცილებელია კონცეპტუალური ჩარჩოებით მუშაობა. მოსწავლეთა კონცეპტუალური გაგების განვითარება წინ უნდა უსწრებდეს პროცედურების ინსტრუქციას. მიუხედავად იმისა, რომ კონცეპტუალური ცოდნა აუცილებელი საფუძველია, პროცედურული და ფაქტობრივი ცოდნა თავისთავად მნიშვნელოვანია.
იმისათვის, რომ მოსწავლეებმა გამოავლინონ კომპეტენცია კვლევაში, მათ სჭირდებათ:
- მყარი საფუძველი ფაქტობრივ ცოდნაში, რომელიც არის დისკრეტული ინფორმაცია და დამოუკიდებელი განმარტებები;
- ფაქტების გააზრება კონცეპტუალური ჩარჩოს კონტექსტში, რომელიც არის ცნებები მნიშვნელობით, კავშირებით ინფორმაციას შორის და მდიდარია ფაქტობრივი დეტალებით;
- ცოდნის ორგანიზაცია, რომელიც ხელს უწყობს მოძიებას, ცოდნათა დაკავშირებასა და გამოყენებას.
ცოდნის შეფასება, სწორედ კვლევითი, პრობლემის გადაჭრაზე ორიენტირებული, კონტექსტური ამოცანებითაა შესაძლებელი, თუმცა მისი შემოწმება ზოგჯერ „ხისტადაც“ შეიძლება, კითხვა-პასუხით. მინდა, გაგიზიაროთ ციფრული ინსტრუმენტი https://wheelofnames.com/, რომელსაც თამაშის ეფექტი აქვს, სახალისოა, ბავშვებს მოსწონთ. ამავდროულად, გეხმარება გავიგოთ, რა იციან ჩვენმა მოსწავლეებმა, რა არ იციან და რა უნდა იცოდნენ და როგორ განვავითაროთ. კითხვები არის საშუალება საკითხის კონცეპტუალური გაგებისა და განზოგადებისათვის. იგი თემატური ერთეულის დაგეგმვის კრიტიკულ ნაწილს წარმოადგენს.
რესურსის აღწერა:
შევდივართ მითითებულ ვებგვერდზე https://wheelofnames.com/ გამოვა სექტორებად დაყოფილი ასეთი „საჭე“.
და მარჯვენა ფანჯარაში ვწერთ თემატური ერთეულის ან საკითხის შესაბამის ფაქტობრივ შეკითხვებს, კონცეპტუალურ შეკითხვებს, ან მარტივ პროცედურულ შეკითხვებს. რამდენ კითხვასაც დავწერთ, იმდენ სექტორად დაიყოფა ჩვენი ციფრული სპინერი. მასზე დაწკაპუნებით, იგი იწყებს ბრუნვას და გაჩერდება ისრით მითითებულ სექტორზე, რომელშიც ჩაწერილ კითხვას ეკრანზე თვალსაჩინოდ გამოიტანს. გამოყენებული შეკითხვა შესაძლებელია ამოვიღოთ სპინერიდან და დავტოვოთ დანარჩენი შეკითხვები, რაც თავიდან აგვარიდებს შემდეგ ჯერზე კითხვის გამეორებისაგან.
მოცემულ ბმულზე https://www.youtube.com/watch?v=9z-LCBwsYQ8 არის დეტალური ინსტრუქცია, თუ როგორ იმართება ეს რესურსი, როგორ შეიძლება დიზაინის შეცვლა, შენახვა ან გაზიარება.
გაგიზიარებთ, როგორ ვიყენებ ამ რესურსს გაკვეთილზე. იგი შესაძლებელია გამოვიყენოთ როგორც ონლაინსწავლების რეჟიმში, ასევე საკლასო ოთახშიც.
სამიზნე ცნება: ზომა და ზომის ერთეულები
ქვეცნება: ზომის ერთეულები
საკითხი: სიგრძის ერთეულები
კლასი: მე-4
მიზანი: მოსწავლემ უნდა შეძლოს სხვადასხვა ზომის ერთეულის ერთმანეთთან დაკავშირება და გამოყენება.
რესურსის მომზადება: სპინერი დავყავი 8 სექტორად. შესაბამისად, მოვამზადე 8 შეკითხვა (კითხვების რაოდენობაში შეზღუდულნი არ ვართ) შეკითხვები არის როგორც ფაქტობრივი, ასევე კონცეპტუალური და სადავო (პროვოკაციული).
ფაქტობრივი კითხვაში ფიგურირებს კითხვითი სიტყვა – „რა?“ ფაქტობრივი კითხვა ითხოვს განმარტებებს, ფორმულებსა და დამახსოვრებულ ლექსიკას. ხშირად ფაქტობრივი კითხვები იწყება ასე: „რა არის….“.
კონცეპტუალური კითხვები იყენებს ფაქტობრივ შინაარსს, როგორც საფუძველს, რომ მოსწავლეებმა შეძლონ კონცეპტუალური გაგების მტკიცებულება. ხშირად კონცეპტუალური კითხვები იწყება: „როგორ…? ან რატომ…?“.
სადავო ან პროვოკაციული კითხვები იწვევს მეტ ცნობისმოყვარეობას, დებატებს და უფრო ღრმა გაგებას. საკამათო კითხვები იწყება: „არის თუ არა….?“, „რამდენად სანდოა …“.
კითხვის დასმა შეფასების არსებითი ინსტრუმენტია.
აქ წარმოდგენილია რესურსისთვის შექმნილი სამივე კატეგორიის კითხვა, რაც ეხმარება მოსწავლეებს, გააცნობიერონ კავშირი საკითხის ფაქტობრივ შინაარსსა და კონცეპტუალურ შინაარსს შორის.
| 1) რა არის საზომი სტანდარტული ერთეულები? რა არის არასტანდარტული საზომი ერთეულები? (და რატომ უწოდებენ ასე?)
2) რატომ არის მნიშვნელოვანი სტანდარტული ერთეულების გამოყენება? როდის შეიძლება გამოყენებულ იქნას არასტანდარტული ერთეულები? 3) 13მ+1300სმ+130დმ=?…მ. 4) რომელ ოთხ მეტრულ ერთეულს ვიყენებთ ჩვეულებრივ სიგრძის გასაზომად და საუბრისას? 5) რომელი იქნება ყველაზე გონივრული ერთეული ძველი ჭადრის ხის სიგრძის გასაზომად და რატომ? 6) რომელი იქნება ყველაზე გონივრული ერთეული ქუთაისსა და თბილისს შორის მანძილის გასაზომად და რატომ? 7) რომელი იქნება ყველაზე გონივრული ერთეული ბეღურას ბუმბულის სიგრძის გასაზომად და რატომ? 8) საზომი ერთეულები აღმოაჩინეს თუ გამოიგონეს? რატომ ფიქრობთ ასე?
|
რესურსი კი ვიზუალურად ასე გამოიყურება
| 8 შეკითხვა | შეკითხვის არჩევა და თვალსაჩინოდ გამოტანა ეკრანზე | გამოყენებული შეკითხვის ამოშლა. დარჩა 7 შეკითხვა (კითხვას ამოვიღებთ იმ შემთხვევაში, თუ არ გვინდა განმეორდეს). |
 |
 |
 |
ეს რესურსი შესაძლებელია მთელ კლასთან გამოვიყენოთ და შესაძლებელია და მოსწავლეებს შევთავაზოთ შეჯიბრებითობის პრინციპით.
შესაძლოა ციფრული სპინერი ჩვეულებრივი კამათლით ჩავანაცვლოთ. ამ შემთხვევაში ჩვენ 6 შეკითხვა უნდა მოვუმზადოთ მოსწავლეებს.
ვიძახებ სამ მოსწავლეს, აქაც ციფრულ სპინერს ვიყენებ. მთელი კლასის მოსწავლეთა სახელებით შევსებული სპინერის დატრიალებით ის შემთხვევითი პრინციპით ირჩევს მონაწილეს. ეს რესურსი მრავალჯერ გამოყენებადია და მეხმარება სხვა გაკვეთილებზეც, ჩაანაცვლა „გამოძახების ჩხირები“.
გამოძახებული სამი მოსწავლიდან 2 თამაშის მონაწილეა, ხოლო ერთი შემფასებელი. მოსწავლეები წინასწარ გავაფრთხილე, რომ კითხვის პასუხი ახსნან დასაბუთებული მსჯელობით.
მოსწავლე თავად ატრიალებს სპინერს, ანუ ირჩევს შეკითხვას, რომელსაც უნდა უპასუხოს. შემდეგ მეორე ანალოგიურად, ხოლო მესამე მოსწავლე არის შემფასებელი, მთელ კლასთან ერთად. ამავდროულად მესამე მოსწავლე ინიშნავს სწორი პასუხების რაოდენობას და გამოავლენს გამარჯვებულს.
აქტივობა იმდენად სახალისოა, ყველას უნდა მასში მონაწილეობა, თუმცა ერთ გაკვეთილზე შეუძლებელია. სხვადასხვა გაკვეთილებზე ხშირად ვაკეთებთ, ვცვლი შეკითხვებს. აქტივობა სულ რაღაც 4-5 წთ. გრძელდება და განტვირთვის საუკეთესო საშუალებაა, მისი დადებითი მხარე ისაა, რომ ყველა მოსწავლე ემზადება, ღირსეული „თამაშისათვის“, შესაბამისად მოსწავლეები მუშაობენ საკითხის შინაარსის გაგება-გააზრებასა და დამახსოვრებაზე.
ცოდნის ორგანიზატორი „ვირჩევ შეკითხვას“ – გამოვიყენე მოსწავლეებთან, როგორც სწავლის შეფასების ინსტრუმენტი. კითხვების დასმის მიზანია, ჩართულობის გაზრდა და გაკვეთილის ტემპის შენარჩუნება. სპინერი კითხვების დიფერენცირების საშუალებას არ იძლევა, თუმცა დაბალი მზაობის მოსწავლეებს წინასწარ ვაცნობ ხოლმე, რომელ კითხვებს „დაუსვამს სპინერი“, რაც ზრდის პასუხისმგებლობას და ეხმარება მოსწავლეებს წარმატების მიღწევაში.
კითხვების პრაქტიკა მოსწავლეებს ეხმარება, სწრაფად აზროვნების განვითარებაში, და ამზადებს მათ კომპლექსური, დასკვნითი ტიპის დავალებებისათვის.
გამოყენებითი ლიტერატურა:
- ეროვნული სასწავლო გეგმა
https://ncp.ge/ge/curriculum?subject=36&subchild=198;
- მათემატიკის გზამკვლევი მე-4 კლასი. შედგენილი ქეთი ცერცვაძის მიერ, ზოგადი განათლების რეფორმის ფარგლებში.
https://math.ge/meotkhe-klasi/.
